Πολιτισμός

Πόσο αληθινό είναι το «The Brutalist»; Η πραγματική ιστορία των Εβραίων μεταναστών στην Αμερική μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο

Ο Alessandro Nivola και ο Adrien Brody σε σκηνή από την ταινία The Brutalist

Εδώ και αρκετό καιρό υπάρχει ένας τεράστιος θόρυβος γύρω από το οσκαρικό φαβορί «The Brutalist». Η ταινία, η οποία κέρδισε τρεις Χρυσές Σφαίρες, τέσσερα βραβεία BAFTA μεταξύ αυτών Σκηνοθεσίας και Α’ Ανδρικού Ρόλου, κι έχει προταθεί για 10 Όσκαρ, έχει χαρακτηριστεί ως αριστούργημα. Κι όπως είναι φυσικό τροφοδότησε την ανάγκη του κόσμου να μάθει περισσότερα γι’ αυτήν και κυρίως αν βασίζεται σε αληθινή ιστορία.

Το The Brutalist, το οποίο έχει λάβει 10 υποψηφιότητες για Όσκαρ, συμπεριλαμβανομένων αυτών της καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας και ανδρικού ρόλου (Άντριεν Μπρόντι ως Τοτ), είναι, παρά το ιστορικό του πλαίσιο, μια φανταστική ιστορία.

Σε σκηνοθεσία του Μπρέιντι Κορμπέ, η ταινία, που διαδραματίζεται σε διάστημα 30 ετών, εξερευνά τη ζωή του Laszlo Toth (Άντριεν Μπρόντι), ενός ουγγρικής καταγωγής Εβραίου αρχιτέκτονα που επέζησε του Ολοκαυτώματος και, αφού μεταναστεύει στις ΗΠΑ με τη σύζυγό του (Felicity Jones), κυνηγώντας το αμερικανικό όνειρο, διασταυρώνεται με τον μυστηριώδη και πλουτοκράτη Harrison Lee Van Buren (Γκάι Πιρς), για να εργαστεί σε ένα εξαιρετικά φιλόδοξο μοντερνιστικό οικοδομικό έργο.

Οι θεατές μπορεί να αναρωτιούνται: Ποιος ήταν αυτός ο ιδιοφυής αρχιτέκτονας που υποδύεται ο Άντριεν Μπρόντι στην ταινία; Στην πραγματικότητα δεν υπήρξε ποτέ.

Το The Brutalist δεν είναι μια βιογραφική ταινία, αλλά περισσότερο ένα κράμα πολλών πραγματικών προσώπων.

Η ταινία δεν βασίζεται σε αληθινή ιστορία, και οι σεναριογράφοι Μπρέιντι Κορμπέ και Μόνα Φάστβολντ πίσω από το μεγάλο φετινό οσκαρικό φαβορί, κατέβαλαν μεγάλες προσπάθειες για να αποφύγουν οποιαδήποτε σύνδεση με πραγματικά ιστορικά πρόσωπα.

Σύμφωνα με τους New York Times, οι δύο συγγραφείς συνεργάστηκαν με τον αείμνηστο ιστορικό αρχιτεκτονικής Jean-Louis Cohen για να διασφαλίσουν ότι κανένας αρχιτέκτονας δεν είχε παρόμοια πορεία με εκείνη του φανταστικού χαρακτήρα, Laszlo, μετά τον πόλεμο.

Ωστόσο, παρόλο που καταβλήθηκαν μεγάλες προσπάθειες για να διασφαλιστεί ότι η ζωή του Laszlo δεν βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα, ο Κορμπέ λέγεται ότι εμπνεύστηκε να γράψει το σενάριο μετά την ανάγνωση του βιβλίου της Hilary Thimmesh, «Marcel Breuer and a Committee of Twelve Plan a Church», το οποίο ασχολείται με τα σχέδια ενός Ούγγρου αρχιτέκτονα.

Αν και το έργο είναι εξ ολοκλήρου μυθοπλαστικό, οι συγγραφείς έπρεπε να διασφαλίσουν ότι τα ιστορικά γεγονότα είναι ακριβή.

Τα πραγματικά έργα του Marcel Breuer λειτούργησαν επίσης ως σημείο αναφοράς για την ομάδα παραγωγής, καθώς άρχισαν να οπτικοποιούν πώς θα μπορούσε να μοιάζει η αρχιτεκτονική του χαρακτήρα Lazlo. Εκτός από την ιστορική αυθεντικότητα στην απεικόνιση των κτιριακών δομών και των χρονικών πλαισίων, οι θεατές μπορούν να είναι βέβαιοι ότι δεν θα βρουν καμία ομοιότητα με κανένα πρόσωπο που ζούσε κατά την περίοδο στην οποία διαδραματίζεται η ταινία.

Δείτε το τρέιλερ της ταινίας «The Brutalist»:

Το The Brutalist και η πραγματική ιστορία των Εβραίων μεταναστών στην Αμερική μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο

Στο The Brutalist, ο Τοτ, επιζών του στρατοπέδου συγκέντρωσης Μπούχενβαλντ, χωρίστηκε βίαια από τη σύζυγό του, Ερζέμπετ (Φελίσιτι Τζόουνς) κατά τη διάρκεια του πολέμου και ελπίζει ότι θα μπορέσει να την ξαναδεί.

Πριν από τον πόλεμο, υπήρξε λαμπρός φοιτητής της σχολής Μπάουχαους στη Γερμανία και αρχιτέκτονας μοντερνιστικών δημοσίων κτιρίων στη Βουδαπέστη. Ωστόσο, οι ελπίδες του να χτίσει μια νέα ζωή στη «Γη των ευκαιριών» αποδεικνύονται απατηλές.

Αρχικά δουλεύει ως εργάτης, μέχρι που βρίσκει στήριξη στον επιχειρηματία Χάρισον Λι Βαν Μπιούρεν (Γκάι Πιρς), ο οποίος του αναθέτει την κατασκευή ενός μνημειώδους έργου. Ωστόσο, γίνεται όλο και πιο σαφές ότι ο Τοτ θεωρείται «ξένος». Η οικογένεια Βαν Μπιούρεν τον κακοποιεί συναισθηματικά και σωματικά. «Σας ανεχόμαστε» του λέει χλευαστικά ο γιος του Βαν Μπιούρεν, οδηγώντας τον Τοτ στην απελπισία: «Δεν μας θέλουν εδώ».

Το 1931, ο Τζέιμς Τρούσλοου Άνταμς στο μυθιστόρημά του «Αμερικανικό Έπος», χρησιμοποίησε για πρώτη φορά τον όρο: «αμερικανικό όνειρο».

Πρόκειται για την πεποίθηση ότι στις ΗΠΑ όλοι έχουν την ελευθερία και την ευκαιρία να δημιουργήσουν μια καλύτερη ζωή. Ο Κορμπέ, ωστόσο, διαλύει αυτή την ιδέα στην τρίωρη και πλέον ταινία του.

«Ο αμερικανικός μύθος σπάνια αποδομείται, ειδικά στις ιστορίες μεταναστών που έχουμε δει ξανά και ξανά» λέει ο Κορμπέ στο BBC. «Ήθελα να ξεκινήσω από κάτι οικείο και να καταλήξω σε αχαρτογράφητα νερά».

Ο σκηνοθέτης δηλώνει ότι η ταινία του αντλεί έμπνευση από το μπρουταλιστικό αρχιτεκτονικό κίνημα των 1950s, το οποίο πολλοί αντιμετώπισαν με εχθρότητα.

«Οι μετανάστες που δεν ταιριάζουν στο προφίλ μιας τυπικής αμερικανικής κοινότητας συχνά θεωρούνται ανεπιθύμητοι. Το ίδιο συνέβη και με την μπρουταλιστική αρχιτεκτονική – πολλοί ήθελαν να κατεδαφίσουν αυτά τα κτίρια μόλις ανεγέρθηκαν».

Παράλληλα, η ταινία αποτυπώνει τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν οι Εβραίοι μετανάστες στις ΗΠΑ μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το αμερικανικό πανεπιστημιακό σύστημα περιόριζε τον αριθμό των Εβραίων φοιτητών, ενώ υπήρχαν ξενοδοχεία και εστιατόρια στα οποία δεν γίνονταν δεκτοί οι Εβραίοι. 

Αν και ο Τοτ είναι φανταστικός χαρακτήρας, δανείζεται στοιχεία από Εβραίους αρχιτέκτονες όπως ο Μαρσέλ Μπρόιερ, ο οποίος σχεδίασε το Met Breuer Museum στη Νέα Υόρκη, και ο Λούις Καν.

Ο Κορμπέ έχει εβραϊκή κληρονομιά μέσω της μητέρας του, αλλά όταν ρωτήθηκε πρόσφατα από την εφημερίδα The Jewish Chronicle αν η ταινία αντανακλά τον αυξανόμενο αντισημιτισμό, απάντησε: «Η ταινία αφορά το τραύμα των γενεών… η εμπειρία των μεταναστών είναι ως επί το πλείστον οικουμενική. Δεν γνωρίζω κανέναν που να μην έχει επηρεαστεί από αυτό, ή του οποίου η οικογένεια δεν έχει επηρεαστεί από αυτό, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο». 

Ο λόγος που επέλεξε να κάνει την ιστορία του για έναν Ούγγρο Εβραίο ήταν, όπως λέει, για να είναι πιστός στη διάσημη σχολή σχεδίου Bauhaus, που ιδρύθηκε τη δεκαετία του 1920 στη Βαϊμάρη της Γερμανίας από τον Βάλτερ Γκρόπιους και όπου προέκυψαν πολλές από τις ιδέες γύρω από την αρχιτεκτονική του μπρουταλισμού. «Ήταν κυρίως Εβραίοι της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης που φοιτούσαν στη σχολή Bauhaus πριν την κλείσουν οι Ναζί το 1933», εξηγεί.

Το καστ της ταινίας Χρυσές Σφαίρες
Σάρωσε το The Brutalist στις Χρυσές Σφαίρες / REUTERS / Mario Anzuoni / File Photo
Ο Γκάι Πιρς και ο Άντριεν Μπρόντι σε σκηνή από την ταινία The Brutalist
Ο Γκάι Πιρς και ο Άντριεν Μπρόντι σε σκηνή από την ταινία The Brutalist ČTK / imago stock & people / Supplied by LMK
Ο σκηνοθέτης του «The Brutalist» Μπρέιντι Κόρμπετ και ο πρωταγωνιστής Άντριεν Μπρόντι / REUTERS / Mario Anzuoni

Οι ομοιότητες του Λάζλο Τοτ με Εβραίους καλλιτέχνες 

Αν και ο Τοτ είναι φανταστικός χαρακτήρας δανείζεται στοιχεία από Εβραίους καλλιτέχνες του κινήματος του μπρουταλισμού, οι οποίοι έφυγαν από την Ευρώπη πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και έτσι δεν βίωσαν το Ολοκαύτωμα.

Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται ο Εσθονός Λουίς Κάν (ο οποίος μετανάστευσε στις ΗΠΑ ως παιδί το 1900), ο Λούντβιχ Μις φαν ντερ Ρόε, ο οποίος ήρθε στις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1930, και, κυρίως, ο ουγγρικής καταγωγής Μαρσέλ Μπρόιερ, ο οποίος σχεδίασε το Μουσείο Met Breuer στη Νέα Υόρκη.

Αυτός, λέει ο Κορμπέ στο BBC, δέχτηκε βοήθεια στις ΗΠΑ το 1937 από τον Γερμανό αρχιτέκτονα και ιδρυτή του Μπαουχάους Βάλτερ Γκρόπιους, «αλλά πολλοί άλλοι δεν ήταν τόσο τυχεροί», προσθέτει.

Ορισμένοι ειδικοί της αρχιτεκτονικής έχουν εντοπίσει τις ομοιότητες μεταξύ του Τοτ και του Μπρόιερ, μεταξύ άλλων στον πραγματικό αγώνα του Μπρόιερ να υλοποιήσει μια μπρουταλιστική εκκλησία, το St John's Abbey στη Μινεσότα, ίσως ένα νεύμα στη χριστιανική εκκλησία και το κοινοτικό κέντρο που ο Toth αναλαμβάνει να χτίσει ο Van Buren στην Πενσυλβάνια.

Η ταινία έχει επικριθεί έντονα από ορισμένους αρχιτέκτονες ως μη ρεαλιστική. Επισημαίνουν ότι οι συγκεκριμένοι Εβραίοι αρχιτέκτονες που ήρθαν στις ΗΠΑ «έχτισαν πολύ επιτυχημένες καριέρες, λαμβάνοντας θέσεις πρυτάνεων σε μεγάλα πανεπιστήμια, και διαμόρφωσαν τον επόμενο αιώνα της σύγχρονης αρχιτεκτονικής. Κανείς τους δεν χρειάστηκε να στηθεί στην ουρά για ψωμί [όπως ο Toth στο The Brutalist]». 

Ωστόσο, καμία από τις ταινίες του Μπρέιντι Κορμπέ μέχρι σήμερα δεν είχε πρωταγωνιστές από την πραγματική ζωή (η ταινία The Childhood of a Leader του 2015 αφορούσε την παιδική ηλικία ενός φανταστικού φασίστα δικτάτορα και η ταινία Vox Lux του 2018 αφορούσε έναν επινοημένο ποπ σταρ) και ο ίδιος λέει στο BBC ότι και η ταινία The Brutalist είναι «μια φανταστική ιστορία». Αντίθετα, λέει, ήθελε να αποτίσει φόρο τιμής σε εκείνους των οποίων το έργο χάθηκε μέσω του Ολοκαυτώματος.

«Ο τρόπος με τον οποίο σκεφτόμαστε την ταινία ήταν ότι ήταν ένα μνημείο γι' αυτούς και τα φαντάσματα του μη υλοποιημένου έργου τους». 

Η οικογενειακή εμπειρία του Άντριεν Μπρόντι

Ο Άντριεν Μπρόντι, ο οποίος κέρδισε Όσκαρ το 2003 για την ερμηνεία του στον Πιανίστα (The Pianist), μια ταινία για την ιστορία ενός Εβραίου μουσικού κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, συνδέει την ιστορία της ταινίας Brutalist με την προσωπική του οικογενειακή εμπειρία.

Η μητέρα του, Sylvia Plachy, είναι νεοϋορκέζα φωτογράφος ουγγρικής καταγωγής, κόρη Εβραίας μητέρας και καθολικού πατέρα, η οποία μετανάστευσε στις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1950 ως έφηβη, έπειτα από την Ουγγρική Επανάσταση. Ο πατέρας του, Elliot Brody, έχει πολωνοεβραϊκή καταγωγή.

«Η μητέρα και οι παππούδες μου μετανάστευσαν στις ΗΠΑ τη δεκαετία του '50, προσπαθώντας να ξεφύγουν από τις δυσκολίες του πολέμου», λέει, έχοντας προσωπική σύνδεση με την εμπειρία της προσφυγιάς και των διώξεων.

Ο Μπρόντι αναπολεί τα παιδικά του χρόνια στο Queens, συνοικία της Νέας Υόρκης που χτίστηκε από μετανάστες και παραμένει ζωντανή χάρη στους ανθρώπους της. «Μεγάλωσα κατανοώντας το ταξίδι της μητέρας μου ως καλλιτέχνιδας, την προσπάθειά της να αφομοιωθεί σε αυτή τη μεγάλη χώρα στην οποία θεωρούνταν παρείσακτη», λέει.

Παράλληλα, οι παππούδες του πάλευαν με τα εμπόδια της γλώσσας και την αναζήτηση μιας δουλειάς με νόημα. «Μεγάλωσα κοντά τους και το ταξίδι τους ήταν πιο δύσκολο [από αυτό της μητέρας μου]».

Το The Brutalist δεν είναι απλώς μια ταινία για έναν αρχιτέκτονα, αλλά ένας φόρος τιμής στους αμέτρητους ανώνυμους δημιουργούς, των οποίων το έργο χάθηκε λόγω του πολέμου και της προκατάληψης.

Και τώρα, με 10 υποψηφιότητες για Όσκαρ, ίσως γίνει και το ίδιο ένα κινηματογραφικό μνημείο για εκείνους...

 

Πολιτισμός
Ακολουθήστε το Νewsit.gr στο Google News και ενημερωθείτε πρώτοι για όλη την ειδησεογραφία και τα τελευταία νέα της ημέρας
Newsit Blogs
Πολιτισμός: Περισσότερα άρθρα
Η συλλογή του Σπαθαρείου Μουσείου Θεάτρου Σκιών αναγνωρίστηκε ως νεότερο μνημείο - Οι φιγούρες του Καραγκιόζη και τα 465 εκθέματα
Τα αντικείμενα, εκθέματα της μόνιμης συλλογής του Σπαθαρείου Μουσείου Θεάτρου Σκιών, αποτελούν δωρεά του Ευγένιου Σπαθάρη, το 2003, προς τον δήμο Αμαρουσίου
Σπαθάρειο Μουσείο Θεάτρου Σκιών: Νεότερο μνημείο οι φιγούρες του Καραγκιόζη από τους Σωτήρη και Ευγένιο Σπαθάρη