Δεν είναι λίγες οι φορές που επιστήμονες, επαγγελματίες και πολίτες αναζητούν από πολλαπλές πηγές, όχι πάντα εύκολα προσβάσιμες, διάφορα δεδομένα που τους είναι χρήσιμα είτε στο πλαίσιο της εργασίας τους, είτε στο πλαίσιο λήψης επενδυτικών και άλλων αποφάσεων είτε απλά σε επίπεδο ενημέρωσης.
Ένα από τα πιο απλά παραδείγματα είναι η ενημέρωση που αναζητά ένας υποψήφιος δανειολήπτης για τα επιτόκια προκειμένου να προϋπολογίσει μεταξύ άλλων εάν μπορεί να ανταποκριθεί στην αποπληρωμή του δανείου, αλλά και να διεκδικήσει το καλύτερο επιτόκιο της αγοράς. Μια ακόμη χαρακτηριστική περίπτωση είναι η ενημέρωση που αναζητά ένας υποψήφιος αγοραστής κατοικίας σχετικά με τους δείκτες τιμών ακινήτων, σε ποια χρονική φάση βρίσκονται, εάν είναι σε ανοδική πορεία κλπ.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Ακριβώς στο σημείο αυτό έρχονται τα Ανοικτά Δεδομένα, με απλά λόγια δεδομένα εύκολα προσβάσιμα για μια σειρά θεμάτων που προσφέρουν πολύτιμη ενημέρωση σε κάθε ενδιαφερόμενο για σειρά ζητημάτων. Δεδομένα που μεταξύ άλλων αφορούν την νομισματική οικονομία, την αγορά ακινήτων, τα δημόσια οικονομικά, το ισοζύγιο πληρωμών και εξωτερικό χρέος, τις συναλλαγματικές ισοτιμίες και τις τιμές του χρυσού, τους χρηματοοικονομικούς λογαριασμούς, την τραπεζική δραστηριότητα αλλά και την έρευνα, τον πολιτισμό και την κοινωνική ευθύνη. Η πρόσβαση στα δεδομένα αυτά, όπως για τα επιτόκια, τους δείκτες τιμών ακινήτων, τις συναλλαγματικές ισοτιμίες, την τιμή του χρυσού και για δεκάδες ακόμη θέματα γίνεται εύκολα μέσω ψηφιακών πλατφόρμων
Η σημασία των Ανοικτών Δεδομένων – Τα Ανοικτά Δεδομένα στην Ευρώπη και την Ελλάδα
Όπως επισημαίνεται στην πρόσφατη έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος στην εποχή του ψηφιακού μετασχηματισμού και της Ανοικτής Πληροφόρησης, διαπιστώνεται συνεχώς ότι τα «Ανοικτά Δεδομένα» (Open Data) αποτελούν μοχλό οικονομικής ανάπτυξης και παρέχουν μεγάλο οικονομικό και κοινωνικό όφελος. Μέσω αυτών προάγεται η διαλειτουργικότητα των συστημάτων, διασφαλίζεται η διαφάνεια των αποφάσεων, δημιουργούνται νέες καινοτόμες ιδέες και ενισχύεται η αποτελεσματικότητα στη χρήση των πόρων.
Η διάθεση ανοικτών δεδομένων αποτελεί ευρωπαϊκή προτεραιότητα στο πλαίσιο του ψηφιακού μετασχηματισμού και πολλά κράτη-μέλη της ΕΕ κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση. Σύμφωνα με την ετήσια μελέτη ωριμότητας ανοικτών δεδομένων οι χώρες της Ευρώπης κατατάσσονται σε τέσσερις κατηγορίες ανάλογα με το βαθμό διάθεσης ανοικτών δεδομένων ως εξής: χώρες-πρότυπο, προχωρημένες χώρες, χώρες που ακολουθούν και χώρες που ξεκινούν.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Σύμφωνα με τη σχετική έκθεση για το 2021, τα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη κατατάσσονται στο τμήμα του φάσματος που αντιστοιχεί σε υψηλότερες βαθμολογίες. Συγκεκριμένα, στην κατηγορία «χώρες-πρότυπο» ανήκουν η Γαλλία, η Ιρλανδία, η Ισπανία, η Πολωνία, η Εσθονία και η Ουκρανία. Εννέα ευρωπαϊκές χώρες περιλαμβάνονται στην επόμενη κατηγορία «προχωρημένες χώρες» και έχουν πολύ παρόμοιες μεταξύ τους βαθμολογίες, καθώς οι βαθμολογίες αυτές συγκεντρώνονται σε ποσοστό 3% επί του συνόλου των εξεταζόμενων χωρών.
Η Ελλάδα για το 2021 βαθμολογήθηκε με 82% στο δείκτη ωριμότητας για τα ανοικτά δεδομένα και ανήκει στην κατηγορία των «χωρών που ακολουθούν». Το 85% των χωρών που συμμετέχουν στην έρευνα ωριμότητας δηλώνει ότι τα ανοικτά δεδομένα χρησιμοποιούνται στις διαδικασίες χάραξης πολιτικής στη χώρα τους και το 89% των χωρών αυτών αναφέρει ότι τα ανοικτά δεδομένα χρησιμοποιούνται στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, π.χ. από τις δημόσιες υπηρεσίες στις καθημερινές τους λειτουργίες. Το 2021 διαπιστώθηκε ότι πολλά κράτη-μέλη επιδιώκουν την εφαρμογή της ευρωπαϊκής Οδηγίας για τα Ανοικτά Δεδομένα.
Σε συνδυασμό με τις ενέργειες που πραγματοποιούνται για την ενημέρωση σχετικά με την πανδημία COVID-19, αναδεικνύεται συνεχώς η αξία των ανοικτών δεδομένων για την κοινωνία. Πολλές χώρες της ΕΕ διαθέτουν εθνικούς πίνακες ανοικτών δεδομένων (dashboard), όπου καταγράφεται η εξέλιξη της πανδημίας και των εμβολιασμών, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα.
Η πύλη Ανοικτών Δεδομένων της Τράπεζας της Ελλάδος – Προσβάσιμη σε όλους
Η Τράπεζα της Ελλάδος δημιούργησε την πύλη Ανοικτών Δεδομένων (opendata.bankofgreece.gr) το 2018.
Όπως τονίζεται ως πρωτοπόρος κεντρική τράπεζα, διαπίστωσε από νωρίς ότι είναι σημαντικό να παρέχει στους ερευνητές και στο ευρύ κοινό δεδομένα σε μορφή που επιτρέπει, βάσει διεθνών προτύπων, την άμεση ανάγνωση και επεξεργασία τους από υπολογιστές.
Μέσω της ψηφιακής πύλης, η διάθεση των δεδομένων με τη μορφή «Open Data» βοηθά τη χρήση και επεξεργασία τους, επιτρέποντας στους ενδιαφερομένους εύκολη, γρήγορη και αποτελεσματική πρόσβαση στις πληροφορίες που αναζητούν. Από την έναρξη της λειτουργίας της πύλης τον Ιούλιο του 2018 έως σήμερα έχουν διατεθεί, μέσω της Πύλης, 51 σύνολα δεδομένων και έχουν αναρτηθεί περισσότερα από 3.000 αρχεία. Στην παρούσα φάση διατίθενται σύνολα δεδομένων τα οποία επιμελούνται οι Διευθύνσεις Στατιστικής, Οικονομικής Ανάλυσης και Μελετών και Χρηματοοικονομικών Δραστηριοτήτων και το Κέντρο Πολιτισμού, Έρευνας και Τεκμηρίωσης της Τράπεζας, πιστοποιημένα με το Silver Certificate από το Open Data Institute.
Έως και τον Ιούλιο του 2021 η πύλη δέχθηκε 40.000 επισκέψεις, ενώ έγιναν περισσότερες από 11.000 λήψεις αρχείων. Σύμφωνα με εκτιμήσεις που πραγματοποιούνται με τη χρήση ειδικού λογισμικού, πάνω από το 30% των επισκεπτών προήλθε από το εξωτερικό. Η πύλη επιτρέπει στους χρήστες να έχουν πρόσβαση όχι μόνο στην πιο πρόσφατη επικαιροποίηση των στοιχείων που τους ενδιαφέρουν, αλλά και σε πλήρη ιστορικά στοιχεία, δηλαδή και σε προγενέστερες ημερομηνίες.
Πώς τελικά μπορεί να μετατραπούν χρήσιμα για την ανάπτυξη της οικονομίας;
Παρότι η πρόσβαση στα ανοικτά δεδομένα είναι αρκετά απλή, ακόμα και για τον μέσο πολίτη χωρίς ιδιαίτερες γνώσεις πληροφορικής, όπως αναφέρει η ΤτΕ στο ΑΠΕ/ΜΠΕ, εκτιμάται ότι καλύπτουν περισσότερο τις ανάγκες χρηστών δεδομένων από τον χρηματοοικονομικό τομέα και, ίσως, την ακαδημαϊκή κοινότητα. Ο χρηματοοικονομικός τομέας θα έχει τη βεβαιότητα ότι χρησιμοποιεί την πιο πρόσφατη διαθέσιμη πληροφόρηση για την οικονομία, αλλά και θα έχει πλήρη εικόνα των αναθεωρήσεων των στοιχείων. Η άμεση αυτή πρόσβαση σε πληροφόρηση μειώνει την αβεβαιότητα, υποστηρίζει την ανάληψη επενδυτικών πρωτοβουλιών και διευκολύνει την πρόσβαση στις αγορές.
Γιατί τελικά αφορούν κάθε πολίτη
Παρότι, όπως προαναφέρθηκε, τα ανοικτά δεδομένα ενδιαφέρουν πρωτίστως τους επαγγελματίες, η διεύρυνση όμως και εμβάθυνση της αγοράς και η μείωση του κινδύνου θα ενισχύσουν τελικά τον υγιή ανταγωνισμό (καθώς όλοι θα έχουν άμεση και ισότιμη πρόσβαση στην πληροφόρηση/δεδομένα) και τη ρευστότητα της οικονομίας, με τελικό ωφελούμενο τον επενδυτή και τον απλό καταναλωτή.
Στα επόμενα της βήματα η ΤτΕ προγραμματίζει τη διοργάνωση διαγωνισμού (Datathon) για τη συλλογή και ανάπτυξη καινοτόμων ιδεών και λύσεων μέσω της διασύνδεσης των Ανοικτών Δεδομένων της Τράπεζας με άλλα ανοικτά δεδομένα και συστήματα. Μπορούμε να το εξηγήσουμε με απλά λόγια; Ποια θα είναι τα οφέλη αυτής της κίνησης;
Η διοργάνωση του διαγωνισμού Datathon που σχεδιάζει η Τράπεζα της Ελλάδος έχει σαν στόχο την αναζήτηση καινοτόμων λύσεων και ιδεών, καθώς και τη δημιουργία πρωτότυπων εφαρμογών που προωθούν τη χρήση των ανοικτών δεδομένων. Οι καινοτόμες αυτές ιδέες και εφαρμογές προσδοκάται να έχουν σημαντική επίδραση στην οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον. Η συνδρομή στελεχών του δημοσίου και των επιχειρήσεων, καθώς και των πανεπιστημίων, των ερευνητικών ιδρυμάτων της χώρας και της κοινωνίας των πολιτών, θα συντελέσει στη δημιουργία ενός «οικοσυστήματος» καινοτομίας, ενδυναμώνοντας την ανοιχτότητα των δεδομένων της Τράπεζας και προάγοντας τη δυνατότητα διασύνδεσής τους με άλλα συστήματα, ενισχύοντας ακόμη περισσότερο τη διαφάνεια, τόσο εσωτερικά, όσο και εξωτερικά.
