Σύμφωνα με τον επικεφαλή της Υπηρεσίας Δίωξης Ηλεκτρονικού εγκλήματος, αστυνομικό διευθυντή, Μάνο Σφακιανάκη, η βασική συμβουλή προς τους χρήστες είναι “η πλήρης χρήση του με την αξιοποίηση όλων των νέων τεχνολογιών, σε συνδυασμό με την ενημέρωση, για να λαμβάνουν μόνο τα οφέλη του μέσου”. Άλλωστε, όπως επισημαίνει, η απόφαση της ΕΛΑΣ να δημιουργήσει Υπηρεσία η οποία χρησιμοποιεί εφαρμογές διαδικτύου για να αντιμετωπίσει όλες τις ψηφιακές εγκληματικές ενέργειες, “αποσκοπεί στην προστασία των χρηστών από διάφορα ατυχή περιστατικά”.
Ο όρος “ηλεκτρονικό έγκλημα” περιλαμβάνει όλες τις εγκληματικές πράξεις, οι οποίες τιμωρούνται από την ελληνική νομοθεσία. Είναι αξιόποινες πράξεις, που τελούνται με τη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών και συστημάτων επεξεργασίας δεδομένων. Ανάλογα, δε, με τον τρόπο τέλεσής τους διαχωρίζονται σε έγκλημα με χρήση Η/Ρ (computer crime) και σε κυβερνοέγκλημα (cyber crime), εάν τελέστηκε μέσω του διαδικτύου. Γνώρισμα της τελευταίας περίπτωσης είναι ότι διαπράττεται σε δευτερόλεπτα, συχνά χωρίς να γίνεται αντιληπτή από το θύμα.
Τα χαρακτηριστικά της είναι ότι μπορεί να διαπραχθεί χωρίς τη μετακίνηση του δράστη από τον χώρο του και παρέχει τη δυνατότητα σε άτομα με ιδιαιτερότητες, όπως οι παιδόφιλοι, να επικοινωνούν γρήγορα, εύκολα και ανέξοδα με παράλληλη συζήτηση μεταξύ τους (chat rooms).
Επιπλέον, οι χρήστες εμφανίζονται με ψευδή στοιχεία, τα οποία μπορούν να άρουν ταυτόχρονα σε πολλούς τόπους. “Ωστόσο, αφήνουν ψηφιακά ίχνη. Αυτά αποτελούν και τον στόχο της έρευνάς μας. Το ίχνος αυτό για κάθε χρήστη του Ίντερνετ είναι μοναδικό και αποτελεί σημαντικό στοιχείο για την αποδεικτική διαδικασία στο δικαστήριο. Δηλαδή, IP ADDRESS: ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ IP+ΩΡΑ+ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ=Μοναδικό αναγνωριστικό στοιχείο ταυτότητας ενός χρήστη Ίντερνετ”, σημειώνει ο κ. Σφακιανάκης.
Βεβαίως, υπάρχει ευρεία συνεργασία της Υπηρεσίας με συναρμόδιους εθνικούς και διεθνείς φορείς για την καταπολέμηση του εγκλήματος “χωρίς πατρίδα”, όπως είναι συνήθως αυτό, που διαπράττεται στον κυβερνοχώρο.
Στην περίπτωση που γίνεται αντιληπτή κάποια παράνομη ενέργεια στο διαδίκτυο, κάθε πολίτης μπορεί να επικοινωνεί με την Υπηρεσία στη Γενική Αστυνομική Διεύθυνση Αττικής (Λεωφ. Αλεξάνδρας 173 ή στο τηλ. 210 6476000.
Ωστόσο, ο κ. Σφακιανάκης υπογραμμίζει: “Εμείς προτρέπουμε όλους τους χρήστες να ενημερώνονται, προκειμένου να προλάβουν και να αποφύγουν τους ψηφιακούς κινδύνους. Να μην αποτρέπουν τα παιδιά τους από το να περιηγούνται στο διαδίκτυο, αλλά να ενημερώνονται οι ίδιοι σε θέματα τεχνολογίας, ώστε να μπορούν να ελέγχουν τις επαφές τους και να τα προφυλάξουν, συμμετέχοντας”.
Σημειώνει πως το Ίντερνετ δεν είναι ένας σκοτεινός, ασαφής χώρος, επειδή δεν είναι γνωστός. “Απλώς, είναι κάτι καινούργιο. Η χρήση του δεν ανοίγει μόνον ένα παράθυρο στον κόσμο. Φέρνει τον κόσμο δίπλα. Οι νέοι το γνωρίζουν και το απολαμβάνουν σε όλο του το εύρος.
Μέσα από αυτό ζουν σε μία άλλη σφαίρα, εντυπωσιάζονται, ενημερώνονται, αποκτούν νέους φίλους, επικοινωνούν με άτομα ή ομάδες, μορφώνονται, δημιουργούν, παράγουν. Θα ήταν ιδανικός “τόπος” αν δεν εξελισσόταν παράλληλα με το έγκλημα συχνά σε βάρος παιδιών. Γι αυτό απαιτείται κυρίως η προσοχή των ενηλίκων”.
Εξάλλου, η Ομάδα Δράσης για την Ψηφιακή Ασφάλεια αποτελεί κόμβο ενημέρωσης και πρόληψης των πολιτών για ασφαλή χρήση των νέων τεχνολογιών. Τα μέλη της Ομάδας συνεργάζονται με φορείς που δραστηριοποιούνται στο τομέα της ψηφιακής ασφάλειας (όπως ο Εθνικός Κόμβος Ασφαλούς Διαδικτύου SaferInternet, το Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο του ΥΠΕΠΘ, η Γενική Γραμματεία Καταναλωτή ΥΠΑΝ, η Ένωση Ελληνικών Τραπεζών και το Χαμόγελο του Παιδιού).
Οι συμβουλές, που απευθύνουν οι ειδικοί προς τους γονείς είναι:
* Κρατήστε τον ηλεκτρονικό υπολογιστή σε χώρους, όπου συγκεντρώνεται όλη η οικογένεια, όπως το σαλόνι, αφιερώστε χρόνο να περιηγηθείτε μαζί με τα παιδιά σας στον κυβερνοχώρο και μάθετε από αυτά.
* Βεβαιωθείτε πως τα παιδιά σας είναι ενήμερα ότι πρέπει να προβληματίζονται και να ανησυχούν για αγνώστους, που “συναντούν” μέσω του ηλεκτρονικού υπολογιστή. Όπως, τα παιδιά δεν πρέπει να ανοίγουν την πόρτα του σπιτιού όταν άγνωστοι τη χτυπούν, έτσι δεν πρέπει να δίνουν σε αγνώστους προσωπικές πληροφορίες.
* Να προσέχουν ιδιαίτερα όταν τα παιδιά χρησιμοποιούν τα chatrooms (δωμάτια συνομιλίας), χωρίς την επίβλεψή τους. Να μην αφήνουν τα παιδιά να συναντήσουν κάποιον, που γνώρισαν μέσω του Ίντερνετ, χωρίς να είναι και οι ίδιοι μαζί.
* Να ενθαρρύνουν τα παιδιά να προτιμούν τις ιστοσελίδες, που εσείς οι ίδιοι κρίνουν ότι είναι χρήσιμες και όχι αυτές, που θεωρούν ανάρμοστες.
* Να εγκαταστήσουν στον υπολογιστή κάποιο λογισμικό φίλτρο, που απαγορεύει την προσπέλαση σε συγκεκριμένες σελίδες του Ίντερνετ.
* Να συζητήσουν με τα παιδιά τους για τους κινδύνους του Ίντερνετ, ώστε να τους κατανοήσουν και τα ίδια.
* Να γνωρίζουν ποιους πρέπει να ενημερώσουν και εν ανάγκη να καταγγείλουν, σε περίπτωση που συναντήσουν παράνομο περιεχόμενο στο Ίντερνετ.
Επιπλέον,
1. Οι γονείς πρέπει να γνωρίζουν πως οφείλουν να χρησιμοποιούν τις τελευταίες εκδόσεις των προγραμμάτων πλοήγησης και να ενεργοποιούν τα χαρακτηριστικά ασφαλείας (π.χ. parental control software).
2. Να δημιουργούν διαφορετικούς λογαριασμούς χρηστών με διαφορετικούς κωδικούς για τους ίδιους (διαχειριστής-administrator) και τα παιδιά τους (χρήστης -user) ώστε να έχουν τον έλεγχο του υπολογιστή (πχ εγκατάσταση νέων προγραμμάτων, ώρες χρήσης υπολογιστή κα)
3. Να θεσπίσουν κανόνες συμμετοχής σε ηλεκτρονικά παιχνίδια (κυρίως σχετικά με τον χρόνο, που μπορεί να αφιερώσει το κάθε μέλος της οικογένειας στο παιχνίδι).
4. Πριν αγοράσουν ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι, να ελέγξουν τη συσκευασία, όπου αναγράφεται η ηλικία για την οποία είναι κατάλληλοι.
5. Να ρωτούν για τη χρήση του Διαδικτύου γνωστούς και φίλους και να ενημερώνονται μέσα από την ηλεκτρονική σελίδα www.dart.gov.gr, στην οποία υπάρχει άμεση επαφή με την Ομάδα Δράσης για την Ψηφιακή Ασφάλεια .
Πρακτικές συμβουλές για παιδιά
Συχνά η χρήση του Ίντερνετ , (facebook, twitter, παιγνιδιών κ.α.) απορροφά το παιδί και τον χρόνο του σε βάρος της πραγματικής επικοινωνίας. Του προσφέρει μία εικονική πραγματικότητα και αποξένωση από το περιβάλλον του καθιστώντας το εύκολο θύμα των θηρευτών.
Έτσι, οφείλουν:
” Να εξηγούν στους γονείς τους τις εμπειρίες τους κατά την περιπλάνησή τους στο Ίντερνετ.
” Να μιλούν στους γονείς ή σε κάποιον ενήλικα για εικόνες ή κείμενα, που βρίσκουν στο Ίντερνετ και τους ανησυχούν ή τους φοβίζουν.
” Να διαφυλάσσουν τις προσωπικές τους πληροφορίες. Ποτέ να μην δίνουν το όνομα, τη διεύθυνση, το όνομα του σχολείου τους, το τηλέφωνό τους, ή φωτογραφίες σε αγνώστους, που συναντούν στο Ίντερνετ, ακόμη και ζητηθούν.
” Να κρατούν τον κωδικό εισόδου στον υπολογιστή τους μυστικό. Είναι σαν το κλειδί του σπιτιού τους, που δεν θα δάνειζαν σε κανέναν.
” Μόνο με την άδεια και την παρουσία των γονιών να συμφωνούν κάποιον/κάποια, που γνώρισαν στο Ίντερνετ.
” Να προσέχουν όταν μιλούν μέσω chatroom ή email. Να διακόπτουν τη συνομιλία, όταν κάποιοι τους κάνουν να νιώθετε άβολα.
” Να μην εμπιστεύονται ό,τι διαβάζουν στο Ίντερνετ. Να μάθουν να βλέπουν το περιεχόμενο με κριτικό μάτι.
Μικροί ή μεγάλοι, πάντως, χρήστες του διαδικτύου θα πρέπει να γνωρίζουν πως οφείλουν να μη διακινούν προσωπικά δεδομένα. Επιπλέον, οφείλουν να εγκαθιστούν στον υπολογιστή, τον οποίο χρησιμοποιούν, προγράμματα προστασίας από ιούς και πρόσθετο λογισμικό ασφαλείας (antivirus software, firewall, anti-spyware software) και να μην ανοίγουν μηνύματα, αρχεία ή συνδέσμους από αγνώστους αποστολείς (spam email).
Πολλά από αυτά, περιέχουν μολυσμένα αρχεία από ιούς, ή διαφημίζουν ακατάλληλο και παράνομα περιεχόμενο, ή αποσκοπούν στην εξαπάτηση των χρηστών και την απόκτηση προσωπικών πληροφοριών (Phishing). Μόνον το 2006 η Υπηρεσία Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος δέχθηκε 400 καταγγελίες από θύματα ηλεκτρονικής απάτης, καταγγελίες οι οποίες διπλασιάστηκαν το πρώτο εξάμηνο του 2007.
Ο κ. Σφακιανάκης επισημαίνει ότι το οικονομικό έγκλημα στο Ίντερνετ έχει πάρει επικίνδυνες διαστάσεις και η βασική συμβουλή είναι να μην στέλνεται ο αριθμός της πιστωτικής κάρτας με email και μην δίνεται σε δικτυότοπους αμφίβολης αξιοπιστίας.
Σημειώνεται ότι πρόσφατη έρευνα, που διενεργήθηκε σε 23000 παιδιά και σε ισάριθμους γονείς Ευρωπαϊκών χωρών, κατέδειξε ότι τα ελληνόπουλα, αλλά και παιδιά από άλλες χώρες χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο με “ώριμο” τρόπο και πως μόνο ένα στα οκτώ έχει αναστατωθεί από κάτι που είδε, ή του συνέβη online.
Την ίδια στιγμή, στην Ελλάδα η πλειονότητα των γονιών δηλώνουν άγνοια για τις αρνητικές εμπειρίες των παιδιών στο Ιnternet. Το ποσοστό αυτό είναι υψηλό κατά μέσον όρο σε ολόκληρη την Ευρώπη, γεγονός που κάνει τους ερευνητές να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, καθώς οι γονείς εμφανίζονται να μην έχουν ιδέα για τους ψηφιακούς κινδύνους, που αντιμετωπίζουν τα παιδιά τους.
Από το ΑΠΕ.
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163