Αρκετοί είναι οι Έλληνες που ασχολούνται σήμερα με την αγοραπωλησία (trading) κρυπτονομισμάτων σε διάφορες πλατφόρμες καθώς εκτιμάται πως το ποσοστό τους ανέρχεται σε διψήφιο αριθμό, ενώ αντίθετα η -πολύ ενεργοβόρα- εξόρυξη bitcoin ή ethereum έχει πλέον καταστεί απαγορευτική για τους ιδιώτες, δεδομένου ότι ο εξοπλισμός στοιχίζει ακριβά και απαξιώνεται γρήγορα, ενώ η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος στην Ελλάδα είναι υψηλή.
Την παραπάνω εκτίμηση για την εξόρυξη των κρυπτονομισμάτων διατυπώνει, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο πολιτικός μηχανικός και αυτοδημιούργητος επιχειρηματίας Γεώργιος Νώλης, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας «Lancom Ltd», με έδρα τη Θεσσαλονίκη, η οποία δραστηριοποιείται στον χώρο των υπηρεσιών κέντρων δεδομένων και της υπολογιστικής νέφους.
Με αφορμή την ταχεία άνοδο των κρυπτονομισμάτων -η οποία γνώρισε πρωτοφανή ανάπτυξη εν μέσω πανδημίας- και το γεγονός ότι ολοένα περισσότεροι άνθρωποι ασχολούνται πλέον με αυτά, το ΑΠΕ-ΜΠΕ αναζήτησε επαγγελματίες με μακρά παρουσία στον χώρο της πληροφορικής και βαθιά γνώση της αγοράς, ώστε να σχηματίσει πιο εναργή εικόνα για το ποια είναι σήμερα η κατάσταση στην Ελλάδα και διεθνώς. Μεταξύ αυτών, ο Γ.Νώλης μίλησε επώνυμα και άλλοι ανώνυμα.
Ενέργεια όση καταναλώνει η Φιλανδία, το παράδειγμα της Κίνας και το τολμηρό Ελ Σαλβαδόρ
Τι είναι λοιπόν τα κρυπτονομίσματα; Όπως αναφέρουν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ οι γνώστες, αποτελούν ψηφιακό χρήμα, που δεν ελέγχεται από ένα άτομο ή κεντρική τράπεζα και είναι πλήρως αποκεντρωμένο. Για παράδειγμα, στην περίπτωση του Bitcoin, η ισοτιμία του οποίου ανέρχεται (5/10/2021) σε 42.553,18 ευρώ (έναντι 2.925,45 ευρώ για το ethereum), όλες οι συναλλαγές καταγράφονται σε έναν δημόσιο κατάλογο -κάτι σαν ψηφιακό λογιστικό βιβλίο- η συντήρηση του οποίου απαιτεί μεγάλες ποσότητες ενέργειας, ενώ το κρυπτονόμισμα δίδεται ως αμοιβή σε όσους λύσουν με τους υπολογιστές τους πολύπλοκους μαθηματικούς γρίφους. Η διαδικασία αυτή αποκαλείται «εξόρυξη», στα αγγλικά «mining», κι απαιτεί πανίσχυρα υπολογιστικά συστήματα.
Συνολικά το bitcoin θεωρείται εξαιρετικά ενεργοβόρο, αφού για να «συντηρηθεί» το σύστημα της παραγωγής του, χρειάζεται κάθε χρόνο το ηλεκτρικό ρεύμα που καταναλώνει μια χώρα όπως η Φιλανδία ενώ πίσω στο μακρινό 2010, όταν η αξία του ήταν πολύ χαμηλή, μπορούσες να το εξορύξεις με έναν απλό υπολογιστή.
Βάσει στοιχείων που συγκέντρωσε το ΑΠΕ-ΜΠΕ από διάφορες πηγές, η Κίνα, μέχρι πρότινος παγκόσμιος κόμβος εξόρυξης, ανακοίνωσε στις 24 Σεπτεμβρίου, μέσω της κεντρικής της τράπεζας, ότι κηρύσσει παράνομες όλες τις συναλλαγές με κρυπτονομίσματα, εκφράζοντας φόβους για ξέπλυμα μαύρου χρήματος κι απάτες.
Ωστόσο, η όποια ανησυχία, ανεδαφική ή όχι, δεν αλλάζει το γεγονός ότι το ψηφιακό χρήμα αναπτύσσεται ολοένα περισσότερο στον πλανήτη -ενδεικτικό είναι ότι την τελευταία πενταετία η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας για την εξόρυξη bitcoin έχει δεκαπλασιαστεί, ενώ κάθε ενάμιση χρόνο η υπολογιστική ισχύς που απαιτεί το mining διπλασιάζεται- με αποτέλεσμα κυβερνήσεις και οργανισμοί να στρέφουν ολοένα περισσότερο το βλέμμα τους στα κρυπτονομίσματα, τις πιθανές ευκαιρίες και κινδύνους.
Μάλιστα, στις αρχές Σεπτεμβρίου το Ελ Σαλβαδόρ έγινε, παρά τις αντιδράσεις από πλευράς των πολιτών, η πρώτη χώρα στον κόσμο που υιοθέτησε το bitcoin ως το επίσημο νόμισμά της, με τον 40χρονο Πρόεδρό της, Ναγίμπ Μπουκέλε, να δηλώνει ότι το κυρίαρχο κρυπτονόμισμα θα βοηθήσει τον πληθυσμό να αποταμιεύει 400 εκατ. δολάρια τον χρόνο, τα οποία θα εξοικονομεί από τις προμήθειες που σήμερα πληρώνει σε εμβάσματα, ενώ παράλληλα θα διασφαλίσει πρόσβαση σε χρηματοοικονομικές υπηρεσίες στο 70% των κατοίκων που σήμερα δεν έχουν τραπεζικό λογαριασμό (το ένα τέταρτο του ΑΕΠ του Ελ Σαλβαδόρ προέρχεται από διασυνοριακά εμβάσματα, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα).
Πόσοι είναι οι miners στην Ελλάδα;
«Δεν υπάρχει μεθοδολογία για να υπολογίσουμε τον αριθμό των ανθρώπων ή των εταιρειών που ασχολούνται με το mining κρυπτονομισμάτων σε κάποια χώρα ή περιοχή. Το crypto mining βασίζεται στη λογική της ανωνυμίας, όπως και τα κρυπτονομίσματα, συνεπώς μόνο εικασίες μπορούμε να κάνουμε. Γνωρίζω πολλούς miners οι οποίοι ασχολούνται ερασιτεχνικά με ένα ως δέκα “mining rigs” (σ.σ.τον εξοπλισμό που απαιτείται για την εξόρυξη) και ελάχιστους που έχουν τις λεγόμενες “mining farms”, φάρμες εξόρυξης δηλαδή, κυρίως εκτός χώρας, μισθωμένες» εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Γιώργος Νώλης.
Οι miners που ασχολούνται ερασιτεχνικά είναι συνήθως άνθρωποι που γνωρίζουν και ασχολούνται με υπολογιστές και νέες τεχνολογίες, χωρίς να αποκλείονται αυτοί που απλά επενδύουν σε rigs, διότι αποφάσισαν να μπουν στον χώρο δοκιμαστικά, ώστε να επεκτείνουν σταδιακά στο μέλλον τις δραστηριότητές τους.
Όσον αφορά τους επαγγελματίες miners, αυτοί απασχολούν συνήθως ομάδα ανθρώπων, που ασχολούνται 24 ώρες το 24ωρο, για να βελτιστοποιήσουν την απόδοση της επένδυσής τους.
«Γενικά η Ελλάδα δεν ενδείκνυται ιδιαίτερα -τη δεδομένη χρονική στιγμή- ως χώρα για τη συγκεκριμένη δραστηριότητα, λόγω πολύ υψηλής τιμής ρεύματος, καθώς και λόγω υψηλών θερμοκρασιών (άρα ακόμη μεγαλύτερης κατανάλωσης ρεύματος για χρήση κλιματισμού, ώστε να συντηρούνται τα μηχανήματα)» σημειώνει.
Τι εξοπλισμό απαιτεί η εξόρυξη κρυπτονομισμάτων και πόσο στοιχίζει;
Το mining απαιτεί εξοπλισμό τελευταίας τεχνολογίας, καθώς ο ανταγωνισμός είναι πλέον μεγάλος και όσο πιο καινούργιος ο εξοπλισμός, τόσο μεγαλύτερη η επίδοσή κι απόδοσή του. Για τη συνολική απόδοση βέβαια, πρέπει να συνυπολογίζεται η κατανάλωση ρεύματος. «Υπάρχουν οι επιλογές του “ASIC miner” και του “mining rig”. Στην πρώτη περίπτωση, μιλάμε για εξειδικευμένο μηχάνημα, που κάνει ισχυρό mining, συνήθως σε ένα συγκεκριμένο κρυπτονόμισμα, γεγονός που το καθιστά αρκετά έως πολύ δεσμευτικό για το μέλλον. Στη δεύτερη περίπτωση, είμαστε πιο ευέλικτοι, διότι δημιουργούμε μια συστοιχία από συνήθως ευρείας χρήσης καρτών γραφικών και μπορούμε να κάνουμε “εξόρυξη” στην πλειονότητα των κρυπτονομισμάτων» εξηγεί ο Γιώργος Νώλης.
«Προφανώς το mining δεν συμφέρει με τίποτα για ιδιώτες. Σε μια υγιή επιχείρηση όμως, τα έξοδα κατανάλωσης ρεύματος, το ΦΠΑ και οι αποσβέσεις εξοπλισμού, μπορούν υπό προϋποθέσεις να καταστήσουν συμφέρουσα την επένδυση, ειδικά στην περίπτωση που η τιμή του Ethereum αυξηθεί (έχει φτάσει στα 3.400 ευρώ μέσα στον Σεπτέμβριο του 2021 και πάνω από τα 3.600 ευρώ τον Μάιο του 2021). Εάν αυτά συνδυαστούν με εμπειρία- στρατηγική, ισχυρή τεχνογνωσία, ανάπτυξη εξειδικευμένου λογισμικού που βελτιστοποιεί το mining και προφυλάσσει τον εξοπλισμό από φθορές, υπηρεσίες επίβλεψης της απόδοσης σε 24ωρο επίπεδο, τότε η απόδοση μπορεί να είναι πολύ αξιόλογη, ειδικά σε μακροπρόθεσμες επενδύσεις» εκτιμά και προσθέτει πως επειδή όλα αυτά αλλάζουν καθημερινά, πάντα υπάρχουν κίνδυνοι απώλειας μέρους ή και του συνόλου της επένδυσης, ιδιαίτερα αν αυτή συνδυάζεται με trading.
Πώς αμείβονται και φορολογούνται οι miners και πόσα χρήματα αποδίδει κατά μέσο όρο η εξόρυξη μηνιαίως;
Ποια είναι όμως η πιθανή απόδοση του mining; Ένα πολύ ενδεικτικό παράδειγμα αφορά ένα σχετικά σύγχρονο «mining rig» για την εξόρυξη του κρυπτονομίσματος Ethereum, με 15 κάρτες γραφικών NVIDIA RTX 3080, συγκεντρωτικής απόδοσης της τάξης των 1.250 MH/s (MH/s: ένα εκατομμύριο hashes ανά δευτερόλεπτο).
Το κόστος του αγγίζει σήμερα τις 20.000 ευρώ χωρίς ΦΠΑ. Καταναλώνει έως 4.800 Watt, άρα καίει περίπου 1.000 ευρώ μηνιαίως σε ρεύμα, με μια θεωρητική χρέωση 0,30 ευρώ ανά κιλοβατώρα, συμπεριλαμβανομένων των ρυθμιζόμενων χρεώσεων κλπ.
Με τιμή πώλησης του Ethereum -κατά μέσο όρο- στα 2.500 ευρώ, μπορεί να «εξορύξει» το 65% ενός τεμαχίου μέσα σε 30 ημέρες, αξίας περίπου 1.600 ευρώ. Άρα, το καθαρό κέρδος, αφαιρώντας το ρεύμα, θα είναι περίπου 600 ευρώ μηνιαίως, με την τρέχουσα «δυσκολία εξόρυξης», η οποία αυξάνεται συνεχώς.
Οι miners αμείβονται σε γενικές γραμμές με το λεγόμενο «Proof of Work» (απόδειξη εργασίας), καθώς και με την επιβεβαίωση/διασταύρωση των συναλλαγών που γίνονται στο εκάστοτε blockchain δίκτυο κρυπτονομισμάτων, όπως το δίκτυο Ethereum. Με πιο απλά λόγια, αμείβονται επειδή διαθέτουν υπολογιστική ισχύ στο δίκτυο που συμμετέχουν και η αμοιβή τους δίδεται στα αντίστοιχα κρυπτονομίσματα και τις υποδιαιρέσεις αυτών.
Η αμοιβή «μπαίνει» σε κάποιο ηλεκτρονικό «πορτοφόλι» και έτσι μπορεί κάποιος να συγκεντρώνει εκεί σταδιακά τα κρυπτονομίσματά του. Εάν θέλει να κάνει κάτι παραπάνω από να τα συγκεντρώνει σε ένα πορτοφόλι, πρέπει να κάνει εγγραφή σε κάποιο ανταλλακτήριο και να τα μετατρέψει σε ό,τι επιθυμεί, είτε σε άλλα κρυπτονομίσματα είτε σε δολάρια, ευρώ κλπ.
«Όσον αφορά τη φορολογία για την παραγωγή κρυπτονομισμάτων και μόνο, αυτή νοείται θεωρητικά για κάποιο νομικό πρόσωπο, καθώς ένας ιδιώτης δεν πρόκειται να βγάλει στις ημέρες μας πραγματικό κέρδος μετά φόρων, παρά μόνο θα χάσει χρήματα.
Το έσοδο από την παραγωγή κρυπτονομισμάτων στις εταιρείες φορολογείται κανονικά, αφού μετατραπούν σε FIAT νόμισμα (π.χ. ευρώ) σε ανταλλακτήριο και μεταφερθούν στον τραπεζικό λογαριασμό όψεως, με τον τρέχοντα συντελεστή (22% για το φορολογικό έτος 2021).
Φυσικά εκπίπτουν όλα τα έξοδα και αποσβέσεις, μιας και το εισόδημα θεωρείται ότι προκύπτει από παραγωγική διαδικασία» γνωστοποιεί ο κ.Νώλης, διευκρινίζοντας ότι τα παραπάνω δεν αφορούν εισοδήματα από trading κρυπτονομισμάτων, όπου ισχύουν άλλοι συντελεστές/διαδικασίες.
Ευκαιρία για τη μελλοντική Ελλάδα;
Κατά την πανδημική κρίση, τα κρυπτονομίσματα κινήθηκαν σε πρωτοφανή ανοδική πορεία, έχουν κεντρίσει το ενδιαφέρον των επενδυτών παγκοσμίως μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα και πλέον θεωρείται από πολλές πλευρές ότι «ήρθαν για να μείνουν», αν και έχουν ακόμη να διανύσουν μεγάλο δρόμο μέχρι την ωρίμανση.
«Διαφωνώ κάθετα με την “ποινικοποίηση” του mining και των κρυπτονομισμάτων και θεωρώ ότι σταδιακά θα επικρατήσουν έναντι των παραδοσιακών τραπεζικών ιδρυμάτων» σημειώνει ο Γιώργος Νώλης, ο οποίος «βλέπει» μια σημαντική ευκαιρία για την Ελλάδα, την οποία συνδέει με την αυξανόμενη χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ):
«Εκτιμώ ότι ειδικά η Ελλάδα θα διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στην Ευρώπη για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ. Όμως, το υφιστάμενο δίκτυο μεταφοράς ενέργειας (ΑΔΜΗΕ και ΔΕΔΔΗΕ), δεν έχει την κατάλληλη διαστασιολόγηση και φυσικά τον απαραίτητο σχεδιασμό για να υποστηρίξει αυτή την ανάπτυξη. Αποτέλεσμα όλων των παραπάνω είναι να έχουμε ήδη, εδώ και χρόνια, πολλά φωτοβολταϊκά πάρκα, που ενώ παράγουν “καθαρή” ηλεκτρική ενέργεια, η απορρόφησή της είναι πολύ χαμηλότερη από την παραγωγή. Εκεί λοιπόν υπάρχει πολύ σοβαρή ευκαιρία οργάνωσης “containerized” υποδομής mining, με εξαιρετικά περιθώρια κέρδους, αλλά όπως κάθε ευκαιρία, απαιτεί γρήγορες κινήσεις και αποφασιστικούς επενδυτές. Με αυτή τη μεθοδολογία όμως, η Ελλάδα μπορεί να γίνει πρωτοπόρος και στο mining, με σχεδόν μηδαμινό περιβαλλοντικό αποτύπωμα».
