Την ανάγκη θεσμικής προστασίας του Αώου, του τελευταίου ποταμού της Ευρώπης που ρέει ελεύθερος, χωρίς φράγματα ή ανθρώπινες παρεμβάσεις με εξαίρεση τον υδροηλεκτρικό σταθμό στις πηγές του, τόνισαν μέλη περιβαλλοντικών οργανώσεων σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Πνευματικό Κέντρο Δήμου Ιωαννιτών.
Ο Αώος, με συνολικό μήκος 260 χιλιόμετρα, είναι ένας από τους τελευταίους ελεύθερους ποταμούς στην Ευρώπη. Πηγάζει από τη βόρεια Πίνδο, πάνω από το Μέτσοβο, ρέει για 70 χιλιόμετρα σε ελληνικό έδαφος, στη συνέχεια εισέρχεται στην Αλβανία και έπειτα από άλλα 190 χιλιόμετρα εκβάλλει στην Αδριατική θάλασσα, πάνω από τον Αυλώνα.
Στην εκδήλωση, που διοργάνωσαν η «Πίνδος Περιβαλλοντική», το «Μεσογειακό Ινστιτούτο για τη Φύση και τον Άνθρωπο» (MedINA) και το «Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ», Γραφείο Θεσσαλονίκης – Ελλάδα, πραγματοποιήθηκε συζήτηση με θέμα την προστασία του Αώου και ακολούθησε παράσταση σύγχρονου χορού, με τίτλο «Actus for Vjosa» (Αώος στα αλβανικά). Πρόκειται για ένα πρότζεκτ αφιερωμένο στην προστασία του ποταμού, όπου συμμετέχουν χορευτές από όλο τον κόσμο, και το οποίο παρουσιάστηκε ήδη σε πόλεις της Αλβανίας.
Στην «μπλε καρδιά της Ευρώπης»
«Ο Αώος ανήκει στην “μπλε καρδιά της Ευρώπης”, όπως είναι γνωστό το δίκτυο των βαλκανικών ποταμών που ακόμα ρέουν ελεύθεροι» υπενθύμισε, μιλώντας στην εκδήλωση, ο διευθυντής του Ιδρύματος Χάινριχ Μπελ, Γραφείο Θεσσαλονίκης Μιχάλης Γουδής.
Όπως εξήγησε, αυτός ο μεγάλης σημασίας για τη φύση και τον άνθρωπο ευρωπαϊκός πόρος, απειλείται από την κατασκευή υδροηλεκτρικών φραγμάτων και άλλων έργων, που θα μετατρέψουν τη λεκάνη απορροής του σε μια σειρά από τεχνητές λίμνες. Ο τρόπος να διασφαλιστεί η ελεύθερη ροή και ο μοναδικός χαρακτήρας του είναι να προστατευθεί θεσμικά τόσο σε Ελλάδα όσο και σε Αλβανία κι αυτό μπορεί να γίνει μέσα από την πίεση επιστημονικών οργανώσεων, τοπικών κοινοτήτων και γενικότερα της κοινωνίας των πολιτών.
Η βιολόγος και υπεύθυνη προγραμμάτων της «Πίνδος Περιβαλλοντική» Τόνια Γαλάνη τόνισε από την πλευρά της ότι, καθώς ο Αώος ρέει ελεύθερος, δημιουργεί μαιάνδρους και μικρο-ενδιαιτήματα, αλλού με στάσιμα και αλλού με ρέοντα νερά. Σ’ αυτούς τους διαφορετικούς οικοτόπους μπορούν να διαβιούν πολλά και διαφορετικά είδη, από έντομα και ψάρια έως πουλιά και θηλαστικά, όπως χαρακτηριστικά είναι οι βίδρες, με αποτέλεσμα η περιοχή να παρουσιάζει ένα πολύ καλό επίπεδο βιοποικιλότητας. Η κατασκευή φραγμάτων -είτε αυτά είναι μικρά είτε μεγάλα- θα έχει ως συνέπεια να σταματήσει η φυσική ροή των νερών και των ιζημάτων που αυτό μεταφέρει, ή να εμποδιστεί η ελεύθερη κίνηση των ψαριών. Αυτό πρόκειται να θέσει σε κίνδυνο την ύπαρξη ορισμένων ζωικών ειδών.
Στην ανάγκη θεσμικής προστασίας του ποταμού και στις δύο πλευρές των συνόρων, αναφέρθηκε η συντονίστρια του έργου της MedINA Αλεξάνδρα Παππά, διευκρινίζοντας ότι στην Αλβανία, όλο το ποτάμι είναι χαρακτηρισμένο ως «φυσικό πάρκο», μια σχετικά χαμηλή κατηγορία προστασίας σύμφωνα με το αλβανικό δίκαιο. Ωστόσο, η αλβανική κυβέρνηση, συμβουλευόμενη μια επιτροπή 30 επιστημόνων από όλο τον κόσμο, πρόκειται πολύ σύντομα -αυτές τις μέρες- να αναβαθμίσει σημαντικά την προστασία αναγορεύοντας όλη τη λεκάνη απορροής του Αώου σε «εθνικό πάρκο».
«Μας χαροποιεί ότι γίνεται λόγος για ένα κοινό διακρατικό πάρκο και πρέπει να αναγνωρίσω ότι οι γείτονες Αλβανοί ενδιαφέρονται περισσότερο. Ο Αώος πρέπει να μείνει ελεύθερος και να συμβιώσει με εκείνους τους ανθρώπους με τους οποίους έτσι κι αλλιώς τόσα χρόνια έχει ταυτιστεί – όπως στη Βοβούσα. Προστασία δεν σημαίνει ότι δεν θα υπάρχουν άνθρωποι» σημείωσε ο εκπρόσωπος της κίνησης πολιτών για την προστασία του Αώου ποταμού «Protect Aoos» Δημήτρης Δρούγιας. Δείτε παρακάτω φωτογραφίες από την παράσταση «Actus for Vjosa»
