Ένα σπάνιο ιδιωτικό λεύκωμα φωτογραφιών "φωτίζει" ασπρόμαυρα όλες τις πτυχές της συμμετοχής των ΗΠΑ πριν από 61 χρόνια, στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης. Στα χέρια του συλλέκτη- παλαιοπώλη, Θεολόγη Ηλιάδη, βρίσκεται ένα φωτογραφικό άλμπουμ με θέμα τη συμμετοχή των ΗΠΑ, το 1957, στη ΔΕΘ. Μέσα σε δεκάδες ιδιωτικές λήψεις απεικονίζονται το στήσιμο του περιπτέρου, τα εγκαίνια, οι εκδηλώσεις και το ξεστήσιμό του, μετά το πέρας της 22ης ΔΕΘ, στις 22 Σεπτεμβρίου.
“Το αγόρασα σε υπαίθριο παζάρι μικροπωλητών γιατί μου έκανε εντύπωση”, λέει σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο επί 30 χρόνια συλλέκτης φωτογραφιών, Θεολόγης Ηλιάδης.
Το χειροποίητο άλμπουμ έχει στην πρώτη σελίδα ένα ασπρόμαυρο σκίτσο -προσωπογραφία, πιθανόν του κατόχου του και την ημερομηνία 24/8/57. Στη συνέχεια υπάρχει η μακέτα του περιπτέρου των ΗΠΑ και ακολουθούν φωτογραφίες με τις εργασίες για το στήσιμό του, που ξεκίνησαν στα τέλη Αυγούστου του 1957. Απεικονίζονται εργάτες να κατασκευάζουν την ιδιαίτερη θολωτή οροφή του, εσωτερικές εργασίες και φυσικά τα εγκαίνια από τον πρωθυπουργό, Κωνσταντίνο Καραμανλή, παρουσία Αμερικανών αξιωματούχων. Οι δεξιώσεις σε κοσμικά κέντρα καταλαμβάνουν τον δικό τους χώρο στις φωτογραφίες του συλλεκτικού λευκώματος, το οποίο καταλήγει με το ξεστήσιμο του περιπτέρου και αναμνηστικές εικόνες με όλους όσοι εργάστηκαν σε αυτό.
Όπως καταγράφεται στο λεύκωμα “Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης 1926-2017” του διευθύνοντα συμβούλου του εθνικού εκθεσιακού φορέα ΔΕΘ- Helexpo, Κυριάκου Ποζρικίδη, στην 22η ΔΕΘ “οι ΗΠΑ είχαν και πάλι τη μεγαλύτερη συμμετοχή και προχώρησαν σε ειδική κατασκευή περιπτέρου από μεταλλικό σκελετό και πλαστική στέγη με υλικά Geodesic Dom”.
“Στην είσοδο του περιπτέρου υπήρχε η επιγραφή ‘Ελευθέρα οικονομία και σύγχρονος τεχνική πρόοδος εις την υπηρεσίαν της ανθρωπότητος’. Τα εκθέματα ήταν κυρίως καταναλωτικά αγαθά καθημερινής χρήσης με στόχο να παρουσιάσουν το υψηλό επίπεδο της καθημερινής αμερικανικής ζωής, ενώ παράλληλα εκτέθηκαν συστήματα ηλιακής ενέργειας και οικιακής θέρμανσης. Επίσης παρουσιάστηκε το ‘μαγικό σπίτι’, όπου όλοι οι αυτοματισμοί του λειτουργούσαν με φωνητικές εντολές. Την έκθεση επισκέφθηκε ο Αμερικανός Υφυπουργός Εμπορίου Louis Rothschild. Στο περίπτερο των ΗΠΑ συμμετείχαν 98 εκθέτες”.
Παράλληλα, όπως αναφέρεται στο λεύκωμα με την ιστορία της ΔΕΘ, “το 1957 την έκθεση επισκέφθηκε ο Αμερικανός Υφυπουργός Εμπορίου Louis Rothschild, ενώ ο διευθυντής του Γραφείου Διεθνών Εκθέσεων του Υπουργείου Εμπορίου των ΗΠΑ Χάρισον, στις 17 Σεπτεμβρίου δήλωσε ότι: η ΔΕΘ είναι εξαιρετική έκθεσις και αναχωρώ με το συμπέρασμα ότι είναι ανωτέρας κλάσεως και κατατάσσεται μεταξύ των καλυτέρων εκθέσεων αι οποίαι λαμβάνουν χώραν κατ’ αυτάς”.
Σημειώνεται ότι στο αμερικανικό περίπτερο, για πρώτη φορά στην Ευρώπη, ψήθηκε κοτόπουλο με ηλιακή ενέργεια. Το ηλεκτρικό μαγειρείο ήταν τμήμα του θεματικού αφιερώματος της ηλιακής ενέργειας του περιπτέρου μαζί με το συγκρότημα θέρμανσης κτιρίων με ηλιακή ενέργεια.
Συλλέκτης “στιγμών” της Θεσσαλονίκης
“Την άποψη της πόλης που έχει χαθεί”, όπως λέει χαρακτηριστικά, προσπαθεί να συγκεντρώσει σε φωτογραφίες ο κ. Ηλιάδης. Κριτήρια επιλογής του, είναι η καλαισθησία και τα ιστορικά στοιχεία που μπορεί να περιέχει μία φωτογραφία.
“Στα οικογενειακά άλμπουμ, για παράδειγμα, δεν με ενδιαφέρουν τόσο τα πρόσωπα όσο το φόντο. Αναζητώ ιστορικές αλλαγές γιατί κάτι που δεν έχει αλλάξει, δεν έχει αξία. Για παράδειγμα, ιδιωτικές φωτογραφίες στην Ακρόπολη δεν έχουν αξία γιατί είναι πολυφωτογραφημένη και φυσικά, δεν έχει …αλλάξει”, εξηγεί ο συλλέκτης, ο οποίος έχει στην κατοχή του μεγάλο αριθμό φωτογραφιών, από το 1875 έως τα νεώτερα χρόνια.
“Εκτός από τις άγνωστες όψεις της Θεσσαλονίκης, αναζητώ, κυρίως σε παζάρια, δημοπρασίες και το εξωτερικό, φωτογραφίες μέχρι τα τέλη του 1960. Κι αυτό γιατί τότε άρχισαν να κυκλοφορούν και να πωλούνται ευρέως φωτογραφικές μηχανές και ο καθένας μπορούσε να τραβήξει φωτογραφίες, ‘κατεβάζοντας’ έτσι την αισθητική και την ποιότητα που είχαν οι επαγγελματικές λήψεις”, τονίζει.
Όσο για το λεύκωμα του 1957 με το περίπτερο των ΗΠΑ στη ΔΕΘ, ο κ. Ηλιάδης σκοπεύει να το πουλήσει σε δημοπρασία, με τιμή εκκίνησης τα 300 ευρώ.
