Χτυπάνε οι καμπάνες της εκκλησίας του χωριού και οι λιγοστοί -και ως επί το πλείστον ηλικιωμένοι κάτοικοί του, καταλαβαίνουν κατ’ αυτόν τον τρόπο ότι άλλαξε η ώρα. Στην Καλλιθέα στην Δράμα, ένα χωριό στις παρυφές του όρους Μενοίκιο, που κάποτε φημιζόταν για την αγροτική και κτηνοτροφική του δραστηριότητα, ο χρόνος πλέον μοιάζει να κυλάει αργά.
Περπατώντας στο χωριό λίγες μέρες μετά τη Κυριακή του Πάσχα, οι συναντήσεις με τους κατοίκους του, ο αριθμός των οποίων έχει συρρικνωθεί στο πέρασμα του χρόνου, είναι αραιές: ένας κάτοικος κάνει βόλτα απολαμβάνοντας τη φύση, ένας άλλος κάθεται στην αυλή του σπιτιού του με τη συντροφιά του σκύλου του…
Ο άνδρας με τον σκύλο είναι ο Δημήτρης Παράσχος, ο οποίος αποφάσισε πριν από μερικά χρόνια, μαζί με τη σύζυγό του Γεωργία, να μείνουν στην Καλλιθέα. Αν και ζούσαν στις Σέρρες -και σε αντίθεση με τους περισσότερους που εγκαταλείπουν τα χωριά για τα αστικά κέντρα- το ζεύγος Παράσχου επέστρεψε στο χωριό για να βοηθήσει στην αναπαλαίωση ενός μικρού ξωκλησιού στο βουνό, της Αγίας Τριάδας. Στα χρόνια της πανδημίας, ωστόσο, η σύζυγός του απεβίωσε και ο κ. Παράσχος έμεινε μόνος στο χωριό.
«Ήρθαμε να ζήσουμε στο χωριό, από το οποίο καταγόταν η σύζυγός μου για να βοηθήσουμε στην αναπαλαίωση της Αγίας Τριάδας, που χτίστηκε το 1927 και από τότε δεν την περιποιήθηκε κανείς. Έτσι, λοιπόν, η σύζυγός μου κι εγώ, μαζί με τον ιερέα του χωριού, αποφασίσαμε να την αναπαλαιώσουμε, κάνοντας και πολλές τοιχογραφίες», αφηγείται στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Παράσχος, ο οποίος δεν εγκατέλειψε το χωριό μετά τον θάνατο της συζύγου του, παρά τις έντονες ανηφόρες και τους δύσβατους, για μεγάλης ηλικίας ανθρώπους, δρόμους. Έχει παρέα του το σκυλάκι των εγγονών του και οι ανηφόρες δεν φαίνεται να τον απασχολούν καθώς, όπως λέει: «μαθημένοι είμαστε εμείς σε αυτούς τους δρόμους τόσα χρόνια».
Μεγαλώνοντας στο χωριό
Αφού φτάσει κανείς στην πλατεία του χωριού συναντά την ταβέρνα «Θρόισμα των φίλων». Εκεί, ο ιδιοκτήτης της Δαυίδ Σίσκος εξηγεί στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων τις δυσκολίες της ζωής στο χωριό για έναν άνθρωπο με επιχείρηση αλλά και για τα νέα παιδιά, όπως είναι και τα δικά του.
«Για τα νέα παιδιά είναι δύσκολο να βρουν παιδιά της ηλικίας τους από το χωριό. Συνήθως κάνουν παρέα με παιδιά από άλλα χωριά ή με μεγαλύτερα άτομα. Αλλά το καλό είναι ότι έτσι ξυπνάνε κιόλας, ακούνε διαφορετικά πράγματα και κάνουν συζητήσεις που τους βοηθούν. Εμείς στα χωριά μπορούμε να αφήσουμε τα παιδιά μας να παίξουν έξω άφοβα σε σχέση με τις οικογένειες που ζουν στην πόλη. Αυτό είναι ένα ακόμη θετικό.
Όμως υπάρχει το θέμα της μετακίνησης, που πρέπει να υπάρχει κάποιο μεταφορικό μέσο για να πάνε στις διάφορες δραστηριότητες τους που είναι κυρίως σε άλλα μεγαλύτερα χωριά ή στην πόλη. Σε ένα χωριό με 230 πλέον κατοίκους είναι δύσκολη η διαβίωση για τους νέους» τόνισε . «Σχετικά με την ταβέρνα δουλεύουμε με ποιότητα και μεράκι, ο κόσμος καταλαβαίνει ποιος έχει καλό φαγητό και ποιος όχι, δεν γίνεται να τον κοροϊδέψεις. Εμείς φέραμε κόσμο και τοπικό και από άλλα χωριά, δεν γίνεται να επιβιώσεις μόνο με τον τοπικό», δήλωσε.
Στη συζήτηση συμμετέχουν και δύο νέοι που έχουν φύγει από το χωριό και ζουν σε άλλα μέρη της Ελλάδας και στο εξωτερικό. «Το χωριό μπορεί να αποτελέσει προορισμός για εναλλακτικό τουρισμό, αν το περιποιηθούν οι κάτοικοι και ο δήμος» αναφέρει ο Κυριάκος, που ζει στην Ικαρία τώρα. Οι νέοι συμφωνούν ότι με λίγη φροντίδα μπορεί να γίνει η Καλλιθέα ένα μέρος με εναλλακτικό τουρισμό, από τη στιγμή που έχει πλούσια φυσική ομορφιά με ψηλά πλατάνια και δροσερά ποτάμια.
Η αστικοποίηση «πληγώνει» τα χωριά
Η απουσία των νέων έχει αποτελέσει κατασταλτικό παράγοντα για την ανάπτυξη του χωριού. Το σχολείο που υπήρχε έχει κλείσει εδώ και δύο δεκαετίες. Οι νέοι φεύγουν σε άλλους προορισμούς που τους προσφέρουν περισσότερες ευκαιρίες να βρουν εργασία- και όχι μόνο. Η αστικοποίηση έχει ερημώσει πολλά χωριά στο νομό Δράμας καθώς οι νέοι ακολουθούν δρόμους που τους οδηγούν στην επίτευξη μιας καλύτερης ζωής. Ωστόσο, η ζωή στις μεγαλουπόλεις δυσκολεύει τους νέους. «Τα ενοίκια στη Θεσσαλονίκη έχουν ακριβύνει πολύ και για να βρεις ένα αξιοπρεπές σπίτι κάνεις αγώνα», λένε, με μια φωνή, ο Άγγελος και ο Κυριάκος.
Το πρόβλημα της αστικοποίησης επηρεάζει και όσους μένουν πίσω στο χωριό γιατί οι υποδομές είναι παραμελημένες και οι δρόμοι δύσβατοι και κακοτράχαλοι αφού πρόκειται για ένα ορεινό χωριό με απότομες ανηφόρες και κατηφόρες. Άλλωστε, η Καλλιθέα Δράμας, που ανήκει στον δήμο Προσοτσάνης, ονομαζόταν παλαιότερα Εγρί Δερέ, που σήμαινε στραβός λάκκος γιατί το χωριό ήταν χτισμένο ανάμεσα σε δύο λάκκους.
Το δύσκολο ανάγλυφο έχει αρνητική επίδραση, ιδιαίτερα, στους γηραιότερους. Η Ελένη Άγγου, 87 χρονών, αναφέρει πως είναι δύσκολο να μετακινηθεί καθώς υπάρχει μεγάλη περίπτωση να πέσει στην προσπάθειά της να κάνει κάποια βόλτα. «Το Πάσχα δεν πήγα στην Ανάσταση γιατί θα είχε κόσμο και θα υπήρχε το ενδεχόμενο να σκοντάψω στον δρόμο που είναι κακοφτιαγμένος και να πέσω», λέει.
Ο Νομός Δράμας υπέστη μείωση πληθυσμού κατά 11.666 άτομα (ή 12,9%) το 2021 σε σχέση με το 2011, με τους περισσότερους να προτιμούν τη μετακίνηση στις μεγαλουπόλεις ή ακόμα και στο εξωτερικό.