Κρήτη: Τα «παλληκάρια», το φαγητό για ανθρώπους και ζώα πριν από τα Θεοφάνεια

Τα Θεοφάνεια αποτελούν μία από τις πιο σημαντικές γιορτές της χριστιανοσύνης και μέσα από τον εορτασμό τους και στην Κρήτη, αναδύονται συμβολισμοί και νοήματα που απηχούν τη θεολογική φιλοσοφία του χριστιανισμού στο νησί.

Κατά το παρελθόν, στις αγροτικές κυρίως περιοχές, συνήθιζαν να μαγειρεύουν την παραμονή των Θεοφανείων, ένα ειδικό εθιμικό φαγητό. Το έλεγαν «παλληκάρια», ονομασία που θύμιζε τα αρχαία πολυκάρπια.

Όπως αναφέρει στο βιβλίο του «Λαϊκές τελετουργίες στην Κρήτη – Έθιμα στον κύκλο του χρόνου» ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Νίκος Ψιλάκης, «έβραζαν όλους τους σπόρους μαζί. Φακές, ρεβύθια, φασόλια, κουκιά, σιτάρι κ.α. κι απ’ αυτό το φαγητό έτρωγαν όχι μόνο όλα τα μέλη της αγροτικής οικογένειας, αλλά και όλα τα ζώα του σπιτιού».

Όπως αναφέρει αυτοί που αναλάμβαναν να προσφέρουν τα βρασμένα σπόρια στα ζώα, ήταν τα παιδιά που πήγαιναν στο στάβλο της οικογένειας και έδιναν σε κάθε ζώο από μια χούφτα.

Σύμφωνα με το Νίκο Ψιλλάκη, η 5η Ιανουαρίου ήταν μια μέρα αφιερωμένη στα ζώα. Ακόμη και ξένα ζώα αν συναντούσε κανείς, τα «φίλευε» με το φαγητό της ημέρας.

Ιδιαίτερη είναι η αναφορά, ακόμη και στα πουλιά του ουρανού ή και τα αγριοπούλια που έπρεπε να φάνε το ίδιο φαγητό την μέρα αυτή. «Φάτε πουλιά χορτάσετε και το θεό δοξάσετε» έλεγαν, καθώς πετούσαν τους βρασμένους καρπούς, στα δώματα των σπιτιών.