Πρόκειται για την ζωντανή αναπαράσταση της γέννησης του Θεανθρώπου. Στο σπήλαιο συγκεντρώνεται πλήθος πιστών από κάθε γωνιά της Κρήτης και ιερείς όπου μαζί με τον Μητροπολίτη Κισάμου – Σελίνου τελούν τη Θεία Λειτουργία.
Η ατμόσφαιρα είναι κατανυκτική καθώς στη μέση του σπηλαίου δεσπόζει η φάτνη με τον Ιωσήφ, την Παναγία, τον νεογέννητο Χριστό και ζωάκια που τον ζεσταίνουν με τα χνώτα τους. Τα ζωάκια πηγαίνουν στο σπήλαιο κάτοικοι της περιοχής. Τα κεριά ανάβουν και οι ιερείς ψάλλουν ύμνους στέλνοντας το μήνυμα της γέννησης του Κυρίου.
Το σπήλαιο πήρε το όνομά του από τη διαμονή και την εκκλησία του Αγίου που βρίσκεται μέσα στο σπήλαιο. Φωτεινό και επιβλητικό έχει χωρητικότητα 3000-4000 ατόμων και τη σπάνια θέα στο κάμπο του Κολυμβαρίου. Στην περιοχή των Χανίων οι παραδόσεις διατηρούνται σε όλη τη διάρκεια των Χριστουγέννων.
Κυρίως στην ύπαιθρο όπου στις κουζίνες των σπιτιών τα σύγκλινα, το χοιρινό, τα εντόσθια στο τηγάνι, το ζυμωτό ψωμί, το βραστό, το παραδοσιακό κρητικό πιλάφι, υπερτερούν έναντι της γαλοπούλας. Στο τραπέζι των Χριστουγέννων εκτός από τα μελομακάρονα και τους κουραμπιέδες οι γυναίκες προσθέτουν και τα αυγοκαλάμαρα (κρητικές δίπλες).
Τα παλαιότερα χρόνια την παραμονή των Χριστουγέννων οι νοικοκυρές έκοβαν κλαδιά και βλαστούς.
Τα έβαζαν σε ποτήρι με νερό και περίμεναν να ανθίσουν. Ένα ακόμα έθιμο των Χριστουγέννων είναι να φτιάχνουν οι νοικοκυρές τα Χριστόψωμα. Παραδοσιακό κρητικό γλυκό ψωμί που το στολίζουν με διάφορα στολίδια. Αυτά τα στολίδια συμβολίζουν αλέτρια, ζώα, πουλιά, γεννήματα της γης ή με ένα σταυρό που συμβολίζει το μαρτύριο που έρχεται.
Ακόμα οι νοικοκυρές ετοιμάζουν τηγανίτες με μέλι και ζάχαρη για να κερνάνε τους επισκέπτες.
Παλαιότερα στα παιδιά που έλεγαν τα κάλαντα οι νοικοκυραίοι έδιναν καρπούς και αυγά. Στις μέρες μας δίνουν χρήματα και χριστουγεννιάτικα γλυκά, ενώ όπως και στην υπόλοιπη Ελλάδα σε κάθε σπίτι στολίζεται το Χριστουγεννιάτικο δέντρο.
Τα τελευταία χρόνια σε πολλά σπίτια και στους εξωτερικούς χώρους τους ο στολισμός επιβάλει την φωταγώγησή τους, ενώ επιβλητικά Χριστουγεννιάτικα δέντρα στολίζονται στις πλατείες των πόλεων.
Ο δήμος Πλατανιά στα Χανιά στολίζει το μεγάλο του δέντρο στο χωριό Ομαλός. Ένα χιλιόμετρο από την είσοδο του επιβλητικού φαραγγιού της.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163