Οι Πομάκοι έχουν τη δική τους ξεχωριστή κουλτούρα, με μια σειρά από παραδόσεις ετών, που κρατούν μέχρι σήμερα στην Ξάνθη…
Εγκαινιάζοντας μια νέα συνεργασία στην πόλη της Ξάνθης, σε μια προσπάθεια ενίσχυσης του πολιτιστικού χαρακτήρα των Θρακικών Λαογραφικών Εορτών (Θ.Ε.Λ.), το Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης (Ι.Θ.Τ.Π.) και η Φιλοπρόοδη Ένωση Ξάνθης (Φ.Ε.Ξ.) με τη σύμπραξη του Πολιτιστικού Συλλόγου Πομάκων Ξάνθης, συνδιοργάνωσαν στο πλαίσιο των φετινών Θρακικών Λαογραφικών Εορτών μια ξεχωριστή εκδήλωση λόγου και μουσικής αφιερωμένη στην παράδοση των Πομάκων.
Η κατάμεστη από κόσμο εντυπωσιακή καπναποθήκη της Φ.Ε.Ξ. γέμισε με ήχους από την πλούσια μουσική παράδοση των Πομάκων και όπως τονίζει, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο διευθυντής του Ι.Θ.Τ.Π. Ανδρέας Ματζάκος «αξίζει να πιάνουμε το νήμα που οδηγεί τους ανθρώπους στη δημιουργική χαρά και κοινωνική πρόοδο μέσα από συνέργειες. Γι’ αυτό και η εκδήλωση που συνδιοργανώσαμε στόχο είχε να αναδείξει την παράδοσή μας.
Πιστεύω πως έχουμε ξεχάσει λίγο την πραγματική έννοια των Θρακικών Λαογραφικών Εορτών και επικεντρωνόμαστε μόνο στις καρναβαλικές εκδηλώσεις. Αυτός είναι όμως ο στόχος των Θ.Λ.Ε., τουλάχιστον την πρώτη εβδομάδα, να ανατρέξουμε στην παράδοσή μας, στις ρίζες μας, να τη γνωρίσουμε καλύτερα και να την αγαπήσουμε».
Οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες
Με οδηγό τέσσερις διακεκριμένους Ξανθιώτες (Νικόλαο Κόκκα, Ηρακλή Ψωμαδόπολο, Εμινέ Μπουρουτζή και Αναστάσιο Δασκαλόπουλο) από τον χώρο των Γραμμάτων και των Τεχνών, όσοι παρακολούθησαν την εκδήλωση περιηγήθηκαν στην πλούσια παράδοση των Πομάκων, γνωρίζοντας ταυτόχρονα τη σχέση του κύκλου του χρόνου και της ζωής με τον μουσικό πολιτισμό τους. Επίσης, είχαν την ευκαιρία να μάθουν και για τις μουσικές παραδόσεις άλλων περιοχών της Ελλάδας και των Βαλκανίων.
Ο Δρ. Νικόλαος Κόκκας, ο οποίος εργάζεται ως εκπαιδευτικός στη Θράκη και ασχολείται με την καταγραφή της προφορικής παράδοσης των Πομάκων, έκανε μια πολύ ενδιαφέρουσα ομιλία για την ιστορική πολιτιστική παράδοση. Είναι διδάκτορας του τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας της σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών του ΔΠΘ.
Ο Ηρακλής Ψωμαδόπουλος ασχολήθηκε από μικρή ηλικία με τη θρακιώτική γκάιντα και το καβάλι, ενώ από το 2018 διδάσκει παραδοσιακή μουσική και την τρέχουσα σχολική χρονιά διδάσκει γκάιντα στο Μουσικό Σχολείο Κομοτηνής. Στο πλαίσιο του επιστημονικού και ερευνητικού του έργο, συμμετείχε στην επιμέλεια ενός δίσκου πομακικής μουσικής με 14 τραγούδια από τα Πομακοχώρια της Ξάνθης.
Η Εμινέ Μπουρουτζή, μεγαλωμένη στο ορεινό Δημάριο, είναι καταξιωμένη ερμηνεύτρια της πομακικής μουσικής και πρόεδρος του πολιτιστικού συλλόγου Πομάκων Ξάνθης. Με τη φωνή της έχει ταξιδέψει τη μουσική παράδοση και τον πολιτισμό των Πομάκων εκτός Θράκης, μέχρι την έδρα του Ευρωκοινοβουλίου.
Ο Αναστάσιος Δασκαλόπουλος, κατά τα χρόνια των σπουδών του στην Κρήτη, ήρθε σε επαφή με τη λαϊκή και παραδοσιακή μουσική παίζοντας ρεμπέτικα, καθώς και λαούτο. Επιστρέφοντας στην Ξάνθη, συνεργάστηκε με πλήθος μουσικών της ευρύτερης περιοχής, ενώ συνόδευσε μουσικά πολιτιστικούς συλλόγους στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Είναι εμπειροτέχνης δάσκαλος παραδοσιακών οργάνων.
Την επιμέλεια της εκδήλωσης είχαν ο Νίκος Κοσμίδης, υπεύθυνος επικοινωνίας και δημοσίων σχέσεων του Ι.Θ.Τ.Π. και η Δαμιανή Καραγεωργιάδου, γραμματέας του διοικητικού συμβουλίου της ΦΕΞ.
Τα κοινωνικά φροντιστήρια του Ι.Θ.Τ.Π.
Τα τελευταία χρόνια, το Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης υλοποιεί ποικίλες δράσεις για τους Πομάκους της Ξάνθης και της Κομοτηνής στους τόπους κατοικίας τους. Στόχοι των δράσεων είναι η καλλιέργεια σεβασμού στις διαφορετικές ταυτότητες, στον πολιτισμικό πλούτο της περιοχής, η προώθηση της κοινωνικής συνοχής και αλληλεγγύης, και η υποβοήθηση μαθητών που δεν έχουν μητρική γλώσσα την ελληνική.
Στο πλαίσιο αυτό δημιουργήθηκε παράρτημα του Ι.Θ.Τ.Π. στο χωριό Σμίνθη με εκπαιδευτικές δράσεις κοινωνικού φροντιστηρίου για μαθητές δημοτικού, με παράλληλες πολιτιστικές και εκπαιδευτικές δράσεις. Μέσα από τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας, οι μαθητές βοηθιούνται στην κατανόηση όλων των μαθημάτων που κάνουν στο σχολείο τους στα ελληνικά, ώστε να μην αντιμετωπίσουν δυσκολίες αργότερα στο γυμνάσιο και το λύκειο. Στη συνέχεια τα μαθήματα επεκτάθηκαν σε μαθητές γυμνασίου και λυκείου.
Σημειώνεται ότι και μετά τη λήξη του σχολικού έτους, τους μήνες Ιούνιο και Ιούλιο, τα φροντιστήρια δεν διακόπτουν την λειτουργία τους, αλλά συνεχίζουν με διάφορες δράσεις, για το περιβάλλον, την ιστορία, τη φύση, τη μουσική κ.λπ, προκειμένου μέσα από την τριβή με δραστηριότητες, οι μαθητές να εξασκούνται στην ελληνική γλώσσα.