Κρόκος Κοζάνης, ένα από τα πιο γνωστά προϊόντα της χώρας μας. Το τελευταίο «θύμα» της κλιματικής αλλαγής.
Ο Κρόκος Κοζάνης είναι από τα πιο γνωστά προϊόντα που εξάγει η Ελλάδα. Είναι πηγή εσόδων για χιλιάδες οικογένειες. Όμως περνά τις… δυσκολίες του. Γιατί η ένταση των καιρικών φαινομένων, εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, δεν τον αφήνει ανεπηρέαστο.
Τα όσα αποκάλυψε στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο Βασίλης Μητσόπουλος, πρόεδρος του «Αναγκαστικού Συνεταιρισμού Κροκοπαραγών Κοζάνης», είναι συγκλονιστικά. Και ανησυχητικό.
Η φετινή παραγωγή είναι η χειρότερη των τελευταίων 40 χρόνων από πλευράς όγκου και δεν αναμένεται να ξεπεράσει τον έναν τόνο, έναντι των δύο πέρυσι και των τεσσάρων υπό φυσιολογικές συνθήκες, με βάση και την αναμενόμενη απόδοση των 800 γρ/στρέμμα, που είναι καταγεγραμμένη στους καταλόγους του ΕΛΓΑ.
Η μείωση στην παραγωγή, συνεπάγεται απώλεια εισοδήματος για τους παραγωγούς -από 50% έως και 75%, μη ικανοποίηση συμβολαίων με πελάτες εντός και εκτός ελληνικών συνόρων και «φυγή» αγροτών από την καλλιέργεια.
«Πέρυσι οι βροχές, φέτος οι υψηλές θερμοκρασίες»
Η μειωμένη παραγωγή κρόκου κατά την περσινή χρονιά οφειλόταν στις βροχές που είχαν εκδηλωθεί στις αρχές Νοεμβρίου και οι οποίες σε συνδυασμό με την έντονη ομίχλη που ακολούθησε, κατέστρεψαν το άνθος του κρόκου, το οποίο έπεσε στο χώμα, όπως ανέφερε ο κ. Μητσόπουλος, εξηγώντας ότι «λόγω της εξέλιξης αυτής είχαμε αποφασίσει να ισοσκελίσουμε την περσινή ζημιά, με αύξηση στην τιμή του τελικού προϊόντος κατά 10%, από τις αρχές του 2022».
Η αύξηση αυτή, όπως διευκρίνισε ο ίδιος, «δεν έκανε πλούσιους τους κροκοπαραγωγούς, αλλά τους έδωσε τη δυνατότητα να καλύψουν μέρος των εξόδων τους που ολοένα και αυξάνονται», εν μέσω των διεθνών γεωπολιτικών και οικονομικών εξελίξεων που έχουν οδηγήσει στην αύξηση των τιμών ενέργειας, πετρελαίου και αγροεφοδίων και με δεδομένη την έλλειψη εργατών, που «κάθε χρόνο η εύρεσή τους γίνεται ολοένα και με μεγαλύτερη δυσκολία».
Σε αντίθεση με τις βροχές πέρυσι, η φετινή μειωμένη παραγωγή κρόκου, οφείλεται στην καλοκαιρία και τις υψηλές θερμοκρασίες που επικρατούσαν αρχές Νοεμβρίου -έως και 29 βαθμούς Κελσίου-, «συνθήκες που επηρέασαν την ανθοφορία και δημιούργησαν φαινόμενο σαν την ακαρπία».
Οι κροκοπαραγωγοί Κοζάνης δεν προσανατολίζονται φέτος σε αύξηση της τιμής στο τελικό προϊόν, και για διατηρήσουν την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων τους δηλώνουν ότι «ψάχνουμε σε συνεργασία με την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και τον ΕΛΓΑ, να βρούμε μία δίκαιη λύση για την αναπλήρωση του χαμένου μας εισοδήματος».
Σημειώνεται ότι 860 οικογένειες στον νομό Κοζάνης -από 925 πέρυσι- καλλιεργούν συνολικά 5250 στρέμματα, με τη μέση ετήσια παραγωγή να κυμαίνεται σε 2,5-3 τόνους και το κόστος παραγωγής, να διαμορφώνεται σε περίπου 500 ευρώ το στρέμμα, ανάλογα και με τη διαχείριση που κάποιος παραγωγός κάνει και υπό την προϋπόθεση ότι διαθέτει φυτικό κεφάλαιο, η αξία του οποίου ανέρχεται στα 1.000 ευρώ/στρέμμα. Το προϊόν διατίθεται κατά 70% στο εξωτερικό, κυρίως σε Ισπανία, Ιταλία και Γαλλία και το υπόλοιπο 30% απορροφάται στην ελληνική αγορά.
Ο πρόεδρος του συνεταιρισμού των κροκοπαραγωγών επανέφερε το θέμα της συνδεδεμένης ενίσχυσης στον κρόκο, με στόχο να στηριχθεί το εισόδημα των καλλιεργητών, σημειώνοντας ότι μόνο η παροχή οικονομικών κινήτρων θα μπορούσε να δελεάσει τους νέους να ασχοληθούν με την κροκοκαλλιέργεια, που είναι ιδιαίτερα απαιτητική ως ενασχόληση. Παραπέμποντας δε στα δεδομένα παλαιότερης έρευνας, σημείωσε ότι το 70% των κροκοκαλλιεργητών είναι ηλικίας από 50 έως και 75 χρόνων και πρόσθεσε ότι «αν δεν αντιστραφεί η αναλογία με τους νέους, το μέλλον της κροκοκαλλιέργειας είναι σαφές ότι απειλείται».
Το Μουσείο Κρόκου στην Κοζάνη
Το Μουσείο Κρόκου στην Κοζάνη αποτελεί ένα «όνειρο ζωής όλων των κατοίκων/καλλιεργητών της περιοχής και γίνεται πραγματικότητα ύστερα από 20 χρόνια προσπαθειών», επισήμανε ο κ. Μητσόπουλος, σημειώνοντας ότι το Project προχωρά «αν και με βραδείς ρυθμούς» και η λειτουργία του θα σημάνει τη διάσωση της ιστορίας και παράδοσης της παραγωγής του σαφράν, ενώ ταυτόχρονα θα δώσει οικονομική ανάσα στην τοπική κοινωνία.
Ο ανάδοχος του έργου κατασκευής του μουσείου έχει ήδη υπογράψει τη σχετική σύμβαση, ύψους 1,2 εκατ. ευρώ και με βάση το χρονοδιάγραμμα η ολοκλήρωση του project αναμένεται το 2024. Βέβαια, τόσο οι διεθνείς εξελίξεις, όσο και οι συμπληρωματικές μελέτες που ζητήθηκαν από τον ανάδοχο σε θέματα κατασκευαστικά «δεν αποκλείεται να οδηγήσουν σε καθυστερήσεις, που κανείς δεν μπορεί να προσδιορίσει χρονικά», τόνισε.
Υπενθυμίζεται ότι το project υλοποιείται με χρηματοδότηση, μέσω της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας και ο χώρος στον οποίο θα ανεγερθεί το μουσείο βρίσκεται ακριβώς δίπλα από το κτίριο του «Αναγκαστικού Συνεταιρισμού Κροκοπαραγωγών Κοζάνης», ο οποίος ιδρύθηκε το 1971 και είναι εγκατεστημένος στην οδό Ευριπίδη, στον Κρόκο Κοζάνης.
Το μουσείο θα δημιουργηθεί σε ένα μοντέρνο κτίριο με παραδοσιακά στοιχεία, ενώ ο εξωτερικός του χώρος αναμένεται να μεταμορφωθεί σε τόπο περιπάτου με κήπο, κανάλια, μικρούς καταρράκτες και αβαθείς λίμνες. Στο εστιατόριο εντός του μουσείου, προβλέπεται η λειτουργία κουζίνας, στην οποία θα γίνεται γευσιγνωσία του κρόκου. «Πρόκειται για ένα έργο τέχνης με την υπογραφή του αρχιτέκτονα Αγγελή Πολυνίκη και θα ανεγερθεί με σκοπό να αναδείξει και να διαφυλάξει την κληρονομιά του μοναδικού φυτού, του κρόκου», σημείωσε ο κ. Μητσόπουλος.
Στο Μουσείο Κρόκου στην Κοζάνη θα ξεδιπλώνεται η άνω των 300 χρόνων ιστορία του σαφράν στην περιοχή, μέσα από ένα ξεχωριστό φωτογραφικό υλικό το οποίο ανέσυραν από τα μπαούλα των σπιτιών τους κάτοικοι του ομώνυμου χωριού. Για περισσότερο από έναν χρόνο, οι κάτοικοι στο χωριό έψαχναν, συζητούσαν και «ανταγωνίζονταν» ποιος θα ανασύρει την πιο παλιά φωτογραφία και μέχρι σήμερα η αρχαιότερη που βρέθηκε/διασώθηκε, χρονολογείται στο 1942.
