Οι πρόσκοποι στη Θεσσαλονίκη του σήμερα, μαθαίνουν την ιστορία του προσκοπισμού στην πόλη, που ξεκινάει από τις αρχές του περασμένου αιώνα…
«Κατά τον Μάιο του 1912, σε συνάντηση μου με τον καλοκάγαθο Αθανάσιο Λευκαδίτη στην Αθήνα, στο γυμναστήριο του Πανελληνίου Γυμναστικού συλλόγου, που εκείνος υπηρετούσε σαν διευθυντής Γυμναστής, με αφορμή την επίσκεψη ενός προσκόπου στο γυμναστήριο, του δόθηκε η ευκαιρία να μου αναπτύξει μία περιγραφή του προσκοπισμού, καθώς και την ωφελιμότητα του θεσμού για τους Ελληνόπαιδες από αυτήν την εξωσχολική αγωγή…» γράφει στα απομνημονεύματά του ο Αλέξανδρος Πετρίδης, γυμναστής του εκπαιδευτηρίου της εμπορικής σχολής του «Στεφάνου Νούκα».
«Λίγους μήνες μετά στις 26 Οκτωβρίου 1912 εισέρχεται ο Ελληνικός Στρατός και ξεκινάει μια νέα σελίδα στην ιστορία της Θεσσαλονίκης. Κάπως έτσι αρχίζουν όλα στην πόλη» επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Περιφερειακός Έφορος Προσκόπων Θεσσαλονίκης Γιώργος Μπάμπουρας και εξιστορεί:
«Το 1914 με επικεφαλής τον Αλέξανδρο Πετρίδη και την συνεργασία του Σ. Γαβριηλίδη, γυμναστή της Σχολής Κωσταντινίδη, ιδρύθηκαν οι δύο πρώτες προσκοπικές ομάδες της Θεσσαλονίκης από μαθητές των Σχολών Νούκα και Κωνσταντινίδη. Ένα χρόνο μετά, το 1915 ο Γυμναστικός Σύλλογος “Ηρακλής” ιδρύει τη δική του προσκοπική ομάδα, που ονομάστηκε “Ομάς φιλάθλων”, λόγω της αθλητικής ιδιότητας των μελών της.
Το 1916 η Μακαμπί ίδρυσε προσκοπική ομάδα με παιδιά της Ισραηλιτικής κοινότητας Θεσσαλονίκης. Στα τέλη του 1917 η Θεσσαλονίκη αριθμούσε 20 ομάδες με 750 προσκόπους. Οι πρόσκοποι της Θεσσαλονίκης την ίδια χρονιά και για έναν χρόνο προσέφεραν τις υπηρεσίες τους, συνδράμοντας ενεργά στην μεγάλη πυρκαγιά της 5ης Αυγούστου, αψηφώντας τους κινδύνους, προσφέροντας βοήθεια όπου τους καλούσαν. Στην προσπάθεια τους αυτή, κατέφθασαν να βοηθήσουν και πρόσκοποι από την Αθήνα.
Το 1922 οι προσκοπικές ομάδες Θεσσαλονίκης συμμετέχουν στην υποδοχή των προσφύγων που καταφθάνουν από τις χαμένες πατρίδες. Η προσκοπική οικογένεια θρηνούσε την ίδια περίοδο την σφαγή δύο ελληνικών προσκοπικών ομάδων στα Σώκια και το Αϊδίνι της Μικράς Ασίας. Οι πρώτες προσκοπικές ομάδες προσκόπων ιδρύονται στην Τούμπα και στην Καλαμαριά.
Το 1925 Ιδρύεται η Αρμενική Προσκοπική Ομάδα από παιδιά Αρμενίων προσφύγων που συρρέουν στην πόλη κυρίως από την από την Ανατολική Θράκη. Το 1926 οι πρόσκοποι της Θεσσαλονίκης πραγματοποιούν την πρώτη κατασκήνωση τους στο Κατασκηνωτικό Κέντρο Προσκόπων του Χορτιάτη, ενώ το 1925 είχε προηγηθεί πανελλήνια κατασκήνωση του προσκόπων στην Πιερία», επισημαίνει ο κ. Μπάμπουρας.
Τα χρόνια που έρχονται, οι πρόσκοποι της Θεσσαλονίκης έχουν ποικίλη δράση, με σκοπό την εξωσχολική εκπαίδευση των νέων, δίνοντας τους ερεθίσματα και εφόδια ώστε να προετοιμαστούν για τον ενήλικο βίο τους. Το πρόγραμμα του προσκοπισμού βασίστηκε στους παιδαγωγικούς τομείς της κοινωνικής συνεργασίας, των τεχνικών δεξιοτήτων, του αθλητισμού, της πνευματικής καλλιέργειας και φυσικά της υπαίθριας ζωής.
«Σημαντικότερο μέσο της προσκοπικής μεθόδου αποτελούσε τότε, όπως και σήμερα, το παιχνίδι και η βιωματική εκπαίδευση. Έτσι οι πρόσκοποι συγκεντρώνονται στις λέσχες τους και μαθαίνουν παίζοντας. Μιλάνε για τη φύση και τα ζώα, προετοιμάζουν εκδρομές και κατασκηνώσεις, βοηθούν με υποδειγματικό τρόπο όπου τους ζητηθεί, αθλούνται, κολυμπάνε, κωπηλατούν, συμμετέχουν στο πρωτάθλημα βόλεϊ των σωματείων, καθώς ως γνωστόν ο Αθανάσιος Λευκαδίτης, ιδρυτής του ελληνικού προσκοπισμού ήταν αυτός που έφερε και το Βόλεϊ στη χώρα μας, οργανώνουν κολυμβητικούς αγώνες συμμετέχουν στις παρελάσεις, διοργανώνουν μεγάλες εκδηλώσεις πολιτισμού, πραγματοποιούν τις πρώτες πλωτές υπαίθριες κατασκηνώσεις με τις λέμβους τους, μαθαίνουν μουσική και φτιάχνουν μπάντες και φιλαρμονικές, συμμετέχουν σε εράνους και συσσίτια για τους απόρους, συμβάλλουν στην ανάπτυξη του προσκοπισμού σε άλλες μακεδονικές πόλεις, παίζουν ποδόσφαιρο και μπάσκετ, βοηθούν στις δραστηριότητες του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού , συντηρούν τις λέσχες τους, παίζουν και παρακολουθούν θέατρο και γενικώς ασχολούνται με πολλά και διαφορετικά αντικείμενα» τονίζει ο κ. Μπάμπουρας.
Το 1938 ο μέχρι τότε προσκοπισμός «διαλύεται» από το καθεστώς Μεταξά, με τη δημιουργία της Εθνικής Οργάνωσης Νεολαίας.Από το 1940 έως το 1944 κατά τη διάρκεια της κατοχής, οι άτυπες – που δεν εγκατέλειψαν ποτέ την προσκοπική ιδέα, προσκοπικές ομάδες υπό την καθοδήγηση και τη συμπαράσταση της Εκκλησίας, βοηθούν στα συσσίτια ,συγκεντρώνουν παιδιά και προσπαθούν να απαλύνουν με την συντροφικότητα και το παιχνίδι τους, τα όσα καταστροφικά συμβαίνουν, εκφύοντας την ελπίδα και την αισιοδοξία.
«Οι προσκοπικές ομάδες της κατοχής, συνδέθηκαν με την Εθνική Αντίσταση και βοήθησαν με διάφορους τρόπους στον αγώνα. Το ιστορικό ντοκιμαντέρ “Με καρδιά από τόλμη”, παραγωγής του ιστορικού αρχείου του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων, που προβλήθηκε πρόσφατα, περιλαμβάνει μαρτυρίες και αναφορές για την ηρωική δράση και των Θεσσαλονικέων προσκόπων», αναφέρει ο Περιφερειακός Έφορος Προσκόπων Θεσσαλονίκης.
Το 1957 ξεκινάει η μετεγκατάσταση των Ναυτοπροσκόπων από την περιοχή της “Σαλαμίνας”, στη σημερινή θέση της βάσης των Ναυτοπροσκόπων στην οδό Νικολάου Πλαστήρα στην Καλαμαριά, όπου έχει εξελιχθεί σήμερα σε ένα από τα πιο σημαντικά εκπαιδευτικά ναυτοπροσκοπικά κέντρα στην Ευρώπη. Το 1963 οι Πρόσκοποι της Θεσσαλονίκης συμμετέχουν στην πραγματοποίηση του Παγκοσμίου Jamboree (συνάντηση – κατασκήνωση Προσκόπων) στον Μαραθώνα.
«Ήταν η μεγαλύτερη, παγκόσμια διοργάνωση που ανέλαβε η χώρα μας μετά την πρώτη σύγχρονη Ολυμπιάδα του 1896 με 11.000 συμμετοχές από όλο τον κόσμο», επισημαίνει ο κ. Μπάμπουρας. Το 1966 διοργανώνεται στη Βάση Ναυτοπροσκόπων Θεσσαλονίκης, Πανευρωπαϊκή regatta ( ναυτική διοργάνωση σκαφών και πληρωμάτων). Το 1966 οι πρόσκοποι αριθμούσαν περίπου 5.000 μέλη, στην πόλη της Θεσσαλονίκης.
Πολύ σημαντική δραστηριότητα αναπτύχθηκε και στο άθλημα της ιππασίας με την ίδρυση και την οικονομική στήριξή του, από τον αρχηγό του προσκοπικού Ιππικού Ομίλου Θεσσαλονίκης, Λουκά Δημητριάδη, καταγράφοντας σημαντική αθλητική και εκπαιδευτική δράση. Το 1978 στο μεγάλο σεισμό της 20η Ιουνίου, οι πρόσκοποι συμμετέχουν όπου τους έχει ζητηθεί. Βοηθούν στον απεγκλωβισμό από την πολυκατοικία που κατέρρευσε στην οδό Ιπποδρομίου, στήνουν αντίσκηνα, συμμετέχουν σε συσσίτια και αποδεικνύουν το ρητό “Έσο έτοιμος”.
Πρόσφατα βοήθησαν στους σεισμούς της Καρδίτσας, τις πυρκαγιές της Εύβοιας και παλαιότερα της Ηλείας. Το 2021 υποδέχονται τους πρώτους Ουκρανούς πρόσφυγες που καταφθάνουν στη Θεσσαλονίκη, προσφέροντας μια πρώτη φιλοξενία στη Βάση των Ναυτοπροσκόπων. Το 2022 συγκεντρώνουν ρουχισμό και υλικά καθαριότητας για τους σεισμούς στην Τουρκία που τα παρέδωσαν στους προσκόπους της Κωνσταντινούπολης. Το 2022 επανιδρύεται το Προσκοπικό Σύστημα Αρμενίων και ιδρύεται Σύστημα Ουκρανών Προσκόπων από παιδιά Προσφύγων.
Το 2023 συνέλλεξαν νερά και είδη καθαριότητας και σε συνεννόηση με την Πολιτική Προστασία και τους προσκόπους της Θεσσαλίας, τα παρέδωσαν στους πληγέντες πλημμυροπαθείς στην Καρδίτσα, ενώ η Προσκοπική Ομάδα Πολιτικής Προστασίας με ειδικό εξοπλισμό βοήθησαν στους απεγκλωβισμούς και την άντληση υδάτων στη Λάρισα.
«Και κάπως έτσι συμπληρώνονται 110 χρόνια ιστορίας, 110 χρόνια προσφοράς από νέους σε νέους, 110 χρόνια αγάπης για το συνάνθρωπο, γιατί αυτό είναι ο προσκοπισμός, η αγάπη» θα καταλήξει ο κ. Μπάμπουρας. Σήμερα στη Θεσσαλονίκη έχει ενεργές 30 λέσχες προσκοπισμού, σε όλες τις γειτονιές της πόλης, από την Επανομή, ως τη Χαλάστρα και τη Σίνδο, που μετρούν 2500 ενεργά μέλη, παιδιά και ενήλικες.
Οι Λέσχες των Προσκόπων (τα Συστήματα στη γλώσσα τον προσκόπων) , φιλοξενούν όλες τις ηλικιακές ομάδες παιδιών από 6-18 ετών στις αγέλες λυκοπούλων (κίτρινα πουκάμισα με πράσινα καπέλα, 6 – 10 ετών), τις ομάδες Προσκόπων(πράσινα πουκάμισα 10 – 15 ετών ) τις κοινότητες ανιχνευτών (κόκκινα πουκάμισα 15 – 18 ετών ) και τα ενήλικα μέλη του προσκοπικού δικτύου ( τμήμα ενηλίκων) και των στελεχών των πιο πάνω τμημάτων (μπλέ πουκάμισα).
Τα ενήλικα στελέχη είναι εθελοντές που εκπαιδεύονται από την οργανωμένη και δομημένη εκπαίδευση του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων και μόνη τους αμοιβή είναι τα χαμόγελα των παιδιών και τα γνωστικά και κοινωνικά εφόδια που αποκομίζουν από την “Προσκοπική Ζωή”.
Με την ευκαιρία των 110 ετών του προσκοπισμού στη Θεσσαλονίκη πρόκειται να γίνουν αρκετές εκδηλώσεις κατά τη διάρκεια του έτους, με πρώτη αυτή του Μαρτίου όπου θα πραγματοποιηθεί έκθεση προσκοπικών γραμματοσήμων από όλο τον κόσμο στο Πολεμικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, τον Απρίλιο με έκθεση Φωτογραφίας Προσκοπικών Αναμνήσεων, τον Μάιο με ένα διήμερο συμπερίληψης τυφλών και ενσυναίσθησης και δράση κατά της Οπαδικής Βίας, τον Σεπτέμβριο με την εκδήλωση μίας καλλιτεχνικής ναυτικής βραδιάς δίπλα στο κύμα στη Βάση Ναυτοπροσκόπων, τον Οκτώβριο με προσκοπικό διήμερο στη νέα Παραλία της Θεσσαλονίκης και τέλος τον Φεβρουάριο του 2025 με τη μεγάλη γιορτή κλεισίματος των 110 χρόνων των Προσκόπων της Θεσσαλονίκης.