“Οι Σφίγγες της αρχαίας Αμφίπολης είναι τυπωμένες σε πανάρχαια νομίσματα”, λέει νομισματολόγος – Ο βασιλιάς Λυκούργος και η λατρεία στο θεό Διόνυσο

Οι ανασκαφές στην αρχαία Αμφίπολη έχουν εξάψει την περιέργεια, αλλά και τη φαντασία Ελλήνων και ξένων από την πρώτη στιγμή που ανακαλύφθηκε ο επιβλητικός ταφικός περίβολος που έχει περίμετρο 497 μέτρα.

Περιέργεια που πήρε ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις από την στιγμή που κυκλοφόρησαν οι φωτογραφίες των δύο ογκεδέστατων Σφιγγών, βάρους 1,5 τόνου έκαστη, που κοσμούν την είσοδο του αρχαίου τύμβου, σαν άγρυπνοι φρουροί της προσωπικότητας της αρχαιότητας που έχει ταφεί στο συγκεκριμένο σημείο.

Οι Σφίγγες αυτές, λοιπόν, είναι αποτυπωμένες σε πανάρχαια νομίσματα της περιοχής και συγκεκριμένα σε τετράδραχμα 14,40 και 12,90 γραμμαρίων, σε δυόβολο 1,40 γραμμαρίων καθώς και σε υποδιαίρεση του 1/8 του στατήρα, 1,20 γραμμαριων (σύμφωνα με την αρχαϊκή μέτρηση), όπως υποστηρίζει ο Αστέριος Τσίτσινφος, που είναι νομισματολόγος-ερευνητής, δίνοντας νέες ενδιαφέρουσες πτυχές της αινιγματικής αρχαιολογικής ανακάλυψης και αναφέροντας πως “”το αρχαίο αυτό νόμισμα πρωτοέκανε την εμφάνιση του στην περιοχή της Αρχαίας Αμφίπολης, στα τέλη του 6ου αιώνα π. Χ.”.

Ξεδιπλώνοντας το “κουβάρι” της ιστορίας της περιοχής, ο κ. Τσίντσιφος ανατρέχει, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, στην εποχή που η πόλη των Εννέα Οδών, μετέπειτα Αμφίπολη, γνώρισε μεγάλη δόξα στα χρόνια της αρχαιότητας, λόγω της θέσεως που κατείχε, καθώς ήταν κομβικό εμπορικό σημείο και συνόρευε με το μεγάλο εμπορικό λιμάνι της Αμφίπολης.

“Οι Εννέα Οδοί υπήρξαν στην κυριολεξία πολυεθνική πόλη. Από τον 7ο π.Χ. αιώνα, υπήρχαν εκεί Χαλκιδαίοι άποικοι. Η πολυπληθέστερη αποικία ήταν οι Μιλήσιοι, που μύησαν τους ντόπιους στη νομισματοκοπία. Το μιλησιακό σύστημα βαρών που ακολουθήθηκε, μας το φανερώνει. Υπήρχαν ακόμα μικρότερες αποικίες των Φωκαέων, Σαμίων και Ερυθραίων από την Ιωνία”, αναφέρει ο νομισματολόγος.

“Από το 520 π.Χ. και μετά, το βισαλτικό στοιχείο μαζί με το μακεδονικό, που ήδη υπήρχε στη Βισαλτία, έγινε πολύ έντονο στην πόλη”, συμπληρώνει ο κ. Τσίντσιφος, αναλύοντας τη νομισματική πορεία της περιοχής και τη θέση της Σφίγγας πάνω στα νομίσματα και προσθέτει: “Τέλος, παρουσία εκεί είχαν Άνδριοι και Ακάνθιοι άποικοι. Μετά τις Περσικές εκστρατείες και την οριστική αποχώρηση των Περσών το 479 π.Χ., άρχισε μια αντίστροφη μέτρηση, που οδήγησε τελικά τις Εννέα Οδούς στα χέρια των Αθηναίων και στη μετονομασία της σε Αμφίπολη”.

“Οι Εννέα Οδοί, όπως απεδείχθη νομισματικά, υπήρξε έδρα του βασιλιά των Ηδωνών Γέτα. Οι μύθοι με τον Διόνυσο, τους Ήδωνες και τον βασιλιά Λυκούργο, που αιωρούνταν πάνω από το Παγγαίο, εκπορεύτηκαν από τις Εννέα Οδούς, που κατ’ εξοχήν ήταν το κέντρο της Διονυσιακής λατρείας”, τονίζει ο κ. Τσίτσινφος, κάνοντας στη συνέχεια εκτενή αναφορά στον ρόλο της Σφίγγας.

“Εδώ θεοποιείται η Σφίγγα, που όπως αναφέρεται από ιστορικά στοιχεία προηγήθηκε και αυτής του δωδεκαθέου. Γεγονός είναι ότι από τον 6ο π.Χ. αιώνα και μετά, έμεινε να λατρεύεται σε ελάχιστα φανερά σημεία. Ο μύθος γι’ αυτήν μπορεί να γεννήθηκε στη Θήβα του Οιδίποδα, όμως νομισματικά τουλάχιστον δεν υπήρξε και έτσι, φαινομενικά, δεν υπάρχει σύνδεση της Σφίγγας με τη Θήβα του 5ου π.Χ. αιώνα και μετά”, λέει ο ειδικός νομισματολόγος εξηγώντας τη νομισματική παρουσία της Σφίγγας στην αρχαιότητα.

“Η λατρεία της Σφίγγας ήταν στενά συνδεδεμένη με τη Διονυσιακή λατρεία και το κρασί που παραγόταν. Στα φανερά σημεία λατρείας της Σφίγγας πλέον, συγκαταλέγεται η Αμφίπολη, από την εποχή ακόμα που το όνομά της ήταν Εννέα Οδοί. Οι δυο Σφίγγες στο μνημείο του λόφου Καστά δεν εκπλήσσουν με την εμφάνισή τους εκεί, γιατί το πανάρχαιο νομισματικό θέμα της πόλης ήταν η Σφίγγα”.

“Οι αποτυπώσεις στα νομίσματά τους ομολογούσαν τη θεότητα που λάτρευαν, ως οπαδούς του Διόνυσου, αλλά και την ασχολία τους που ήταν κυρίως η κτηνοτροφία. Όπως φαίνεται πολύ αργότερα, οι Αμφιπολίτες, δεν ξεχνούν τις ρίζες τους και εξακολουθούν να χρησιμοποιούν τη σφίγγα σαν σύμβολο, όμως η κύρια απόδειξη για την ταυτοποίηση των Εννέα Οδών με τη σφίγγα, έρχεται από την αποκωδικοποίηση των οπισθοτύπων. Στην πρώτη πλευρά των ασημένιων νομισμάτων, που έχουν βρεθεί και χρονολογούνται από 520 π.Χ. μέχρι και το 470 π.Χ. φαίνεται η Σφίγγα, ενώ το οπισθότυπό της, η πίσω πλευρά του νομίσματος, φανερώνει τον τόπο κοπής του νομίσματος- στην προκειμένη περίπτωση τις Εννέα Οδούς”.

Σύμφωνα πάντως με τον ίδιο, μερικά από τα αρχαία ασημένια νομίσματα που απεικόνιζαν τη Σφίγγα και έφεραν την ταυτοποίηση των Εννέα Οδών πουλήθηκαν σε μεγάλους οίκους δημοπρασιών της Ευρώπης, με πώληση του ανεξακρίβωτου τετράδραχμου ασημένιου νομίσματος, βάρους 14,40 γραμμαρίων, να πωλείται στη Γερμανία στον οίκο δημοπρασιών Lanz του Μονάχου, στις 28 Νοεμβρίου του 2005, έναντι 3.600 ευρώ και του ανεξακρίβωτου τετράδραχμου ασημένιου νομίσματος, βάρους 12,90 γραμμαρίων, να πωλείται στις 22 Σεπτεμβρίου του 2011, στο Μόναχο, στον οίκο δημοπρασιών Hirsch, έναντι 4.000 ευρώ.

Παράλληλα, με μία λιτή ανακοίνωση, το υπουργείο Πολιτισμού διέψευσε κατηγορηματικά τα σενάρια που ήθελαν τις Σφίγγες, βάρους 1,5 τόνου έκαστη, να μετακινούνται.

Αναλυτικά η ανακοίνωση αναφέρει: ” Η ανασκαφή στον τύμβο Καστά στην Αμφίπολη εξελίσσεται σύμφωνα με την επιστημονική δεοντολογία. Ήδη σήμερα ξεκίνησαν οι προεργασίες για την ασφαλή μετατόπιση των λίθων του προστατευτικού τοίχου.

Δημοσιεύματα περί μετακινήσεως των δύο μαρμάρινων σφιγγών δεν ευσταθούν.

Το Υπουργείο Πολιτισμού από σήμερα θα ενημερώνει τακτικά την κοινή γνώμη για την πορεία της ανασκαφής”

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Εκατοντάδες οι τουρίστες στον τάφο της Αμφίπολης – Ξεκινούν και πάλι οι ανασκαφές τη Δευτέρα

Ενδιαφέρον του BBC για τις ανασκαφές στην Αμφίπολη – Οκταμελές συνεργείο στέλνουν στην περιοχή οι Βρετανοί

Τα κρυμμένα μυστικά του τάφου στην Αμφίπολη – Φόβοι πως οι τυμβωρύχοι πρόλαβαν τους αρχαιολόγους

Μια “ανάσα” από τα μυστικά του τύμβου στην Αμφίπολη – Όσα δεν ξέρετε για τον αρχιτέκτονα του αρχαίου τάφου – Τι έδειξαν οι μικροκάμερες

Ειδήσεις από κάθε γωνιά της χώρας στη σελίδα “Τοπικά Νέα” του Newsit