Πάτρα: Το σχέδιο και τα πρώτα βήματα για τη δημιουργία ενιαίου αρχαιολογικού χώρου

Η Πάτρα σχεδιάζει τη δημιουργία ενιαίου αρχαιολογικού χώρου και ήξη γίνονται τα πρώτα βήματα προς αυτή την κατεύθυνση…

Τα εγκαίνια του έργου αποκατάστασης και ανάδειξης του εμβληματικού Ρωμαϊκού Σταδίου της Πάτρας, που πραγματοποιήθηκαν την περασμένη Πέμπτη από την υπουργό Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, μαζί με τις εργασίες αποκατάστασης του Ρωμαϊκού Ωδείου, της ανάπλασης της άνω πόλης, της ανακατασκευής των τριών ιστορικών κλιμάκων και το επιβλητικό Κάστρο, σηματοδοτούν την έναρξη των προσπαθειών, ώστε να αποκτήσει η Πάτρα έναν ενιαίο αρχαιολογικό χώρο. 

Μάλιστα, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά η υπουργός Πολιτισμού, «στον αστικό ιστό της Πάτρας πρέπει να δώσουμε την έμφαση που δικαιούται, ξεκινώντας από το Ρωμαϊκό Ωδείο» και συνέχισε: «Για αυτό και οι πρώτες εντάξεις που έγιναν από την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, σε συνεργασία με το υπουργείο Πολιτισμού, αφορούν το Ρωμαϊκό Ωδείο, δηλαδή το άλλο σημαντικό μνημείο, το οποίο είναι μέσα στον αστικό ιστό και απέχει λίγα μόλις μέτρα μακριά από το Ρωμαϊκό Στάδιο. Κάποια στιγμή λοιπόν θα πρέπει να εξετάσουμε πως αυτά τα δύο μνημεία θα ενοποιηθούν, ώστε να γίνουν από κοινού επισκέψιμα». 

Παράλληλα, η Λίνα Μενδώνη υπογράμμισε ότι «μέριμνα του υπουργείου Πολιτισμού, αλλά και της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, είναι η κατά το δυνατόν ανάδειξη του πολιτιστικού μας αποθέματος». 

Με βάση αυτά τα δεδομένα, εκτιμάται ότι η Πάτρα μπορεί να αποκτήσει έναν ενιαίο αρχαιολογικό χώρο, δίνοντας παράλληλα τη δυνατότητα σε επισκέπτες και κατοίκους να περιηγηθούν τα μνημεία μέσω πεζόδρομων και κλιμάκων, γεγονός που θα συμβάλλει στην περαιτέρω ανάπτυξη της πόλης, ως πόλος έλξης πολιτιστικού τουρισμού. 

Το Ρωμαϊκό Στάδιο 

Το Ρωμαϊκό Στάδιο είναι ένα εμβληματικό μνημείο που βρισκόταν στο κέντρο της ρωμαϊκής Πάτρας. Τα εντυπωσιακά ερείπιά του σήμερα είναι ορατά επί της οδού Ηφαίστου, στην καρδιά του ιστορικού κέντρου της σύγχρονης πόλης. Η κατασκευή του, στο τελευταίο τέταρτο του 1ου αι. μ.Χ., σχετίζεται με τον εορτασμό της εκατονταετηρίδας της Πάτρας ως ρωμαϊκής αποικίας το 86 μ.Χ. και αποδίδεται σε προσφορά του αυτοκράτορα Δομιτιανού. Εκεί λάμβαναν χώρα καλλιτεχνικοί και αθλητικοί αγώνες, τα γνωστά «Καισάρεια», καθώς και αγώνες μονομάχων. 

Αναφερόμενη η Λίνα Μενδώνη στην ιστορία της Πάτρας και στο Ρωμαϊκό Στάδιο, τόνισε μεταξύ άλλων: «Η Πάτρα ήταν ‘Colonia Augusta’, δηλαδή αποικία του αυτοκράτορα. Προφανώς όχι τυχαία, διότι τίποτα δεν γινόταν και δεν γίνεται τυχαία. Διείδε λοιπόν ο Ρωμαίος αυτοκράτορας τη γεωστρατηγική θέση της πόλης, τα πολύ μεγάλα της πλεονεκτήματα και για αυτό την καθιστά αποικία. Και από κει και πέρα αρχίζει να διαμορφώνεται μία ιστορία, η οποία διαδραματίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο σε όλη την περίοδο της Ρωμαϊκής ιστορίας και στη συνέχεια στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες». 

Το έργο, αποκατάστασης και ανάδειξης του Ρωμαϊκού Σταδίου της Πάτρας προϋπολογισμού 335.000 ευρώ, υλοποιήθηκε στο χρονικό διάστημα 2020 – 2023 με αυτεπιστασία από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αχαΐας, στο πλαίσιο του προγράμματος διασυνοριακής συνεργασίας «INTERREG Ελλάδα ­– Ιταλία». 

Εκτός από την αρχική μελέτη στερέωσης και αποκατάστασης των μνημειακών καταλοίπων, κατά την υλοποίησή του έργου εκπονήθηκαν επιπλέον μελέτες, απαραίτητες για την πλήρη αποκατάσταση και την ολοκλήρωση της ανάδειξης του Σταδίου και του περιβάλλοντα χώρου του, που είναι προσβάσιμο σε όλους. 

Το Ρωμαϊκό Ωδείο 

Το Ρωμαϊκό Ωδείο, που γειτνιάζει με το Ρωμαϊκό Στάδιο, ανεγέρθηκε στα μέσα του 2ου αιώνα μ.Χ. Σε αυτό έχουν ήδη ξεκινήσει οι εργασίες, οι οποίες έχουν συνολικό προϋπολογισμό, 800.000 ευρώ. Επίσης, όπως ανακοινώθηκε κατά τη διάρκεια των εγκαινίων αποκατάστασης του Ρωμαϊκού Σταδίου, εντάχθηκαν στο νέο χρηματοδοτικό πρόγραμμα οι εργασίες και για τον περιβάλλοντα χώρο του Ρωμαϊκού Ωδείου. 

Οι αρχικές εργασίες χρηματοδοτούνται από το επιχειρησιακό πρόγραμμα της Περιφέρειας, «Δυτική Ελλάδα 2014-2020», ενώ υλοποιούνται με αυτεπιστασία από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αχαΐας. 

Όπως επισημαίνεται στην απόφαση για την ένταξη του έργου στο χρηματοδοτικό πρόγραμμα, οι εργασίες που προβλέπεται να γίνουν είναι η μερική αποκατάσταση τοιχοδομιών, η ανακατασκευή του θόλου του σκηνικού οικοδομήματος και των κλιμάκων που οδηγούν προς το κοίλο και η συμπλήρωση των κλιμάκων στα vomitoria (προσβάσεις στο κοίλο), ώστε να γίνουν λειτουργικά. 

Επίσης, θα γίνει η αποκατάσταση των τριών τελευταίων σειρών του άνω κοίλου και η συντήρηση της μαρμάρινης επένδυσης του κοίλου.  

Ακόμη, προβλέπεται η κατά τόπους αποκατάσταση του μαρμάρινου μανδύα βάσης με νέο μάρμαρο, καθώς και εργασίες αποκατάστασης της στάθμης του εδάφους περιμετρικά εξωτερικά του μνημείου, που όπως εκτιμάται, θα επιτρέψει την ασφαλή πρόσβαση των επισκεπτών από τον περιβάλλοντα χώρο. 

Με την ολοκλήρωση του έργου θα παραδοθεί στο κοινό, όπως αναφέρεται στην πράξη ένταξης, ένα μνημείο πλήρως αποκατεστημένο και προσβάσιμο με ασφάλεια κατά την πραγματοποίηση πολιτιστικών εκδηλώσεων. 

Μάλιστα, σύμφωνα με την περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, «με την ολοκλήρωση του έργου θα σταματήσει η φθορά του μνημείου, θα αποκατασταθεί η αρχική γεωμετρία του, θα διορθωθούν οι αβλεψίες της αναστήλωσής του κατά τη δεκαετία του 1960 και θα επανενταχθεί στον πολιτιστικό χάρτη της Πάτρας».

Οι ιστορικές κλίμακες

 Επίσης, έχουν ξεκινήσει από τον Δήμο Πατρέων οι εργασίες για την ανακατασκευή των τριών ιστορικών κλιμάκων, της Αγίου Νικολάου, της Γεροκωστοπούλου και της Πατρέως, οι οποίες συνδέουν, το Κάστρο, το Ρωμαϊκό Ωδείο, το Ρωμαϊκό Στάδιο και την άνω πόλη με το κέντρο της Πάτρας. Οι κλίμακες έχουν χαρακτηριστεί από το υπουργείο Πολιτισμού, ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία και αποτελούν τοπόσημα της πόλης, ενώ χρηματοδοτούνται από το επιχειρησιακό πρόγραμμα «Δυτική Ελλάδα 2014 – 2020». 

Η ανάπλαση στην άνω πόλη

Ταυτόχρονα βρίσκονται σε εξέλιξη τα έργα ανάπλασης στην άνω πόλη. Η έκταση παρέμβασης, σύμφωνα με τον δήμο, αφορά επιφάνεια συνολικού εμβαδού περίπου 170 στρεμμάτων και το έργο αποβλέπει στην βιοκλιματική και αισθητική αναβάθμιση της περιοχής. Οι εργασίες που εκτελούνται και πρόκειται να εκτελεστούν αφορούν μεταξύ άλλων, ανακατασκευή οδών, πεζοδρομίων και πλατειών, αναβάθμιση του αστικού εξοπλισμού, εμπλουτισμός της φύτευσης, τοποθέτηση νέου ενιαίου αστικού φωτισμού, ενώ έχει προβλεφθεί η διευκόλυνση της προσβασιμότητας ατόμων ΑΜΕΑ στην περιοχή ανάπλασης. 

Το έργο έχει προϋπολογισμό 8.740.000 ευρώ και χρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ, στο πλαίσιο του προγράμματος Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης και εντάσσεται στο επιχειρησιακό πρόγραμμα «Δυτική Ελλάδα 2014-2020». 

Το Κάστρο 

Το Κάστρο της Πάτρας βρίσκεται στην άνω πόλη, στις υπώρειες του όρους Παναχαϊκό, ενώ, σύμφωνα με τον κόμβο «Οδυσσέα» του υπουργείου Πολιτισμού, η ιστορία του Κάστρου είναι μακραίωνη και στενά συνδεδεμένη με την ιστορία της πόλης. Η ίδρυσή του τοποθετείται τον 6ο μ.Χ. αιώνα επί Ιουστινιανού και η κατασκευή του πραγματοποιήθηκε με οικοδομικό υλικό της αρχαίας Ακρόπολης που βρισκόταν στο ίδιο σημείο και είχε ήδη καταρρεύσει.