Ένα σημαντικό βυζαντινό μνημείο, άγνωστο στους πολλούς, όχι όμως και στους μελετητές, είναι ο ναός του Αγίου Γεωργίου Λογκανίκου στον δήμο Σπάρτης, στον βόρειο Ταΰγετο, που ανεγέρθηκε και διακοσμήθηκε, σύμφωνα με σωζόμενη κτητορική επιγραφή, το 1374-75. Σήμερα...
κοιμητηριακός, ο ναός ήταν αρχικά το καθολικό του ομώνυμου βυζαντινού μοναστηριού, η λειτουργία του οποίου σταμάτησε την περίοδο της διακυβέρνησης του Ι. Καποδίστρια, προκειμένου η περιουσία του να εκποιηθεί με απόφαση των μοναχών και των κατοίκων του οικισμού για τη δημιουργία του πρώτου σχολείου της κοινότητας Λογκανίκου.
Τη σημασία του μπορεί εύκολα να την αντιληφθεί κανείς. Στην επιγραφή, εκτός από τα ονόματα των δωρητών (ο ιερέας και νομικός Βασίλειος Κουρτέσης και ο φρούραρχος του Βυζαντινού οχυρού Γεώργιος Πελεκάσης), γίνεται μνεία στους «ευσεβεστάτους και φιλοχρίστους βασιλείς» Ιωάννη Η΄ Παλαιολόγο και Ελένη, καθώς και στους «ευσεβείς δεσπότες» Μανουήλ Καντακουζηνό και Μαρία. Επίσης οι εξαιρετικές τοιχογραφίες που κοσμούν το εσωτερικό του φιλοτεχνήθηκαν από ζωγράφους του Μυστρά, όπως δείχνουν οι ομοιότητες με τον ζωγραφικό διάκοσμο των ναών του Αφεντικού και της Περιβλέπτου που ανήκουν στη γνωστή καστροπολιτεία.
Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι η ζωγραφική του διακόσμηση, αλλά και ο ίδιος ο ναός αποτέλεσαν αντικείμενο μελέτης κορυφαίων βυζαντινολόγων του 20ού αιώνα, όπως του Σωκράτη Κουγέα (1932), του Αναστάσιου Ορλάνδου (1938), του Ανδρέα Ξυγγόπουλου (1957) και του Μανόλη Χατζηδάκη (1979).
Όμως, παρά τη μεγάλη σημασία του, ο μονόχωρος καμαροσκέπαστος ναός βρίσκεται σε πολύ κακή κατάσταση διατήρησης. Σε αυτό συνέβαλαν οι δύο πυρκαγιές που σημειώθηκαν τις δεκαετίες του 1930 και του 1960, που είχαν ως αποτέλεσμα να καταπέσει η καμάρα της στέγης αλλά και να δημιουργηθούν σοβαρά στατικά προβλήματα λόγω μετακίνησης του εδάφους που ανέκυψαν στη συνέχεια.
Ο ναός σήμερα προστατεύεται από την πλήρη κατάρρευσή του λόγω των σωστικών μέτρων που πραγματοποίησαν μεταξύ των ετών 1935-1965 οι κάτοικοι, οι οποίοι κατασκεύασαν τη νέα δίρριχτη στέγη, τη μεταλλική περίδεση και αντηρίδες στο βόρειο και ανατολικό τμήμα του. Επίσης, μεταξύ των ετών 1978-1982, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας προχώρησε σε εργασίες συντήρησης (μερικός καθαρισμός των τοιχογραφιών, μικρής έκτασης εργασίες στερέωσης και κλείσιμο των ρωγμών στην κόγχη του ιερού και στην κτητορική επιγραφή). Από το 2010 ο ναός δεν λειτουργεί για τους πιστούς και δεν χρησιμοποιείται για τις ανάγκες του κοιμητηρίου.
Θα σωθεί λοιπόν ο σημαντικός αυτός ναός; Θα επαναλειτουργήσει για τις ανάγκες των πιστών, αλλά και του κοιμητηρίου; Τα ερωτηματικά ακόμα δεν έχουν απαντηθεί, καθώς λείπει μια πολύ σημαντική μελέτη, η στατική γεωτεχνική, που θεωρείται απαραίτητη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων του ναού. Χωρίς αυτήν ο «φάκελος» του μνημείου, όσον αφορά την ένταξή του σε κάποιο επιχειρησιακό πρόγραμμα, δεν θεωρείται πλήρης. Κι αυτό καθυστερεί ανησυχητικά τα πράγματα…
Πηγή: ΑΠΕ ΜΠΕ