Εικόνες καταστροφής, λεηλασίας και πόνου για τις πατρίδες που χάθηκαν αλλά δεν λησμονήθηκαν περιλαμβάνονται στο ημερολόγιο που δημιούργησε για το 2022 ο δήμος Καλαμαριάς στη Θεσσαλονίκη, με αφορμή τη συμπλήρωση των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή (1922-2022).
Μέσα από τις είκοσι σελίδες του ημερολογίου, σε συνεργασία με το Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού, αποτυπώνεται μια ιστορική έρευνα και ξεδιπλώνονται μαρτυρίες και αφηγήσεις που είναι ακόμη ζωντανές.
Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν -κατά μήνα- να βρουν πληροφορίες για τη Σμύρνη, το Αϊβαλί, την Πέργαμο και άλλες περιοχές όπου ζούσαν και δραστηριοποιούνταν Έλληνες, ενώ υπάρχουν αρκετές περιγραφές ανθρώπων, που έζησαν σε αυτά τα μέρη, καθώς και οι σκληρές μνήμες του ξεριζωμού.
Στις σελίδες αποτυπώνονται, μέσα από φωτογραφίες και καρτ ποστάλ, εικόνες της προκυμαίας και του Ελληνικού Ταχυδρομείου της Σμύρνης πριν από την καταστροφή, η συγκομιδή των σύκων και η παρέλαση των ελληνικών στρατευμάτων στη Σμύρνη κατά την επέτειο της 25ης Μαρτίου του 1920. Επίσης, στιγμιότυπα στρατιωτών στο Εσκί-Σεχίρ (Δορύλαιο) και του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού το Πάσχα του 2022. Σε επόμενες σελίδες οι αναγνώστες θα δουν εικόνες με τη Σμύρνη να φλέγεται, τα ερείπια της πόλης και τα ορφανά του μικρασιατικού πολέμου υπό την προστασία του Πατριωτικού Συνδέσμου Ελληνίδων.
Ιδιαίτερα συγκλονιστικές είναι οι μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν τη Μικρασιατική Καταστροφή, όπως καταγράφηκαν και διασώθηκαν μέσω του Ιστορικού Αρχείου Προσφυγικού Ελληνισμού. Η Χρύσα Γόμπου, με έτος γέννησης το 1902 και τόπο καταγωγής τη Σμύρνη, εξιστόρησε προφορικά όσα εκτυλίχθηκαν στη διάρκεια της μεγαλύτερης καταστροφής που υπέστη ο ελληνισμός: «Έχανε η μάνα το παιδί και το παιδί τη μάνα. Τα καράβια ήταν νατσιόνες. Ήταν εγγλέζικα. Όσοι είχαν αγγλική υπηκοότητα, όσοι είχαν ιταλική, δεν τους πείραζαν. Βάσταγες τη σημαία, έπρεπε να έχεις τη σημαία στα χέρια σου. Εμάς δεν μας πήρανε, μας τσουρουφλίσανε. Πήγαμε με ένα παλιό καΐκι κοντά σ’ ένα καράβι και από πάνω μας ρίξανε ζεματιστό νερό. Μου λέει ο άντρας μου: “Μακριά, θα μας κάψουνε”. Τι πήραμε; Την ψυχή μας. Άμα σε κυνηγούνε, τι θα πάρεις;».
Στον χαιρετισμό του στο επετειακό ημερολόγιο ο δήμαρχος Καλαμαριάς, Γιάννης Δαρδαμανέλης, αναφέρει: «Εκατό χρόνια συμπληρώνονται από τη Μικρασιατική Καταστροφή και οι αφηγήσεις των προγόνων μας είναι ακόμη πολύ ζωντανές. Εικόνες απόλυτης καταστροφής, λεηλασίες, αρπαγές, εκτελέσεις, ένα έγκλημα πολέμου, ου έχει καταγράψει η παγκόσμια κοινότητα και δυστυχώς δεν έχει λάβει την αναγνώριση που θα έπρεπε».
Εκ μέρους του Ιστορικού Αρχείου Προσφυγικού Ελληνισμού, ο πρόεδρος Ανανίας Τσιραμπίδης συμπληρώνει πως «πρέπει να θυμόμαστε αυτή τη μεγάλη καταστροφή, αλλά ταυτόχρονα να ατενίζουμε ενωμένοι και με αισιοδοξία το μέλλον. Πρέπει να δικαιώσουμε αυτούς που θυσιάστηκαν για μας, να μην επαναλάβουμε τα λάθη, αλλά να ενισχύουμε διαρκώς την πατρίδα μας, ο καθένας από το δικό του μετερίζι».
Το ημερολόγιο του δήμου Καλαμαριάς «Μικρασιατική Καταστροφή 1922-2022» έχει αποσταλεί σε όλους τους δήμους της χώρας, ώστε να γίνει γνωστή η ιστορία των προσφύγων της Καλαμαριάς.
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163