Μαθητές από τη Θεσσαλονίκη ταξίδεψαν στην Ιταλία, σε μια σχολική εκδρομή που θα θυμούνται για πάντα. Δείτε εικόνες από τα όσα είδαν στη γειτονική χώρα…
Στο Κάστρο της Σκύλλας, ένα μεσαιωνικό κτίσμα νορμανδικής προέλευσης που χτίστηκε στο βράχο όπου, κατά τον μύθο, κρυβόταν το μυθικό τέρας του Ομήρου, συναντήθηκαν πριν από λίγο καιρό οι μαθητές και οι μαθήτριες του 2ου Γενικού Λυκείου Μίκρας Θέρμης από τη Θεσσαλονίκη και του Λυκείου της πόλης Villa San Giovanni.
Στο ίδιο σημείο, μεταξύ ηπειρωτικής Ιταλίας και Σικελίας, όπου η Σκύλλα άρπαζε ναυτικούς και η Χάρυβδη κατάπινε θαλασσινό νερό και πλοία, οι μαθητές από τις δύο χώρες διαπίστωσαν ότι υπάρχουν κοινές λέξεις στις γλώσσες που μιλούν, είδαν οικεία χαρακτηριστικά στα πρόσωπά τους, μοιράστηκαν τα ενδιαφέροντά τους και σφράγισαν την πράξη αδελφοποίησής τους με την κατάλληλη επισημότητα.
Λίγο μακρύτερα βρίσκονται και άλλα σημεία του ταξιδιού του Οδυσσέα, σύμφωνα με τη μυθολογία, όπως τα βράχια και η σπηλιά του Κύκλωπα Πολύφημου, κάτω από την Αίτνα στην Σικελία, και τα νησιά του Αιόλου δυτικά της Σικελίας. Κάπως έτσι, τα παιδιά από την Ελλάδα και την Ιταλία, άρχισαν να ακολουθούν τα ίχνη της παρουσίας των αρχαίων Ελλήνων στην περιοχή της Κάτω Ιταλίας, της Καλαβρίας (Calabria), της Μεσσήνης (Messina) και της Σικελίας. Μετά έφαγαν μαζί, χόρεψαν παραδοσιακούς χορούς, άκουσαν μουσική από τους τοπικούς οργανοπαίκτες και άρχισαν να καταλαβαίνουν πώς συνδέονται οι περιοχές, οι πόλεις, η φύση και οι άνθρωποι, χτίζοντας παράλληλα νέους δεσμούς μεταξύ τους.
Η πόλη Σκύλλα κατοικείται διαρκώς από την αρχαία εποχή
«Το Κάστρο της Σκύλλας βρίσκεται στην πόλη Σκύλλα (Scilla) που κατοικούνταν από την αρχαία εποχή. Σήμερα δεν υπάρχουν ευρήματα από εκείνη την περίοδο καθώς η περιοχή χαρακτηρίζεται από συνεχή κατοίκηση, με αποτέλεσμα να μην έχουν βρεθεί ερείπια. Υπάρχει, όμως, το τοπωνύμιο που είναι αρχαίο, ενώ το στενό της Μεσσήνης παλαιότερα ονομαζόταν στενό της Σκύλλας και της Χάρυβδης.
Άλλωστε, πέρα από τις αναφορές του τόπου σε πάρα πολλά σημεία του ταξιδιού του Οδυσσέα, υπάρχει και η άποψη ότι η περιπέτειά του δεν είναι τίποτα άλλο από μια αλληγορία των περιπετειών των ανθρώπων που αποίκησαν τη Δύση» εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Βασιλική Βούρδα, πρόεδρος του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού «Ελληνομάθεια», ξεναγός και αρχαιολόγος που ζει στην Κάτω Ιταλία και υποδέχτηκε τα παιδιά από τη Θέρμη.
Η ίδια διευκρινίζει ότι, πέραν του ελληνικού αποικισμού του 8ου π.Χ. αιώνα, στο χώρο της Μεσογείου υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα που δείχνουν σχέσεις μεταξύ της Σικελίας και του Μυκηναϊκού και Μινωικού κόσμου. Μάλιστα, χαρακτηρίζει ως δείγμα ιστορικής αλήθειας που κρύβεται στο μύθο, την αναφορά στον Δαίδαλο, τον αρχιτέκτονα του λαβύρινθου, ο οποίος βρήκε καταφύγιο στη Σικελία όταν διώχθηκε από το παλάτι του Μίνωα καθώς θεωρήθηκε και αυτός υπαίτιος, μαζί με την Αριάδνη, για τη διαφυγή του Θησέα από το παλάτι του Μίνωα.
Βόλτα στο Pentedatillo (Πενταδάκτυλο)
Με όλα τα παραπάνω στο μυαλό, οι μαθητές από την Ελλάδα και την Ιταλία, επισκέφθηκαν το πρώην ελληνόφωνο χωριό Pentedatillo (Πενταδάκτυλο), γνωρίστηκαν καλύτερα, έκαναν βόλτες, μίλησαν για τις χώρες καταγωγής τους και διαπίστωσαν την παρουσία ελληνικών στοιχείων στη γλώσσα. Εκεί διατηρείται το ελληνικό γλωσσικό ιδίωμα της Κάτω Ιταλίας ενώ και τα παιδιά από το Ιταλικό Λύκειο διδάσκονται και τα αρχαία ελληνικά και τα νέα ελληνικά.
«Μας ενδιέφερε πολύ η περιοχή καθώς θέλαμε πολύ τα παιδιά από τη Θέρμη να επισκεφθούν τις ελληνόφωνες περιοχές και να διαπιστώσουν τα ίδια τη συνέχιση της ελληνικής γλώσσας και τις προσπάθειες των ανθρώπων να τη διαφυλάξουν» επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η φιλόλογος του 2ου Γενικού Λυκείου Μίκρας Θέρμης, Δέσποινα Αϊβαζιάν. Όπως λέει η ίδια, νέοι και νέες από τα δύο σχολεία αντάλλαξαν κουβέντες στα ελληνικά και παρουσίασαν πρότζεκτ για τη σχέση των αρχαίων ελληνικών λέξεων με τις νέες ελληνικές και τις ιταλικές. «Προσπαθούσαν να βρουν τέτοιου είδους συνδέσεις αφού η αρχαία Ελλάδα και η λεγόμενη μεγάλη Ελλάδα αποτέλεσαν τη βάση για την ανάπτυξη του ιταλικού πολιτισμού στην περιοχή» προσθέτει.
Φέρνοντας συγκεκριμένα παραδείγματα κοινών στοιχείων της ελληνικής γλώσσας και του τοπικού γλωσσικού ιδιώματος που σήμερα μιλούν λιγότεροι από χίλιοι άνθρωποι στην επαρχία Ρηγίου Καλαβρίας, η κ. Βούρδα αναφέρει ότι η λέξη «μιλάω» υπάρχει στα ελληνικά ιδιώματα της Καλαβρίας με την έννοια του πλατιάζω και συνώνυμες τις λέξεις «πλατέγω» ή «πλατεύγω». Η λέξη «άρτε» σημαίνει «τώρα» και προέρχεται από την αρχαία ελληνική φράση «άρτι αφιχθείς» που σημαίνει «αυτός που μόλις έφτασε» ενώ η λέξη «ντομάντι» σημαίνει «εβδομάδα». Υπάρχουν όμως κοινές λέξεις του ιδιώματος και με τα νέα ελληνικά όπως η ορθογραφία (ortografia), η βιβλιοθήκη (biblioteca), η υπόθεση (ipotesi), ο οδοντίατρος (odontoiatra), η δενδροφοβία (dendrofobia) και πολλές ακόμη.
«Υπάρχουν πολλοί αρχαϊσμοί στο συγκεκριμένο ιδίωμα, το οποίο έχει επικρατήσει να λέγεται Γραικάνικο, αλλά στην επίσημη ορολογία λέγεται κατωιταλικό ιδίωμα ή ελληνική γλώσσα της Καλαβρίας» σχολιάζει η κ. Βούρδα. Η ίδια υπογραμμίζει ότι το ιδίωμα μελετήθηκε χάρη στις προσπάθειες των γλωσσολόγων και ιδιαίτερα του Αναστάσιου Καραναστάση ο οποίος επισκεπτόταν την περιοχή επί πολλά χρόνια και κατέγραφε όχι μόνο τη γλώσσα αλλά και τον τρόπο που χρησιμοποιείται σε κάθε περίπτωση.
«Η θεωρία ότι το ιδίωμα αυτό είναι μεσαιωνικό έχει ξεπεραστεί. Σύμφωνα με τους γλωσσολόγους, πρόκειται όχι για μια αρχαία γλώσσα αλλά για για ένα ιδίωμα με αρχαίες ελληνικές λέξεις οι οποίες επιβιώνουν, μέσω της χρήσης τους, αδιάκοπα από τον 8ο αιώνα μέχρι σήμερα, στο πλαίσιο μιας ζωντανής γλώσσας που δε σταμάτησε ποτέ να μιλιέται και γι’ αυτό τον λόγο αξίζει να στραφεί η προσοχή της Ελλάδας σε αυτήν» προσθέτει.
Πώς ξεκίνησε η πρωτοβουλία της αδελφοποίησης
Στις αρχαίες ρίζες του τοπικού ιδιώματος βρίσκεται, επίσης, η αφορμή για το ταξίδι των μαθητών και των μαθητριών από τη Θέρμη. «Θέλαμε πολύ να δώσουμε στα παιδιά και στο σχολείο μια ευκαιρία ώστε να αποκτήσουν μια τέτοια εμπειρία. Στην Α’ Λυκείου, άλλωστε, τα παιδιά διδάσκονται τα Κερκυραϊκά του Θουκυδίδη αλλά όχι τα Σικελικά, την ιστορία της μεγάλης Αθηναϊκής εκστρατείας στη Σικελία, οπότε η εκδρομή ήταν μια ευκαιρία να μιλήσουμε για τη μεγάλη Ελλάδα» σχολιάζει η φιλόλογος Παναγιώτα Λάγγα. Η ίδια αναφέρει ότι το 2ο Γενικό Λύκειο Μίκρας Θέρμης ανέλαβε την πρωτοβουλία να ζητήσει από το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού «Ελληνομάθεια» να μεσολαβήσει ώστε να αδελφοποιηθεί με κάποιο λύκειο της περιοχής.
Σήμερα πια το τοπικό ιδίωμα δεν μεταδίδεται στη νέα γενιά, ενώ οι φυσικοί ομιλητές του λιγοστεύουν όλο και περισσότερο. Παρ’ όλα αυτά, όπως λέει η κ. Βούρδα, ο τοπικός πληθυσμός και ιδιαίτερα οι νέοι άνθρωποι αγαπούν την Ελλάδα και οτιδήποτε ελληνικό και θέλουν να έχουν περισσότερη σχέση με την κουλτούρα και τον πολιτισμό της χώρας. Σε μια προσπάθεια να καλύψει τις ανάγκες που υπάρχουν, το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού «Ελληνομάθεια», γύρω από το οποίο βρίσκονται περισσότερα από εξήντα άτομα, διοργανώνει και με τη βοήθεια δωρεάς της οικογένειας Γεωργίου Τάττου, μαθήματα ελληνικής γλώσσας, ελληνικών χορών, θεάτρου, αρχαίου δράματος, προβολές ελληνικού κινηματογράφου, ομιλίες για την Ελλάδα και πολιτιστικές επαφές.
Σε μια γνήσια έκφραση αυτής της αγάπης για το ελληνικό στοιχείο, τα παιδιά του Λυκείου από τη Villa San Giovanni θα ανεβάσουν στις αρχές Ιουνίου την «Ειρήνη» του Αριστοφάνη, θα μιλήσουν και πάλι ελληνικά και θα ακολουθήσουν τα βήματα της σούστας, του παραδοσιακού κρητικού χορού που τους μαθαίνει τον τελευταίο καιρό η Στέλλα Οικονόμου, φοιτήτρια του Τμήματος Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Σερρών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης…
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163