Σύμφωνα με τις προφορικές παραδόσεις, μια εικόνα της Παναγίας που βρισκόταν στην Καλαμπάκα, κάποτε έφυγε από τη θέση της...
Οι κάτοικοι την αναζητούσαν εναγωνίως και περιέργως Εκείνη βρέθηκε σε σπήλαιο, στις πλαγιές του Κόζιακα, στην περιοχή του Βυτουμά.
Το γεγονός επαναλήφθηκε τρεις φορές και αυτό παρακίνησε τους Χριστιανούς να χτίσουν στο σημείο Μοναστήρι.
Σύμφωνα με τα λίγα ιστορικά στοιχεία που διασώζονται, η Μονή χτίστηκε τον 12ο αιώνα (1161). Υπήρξε ανδρώα Μονή στο παρελθόν και για πολλά χρόνια παρέμεινε εγκαταλελειμμένη.
Οι κάτοικοι των γύρω χωριών συνέβαλαν στην εκ βάθρων ανέγερσή της τον περασμένο αιώνα, ενώ το 1952 έφτασε στο Μοναστήρι μια νέα αδελφότητα πέντε Μοναχών, πνευματικών θυγατέρων του εξαίρετου Ιεροκήρυκα των Πατρών Γερβασίου Παρασκευόπουλου.
Εκεί βρήκαν την γερόντισσα Γλυκερία σε ηλικία… 115 ετών (!) η οποία και έζησε κοντά τους για άλλα 10 χρόνια, μέχρι τα 125 της. Από την νέα αδελφότητα που ήρθε το 1952 βρίσκεται σήμερα εν ζωή η αδελφή Δωροθέα.
Στη χάρη της Παναγίας του Βυτουμά έχουν γίνει πολλά τάματα και Εκείνη έχει ενεργήσει θαυματουργικά. Η εικόνα της δε βρίσκεται δεξιά του τέμπλου, από υπέρτατο σεβασμό προς Αυτή.
Πηγή: trikalavoice