Άγνωστες πτυχές της νεότερης και σύγχρονης ιστορίας του Ελληνικού Στρατού στην Καβάλα, παρουσιάζονται στην έκθεση φωτογραφικού υλικού και τεκμηρίων που διοργάνωσε στην Λέσχη Αξιωματικών Φρουράς (ΛΑΦ) Καβάλας ο δήμος Καβάλας και η ΧΧ Τεθωρακισμένη Μεραρχία.
Η έκθεση, με θέμα: «Η διαχρονική πορεία του Στρατού στην ιστορία της Καβάλας», που εγκαινιάστηκε το βράδυ της Πέμπτης από τον δήμαρχο της πόλης Θόδωρο Μουριάδη και τον διοικητή της ΧΧ Τεθωρακισμένης Μεραρχίας Υποστράτηγο Ηλία Κωστάκη, πραγματοποιείται στο πλαίσιο του εορτασμού των ΕΛΕΥΘΕΡΙΩΝ και της 111ης επετείου απελευθέρωσης της Καβάλας από τα βουλγαρικά στρατεύματα κατοχής στις 26 Ιουνίου 1913, με την πολύτιμη συμβολή του Πολεμικού Ναυτικού.
Η Λέσχη Αξιωματικών Φρουράς Καβάλας γέμισε ασφυχτικά από εκατοντάδες Καβαλιώτες προκειμένου να δουν από κοντά σπάνιες φωτογραφίες και τεκμήρια από την απελευθέρωση της πόλης, τις επιτελικές και κοινωνικές δράσεις όλων των σχηματισμών του Στρατού που πέρασαν στο διάβα των χρόνων από την Καβάλα, όλα αυτά μέσα από μια πολύ ενδιαφέρουσα έκθεση που επιμελήθηκε με πολύ μεράκι ο ερευνητής τοπικής ιστορίας Κώστας Παπακοσμάς.
«Η ιστορία μας θυμίζει και μας διδάσκει»
Ο δήμαρχος συνεχάρη τον διοικητή της ΧΧ Τεθωρακισμένης Μεραρχίας Υποστράτηγο Ηλία Κωστάκη για την πρωτοβουλία διοργάνωσης της έκθεσης και την ιδιαίτερη εξωστρέφεια που επιδεικνύει, σημειώνοντας ότι «μπορεί το Πολεμικό Ναυτικό να ήταν αυτό που ύψωσε την γαλανόλευκη στην πόλη, όμως όλα αυτά τα χρόνια ο Στρατός έχει τη δική του ξεχωριστή παρουσία εδώ.
Έδρα Σώματος Στρατού, Μεραρχιών και πολλών σχηματισμών, η Καβάλα είναι άρρηκτα δεμένη με τις Ένοπλες Δυνάμεις και τους ανθρώπους που διαχρονικά υπηρέτησαν και υπηρετούν σε αυτές. Για χιλιάδες συμπολίτες μας που υπηρέτησαν στις τάξεις του Στρατού τόσο εδώ όσο και σε όλη την Ελλάδα, επίλεκτα μέλη της κοινωνίας μας, όπως και για εκατοντάδες άλλους που ήταν εδώ έγινε η Καβάλα δεύτερη πατρίδα τους. Σε αυτό τον τόπο όμως διαδραματίστηκαν και γεγονότα που καθόρισαν την ιστορία της χώρας με πρωταγωνιστή τον Στρατό».
Από την πλευρά του, ο υποστράτηγος Ηλίας Κωστάκης, στον σύντομο χαιρετισμό του τόνισε -μεταξύ άλλων- πως η Καβάλα, λόγω ιστορίας και γεωγραφίας, κατείχε πάντα μια σημαντική θέση στον επιτελικό σχεδιασμό και είναι σημαντικό να αναδεικνύονται οι προσπάθειες όλων όσοι πρόσφεραν στην πόλη. «Η ιστορία», συμπλήρωσε ο κ. Κωστάκης, «είναι στιγμές που μας διδάσκουν και μας θυμίζουν. Μέσα από αυτή την έκθεση φωτογραφικού υλικού και τεκμηρίων μας δίνεται η δυνατότητα και να θυμηθούμε και να διδαχθούμε πολλά από την πλούσια ιστορία μας».
Ο υποστράτηγος ευχαρίστησε θερμά όλο το επιτελείο του – αξιωματικούς, υπαξιωματικούς αλλά και οπλίτες που εργάστηκαν για την πραγματοποίηση της έκθεσης, μέσα από την οποία αναδεικνύεται, εκτός των άλλων, και το κτίριο της Λέσχης Αξιωματικών Φρουράς Καβάλας ως ένα αρχιτεκτονικό οικοδόμημα – τοπόσημο, που από το 1953 δεσπόζει στο κέντρο της πόλης.
Ο κ. Παπακοσμάς, τόσο στον χαιρετισμό του όσο και κατά την ξενάγηση στην έκθεση, υπογράμμισε ότι αμέσως μετά την απελευθέρωση της πόλης το 1913 φθάνουν στην Καβάλα «τα τμήματα της VII Μεραρχίας Πεζικού. Τον ίδιο χρόνο δημοσιεύεται στην εφημερίδας της Κυβερνήσεως, με ημερομηνία 24 Δεκεμβρίου, η νέα στρατιωτική δομή των ενόπλων δυνάμεων της χώρας μας. Η Καβάλα ορίζεται έδρα του 4ου Σώματος Στρατού με την παρουσία της VII Μεραρχίας, του 19ου Συντάγματος Πεζικού, μοίρας ορειβατικού πυροβολικού και του 2ου συντάγματος Κρητών».
Η κατασκευή της Λέσχης Αξιωματικών
Στην Καβάλα, μεταπολεμικά, έχει την έδρα της η VII Μεραρχία Πεζικού που στεγάζεται στο ιστορικό και καθόλα εντυπωσιακό κτίριο απέναντι από το παλιό Γυμνάσιο Αρένων. Είναι πολλοί οι στρατιώτες και οι αξιωματικοί που υπηρετούν στην πόλη, οπότε υπάρχει ανάγκη για τη δημιουργία ενός χώρου σίτισης και ψυχαγωγίας. Οι στρατιωτικοί ζητούν αυτό να γίνει στο κέντρο της πόλης. Αναζητούν χώρο και απευθύνονται στον δήμο Καβάλας.
Ήδη έχουν βρει ένα δημοτικό οικόπεδο απέναντι από τον Δημοτικό Κήπο. Η τεχνική υπηρεσία του δήμου συντάσσει τα σχετικά σχέδια και ο τότε δήμαρχος Μιχαήλ Λολίδης κάνει εισήγηση προς το Δημοτικό Συμβούλιο για την παραχώρηση του χώρου 265 τμ. Στο εισηγητικό του σημείωμα αναφέρει ότι ο χώρος είναι μικρός αλλά περιβάλλεται από «ελευθέρας επιφανείας ανηκούσης εις την Δ.Α.Π. δύναται δε μετά την παραχώρησιν υπο της Στρατιωτικής Αρχής να αιτηθή η τακτοποίησις του οικοπέδου».
Χαρακτηριστικός είναι ο επίλογος της εισηγήσεως του τότε δημάρχου, μέσα από την οποία παρουσιάζονται οι δεσμοί της τοπικής κοινωνίας με τον Ελληνικό Στρατό: «Δράττομαι της ευκαιρίας να τονίσω ότι η παραχώρισις οικοπέδου εις το σημείον τούτο δι ανέγερσιν μεγαλοπρεπούς κτιρίου και δη προοριζομενου δια τον Στρατόν ου μόνον είναι χειρονομία ευγενής απέναντι εκείνων εις τους οποίους οφείλεται ευγνωμοσύνη δια τας προς το Έθνος υπηρεσίας των, αλλά εξαιρετικώς εξυπηρετική των συμφερόντων της πόλεως, εις την οποίαν θα ανήκει το κτίριον τούτο και θα αποτελέσει κόσμημα κεντρικού συγκροτήματος αυτής, ανεξαρτήτως του ζητήματος δημιουργίας και οικοδομικής εργασίας δια την πόλιν».
Η κατασκευή του «Σταυρού» από τη ΧΙ Μεραρχία Πεζικού
Το 1953, στην Καβάλα, ο Αθανάσιος Δασκαρόλης είναι ο διοικητής της XI Μεραρχίας Πεζικού που είχε εγκατασταθεί στην πόλη. Ο υποστράτηγος Δασκαρόλης προέρχονταν από το εκστρατευτικό σώμα της Κορέας. Hταν αυτός που είχε την ιδέα κατασκευής του Σταυρού, ενός εμβληματικού σημείου της πόλης. «Σταυρός» ονομάζεται μέχρι σήμερα ο λόφος που υψώνεται πάνω από την πόλη σε ύψος 350 μ. Πήρε το όνομά του από τον τεράστιο τσιμεντένιο λευκό σταυρό που βρίσκεται στην κορυφή του.
Ο Αθανάσιος Δασκαρόλης εμπνεύστηκε την κατασκευή του από παρόμοιους σταυρούς που τοποθετούσαν οι Αμερικανοί σε υψώματα βουνών της Κορέας. Αφού ζήτησε την άδεια από τον τότε Μητροπολίτη Χρυσόστομο και τις τοπικές αρχές, οι στρατιώτες του Μηχανικού της Μεραρχίας έκαναν την κατασκευή αυτή. Από τότε ο Σταυρός αποτελεί σημείο αναφοράς της πόλης και είναι ορατός από τα περισσότερα σημεία της. Τη δεκαετία του 1990 φωτίστηκε για να φαίνεται και τη νύχτα.
Οι σημαντικότεροι σταθμοί του Στρατού στην Καβάλα
Τον Μάρτιο του 1945 δημιουργήθηκε η Ανωτέρα Στρατιωτική Διοίκηση Α.Μ.Θ. με έδρα την Καβάλα και διοικητή τον υποστράτηγο Παράσχο Μελισσηνό. Στις 24 Μαρτίου 1945 έρχεται στην Καβάλα η 16η Ταξιαρχία Εθνοφυλακής με διοικητή τον Συνταγματάρχη Πυροβολικού Κωνσταντίνο Μάταλα. Έμεινε εδώ μέχρι τον Ιούνιο του ίδιου έτους και πήγε στην συνέχεια στη Δράμαμ όπου μετονομάστηκε σε Στρατιωτική διοίκηση Δράμας. Από το 1946 οι μονάδες της Καβάλας υπάγονται στη διοίκηση του Γ’ Σώματος Στρατού.
Το 1951 έρχεται στην Καβάλα η ΧΙ Μεραρχία Πεζικού. Η ζώνη ευθύνης της Μεραρχίας περιλάμβανε τους νομούς Καβάλας και Δράμας. Στη συνοικία του Αγίου Λουκά, με την πανοραμική θέα στην πόλη, στεγάζεται από το 1970 το στρατηγείο του εκάστοτε στρατιωτικού σχηματισμού που εδρεύει στην πόλη. Από τον Σεπτέμβριο του 2004 η Καβάλα είναι η έδρα της ΧΧ Τεθωρακισμένης Μεραρχίας, που ήρθε από τη Θεσσαλονίκη.