Συμφωνία επετεύχθη την Πέμπτη (4.4.2024) μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Κομισιόν), του Ευρωκοινοβουλίου και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, σχετικά με τη διευκόλυνση μεταρρύθμισης και ανάπτυξης ύψους 6 δισ. ευρώ για τα Δυτικά Βαλκάνια, η οποία στηρίζει το σχέδιο μεταρρύθμισης και ανάπτυξης που πρότεινε η Κομισιόν τον Νοέμβριο του 2023.
Ως Δυτικά Βαλκάνια η Κομισιόν ορίζει τις Αλβανία, Βοσνία και Ερζεγοβίνη, Βόρεια Μακεδονία, Μαυροβούνιο, Κόσοβο και Σερβία.
Η διευκόλυνση της ΕΕ θα παράσχει αυξημένη χρηματοδοτική βοήθεια με αντάλλαγμα κοινωνικοοικονομικές και θεμελιώδεις μεταρρυθμίσεις που περιέχονται στις μεταρρυθμιστικές ατζέντες που εκπονούνται από τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων.
Το συνολικό ποσό της διευκόλυνσης για την περίοδο 2024-2027 ανέρχεται σε 6 δισ. ευρώ. Το ποσό αυτό αποτελείται από 2 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 4 δισ. ευρώ σε δάνεια με ιδιαίτερα ευνοϊκούς όρους. Τουλάχιστον το ήμισυ του συνολικού κονδυλίου θα διατεθεί μέσω του επενδυτικού πλαισίου για τα Δυτικά Βαλκάνια (WBIF), υποστηρίζοντας επενδύσεις σε υποδομές και συνδεσιμότητα, συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών, της ενέργειας, της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης. Το υπόλοιπο μέρος θα αποδεσμευτεί ως άμεση στήριξη στους εθνικούς προϋπολογισμούς.
Τα κονδύλια θα αποδεσμεύονται δύο φορές το χρόνο, βάσει αιτημάτων των κρατών των Δυτικών Βαλκανίων μετά από επαλήθευση ότι πληρούνται όλοι οι σχετικοί όροι. Οι όροι αυτοί περιλαμβάνουν όρους πληρωμής που αντιστοιχούν σε ποιοτικά και ποσοτικά βήματα μέτρησης της προόδου και των αποτελεσμάτων εφαρμογής που έχουν συμφωνηθεί στις ατζέντες μεταρρυθμίσεων, καθώς και γενικούς όρους που σχετίζονται με τη μακροοικονομική χρηματοπιστωτική σταθερότητα, τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση, τη διαφάνεια και την εποπτεία του προϋπολογισμού.
Σε περίπτωση που ορισμένοι όροι δεν πληρούνται, η Κομισιόν μπορεί να αναστείλει τις πληρωμές εν μέρει ή πλήρως, ανάλογα με τον όρο. Μετά την εν λόγω αναστολή και σε περίπτωση που οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων δεν εκπληρώσουν τους σχετικούς όρους κατά τη διάρκεια περιόδου χάριτος ενός έτους (ή δύο ετών κατά το πρώτο έτος εφαρμογής), το ποσό που έχει ανασταλεί θα αποσυρθεί και μπορεί να αναδιανεμηθεί μεταξύ άλλων δικαιούχων κατά τα επόμενα έτη.
Για τη χρηματοδότηση της δανειακής στήριξης, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα αντλήσει 4 δισ. ευρώ από τη χρηματοπιστωτική αγορά έως το τέλος του 2027. Τα 2 δισ. ευρώ της μη επιστρεπτέας στήριξης θα χρηματοδοτηθούν μέσω πρόσθετων πόρων από την ενδιάμεση αναθεώρηση του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου.