Το μήνυμα πως «συνομιλούμε και πάντα θα συνομιλούμε» με την Τουρκία έστειλε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης σε δηλώσεις του από τη Βουδαπέστη κι απαντώντας σε ερωτήσεις δημοσιογράφων μετά το πέρας της Συνόδου Κορυφής.
Αναφερόμενος στη χθεσινή συνάντησή του με τον Τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν και της σημερινής του Γιώργου Γεραπετρίτη με τον Χακάν Φιντάν, ο Κυριάκος Μητσοτάκης επεσήμανε ότι η κανονικότητα πρέπει να είναι το ζητούμενο στις σχέσεις όλων των γειτονικών χωρών και πως το ραντεβού των δύο ΥΠΕΞ επιβεβαίωσε το καλό κλίμα που υπάρχει με την Τουρκία, αλλά πως δεν υπάρχει ακόμη κοινό πλαίσιο για ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα.
«Η κανονικότητα πρέπει να είναι το ζητούμενο στις σχέσεις μεταξύ γειτόνων. Πάντα ανταλλάσσουμε μια ευγενική κουβέντα με τον κ. Ερντογάν. Είδα τις δηλώσεις και του κ. Γεραπετρίτη και του κ. Φιντάν και επιβεβαιώνουν το καλό κλίμα στο οποίο μπορούμε να οικοδομήσουμε αλλά όχι το κοινό πλαίσιο για τη μια και μόνη διαφορά μας για ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα.
Και μόνο ότι καταγράφηκε η πρόοδος που έχει φέρει κοντά τους δυο λαούς, όπως η βίζα και η συνεργασία στο μεταναστευτικό, είναι βήματα προς την σωστή κατεύθυνση.
Σε όσους ανησυχούν να πως ότι η Ελλάδα προσέρχεται σε αυτή τη συζήτηση με ισχυρές θέσεις. Συνομιλούμε και θα συνομιλούμε κι ακόμη κι αν δεν βρούμε πλαίσιο για την επίλυση της μιας και μόνης διαφοράς μα οφείλουμε να διατηρήσουμε τα ήρεμα νερά», δήλωσε χαρακτηριστικά ο πρωθυπουργός.
Για την έκθεση Ντράγκι και τις στρεβλώσεις στην αγορά ενέργειας
Σχετικά με την έκθεση Ντράγκι, ο πρωθυπουργός είπε: «Είχαμε την ευκαιρία να κάνουμε μια αναλυτική συζήτηση με τον κ. Ντράγκι και να σχολιάσουμε τα επίκαιρα ζητήματα της έκθεσής του. Υπάρχει συμφωνία ότι πρέπει να περάσουμε από τα λόγια στις πράξεις και τα ζητήματα ανταγωνιστικότητας να αντιμετωπιστούν με πιο δραστικό τρόπο. Καινοτομία και ανταγωνιστικότητα, υστερεί η Ευρώπη».
Και συνέχισε: «Κατατέθηκαν ενδιαφέρουσες ιδέες για το πως θα γεφυρώσουμε το χάσμα με τις ΗΠΑ. Ασχοληθήκαμε με την ενέργεια. Η Ευρώπη αντιμετωπίζει πρόβλημα ανταγωνιστικότητας. Στη δήλωση της Βουδαπέστης υπάρχει αναφορά στις στρεβλώσεις στην αγορά ενέργειας και πρέπει να γίνει παρέμβαση στις διασυνδέσεις και με ευρωπαϊκούς πόρους και τον τρόπο τιμολόγησης της τιμής του ρεύματος, έτσι ώστε να μην καθορίζει την τιμή το φυσικό αέρι».
«Για την στρατηγική αυτονομία και άμυνα έχω μιλήσει πολλές φορές για την ανάγκη επένδυσης στην ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία αλλά είχα την ευκαιρία να μιλήσω για μια παρέμβαση στις χώρες που επενδύουν πολλά στην άμυνα. Εμείς επενδύουμε 3% του ΑΕΠ και ένα ποσό από αυτές τις αμυντικές δαπάνες πρέπει να εξαιρείται από τις οροφές των δαπανών», σημείωσε.
Για τις σχέσεις με τις ΗΠΑ, την επόμενη ημέρα και την επικοινωνία με Τραμπ
Την ίδια ώρα, ο πρωθυπουργός δήλωσε ότι μέσα στις επόμενες ημέρες θα συνομιλήσει με τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ.
«Πιστεύω στη μεγάλη σημασία των ευρωατλαντικών σχέσεων είναι σχέσεις που γαλουχήθηκαν εδώ και πολλές δεκαετίες και θα βρούμε τρόπο και με το νέο πρόεδρο να τις ενισχύσουμε ακόμα περισσότερο ο καθένας στο μερίδιο της ευθύνης που μας αναλογεί. Είπα εντός του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ότι όταν ο Πρόεδρος Τραμπ έθετε ευρωπαϊκά κράτη προ των ευθυνών τους, όταν δεν δαπανούσαν ούτε το 2% του ΑΕΠ στις αμυντικές δαπάνες, είχε δίκιο επί της αρχής και αυτή η παρότρυνσή του οδήγησε τα ευρωπαϊκά κράτη να αυξήσουν τους αμυντικούς τους προϋπολογισμούς και φυσικά μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και την αστάθεια στον κόσμο, γενικότερα όλοι καταλαβαίνουν ότι είναι αναγκαιότητα», τόνισε.
«Υπάρχουν ζητήματα που θα απασχολήσουν τις ευρωατλαντικές σχέσεις όπως αν θα μπούμε σε έναν εμπορικό πόλεμο, ελπίζω πως όχι, νομίζω ότι υπάρχει περιθώριο για αποκλιμάκωση ως προς την ρητορική για επιβολή δασμών ένθεν και ένθεν. Και να επαναλάβω ότι ως προς τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις παραμένουν εξαιρετικά ισχυρές με γεωστρατηγικό περιεχόμενο είναι θωρακισμένες μέσα από την αμυντική συμφωνία που έχουμε υπογράψει και έχει 5ετη διάρκεια. Όταν κλήθηκα να μιλήσω στο Κογκρέσο η πρόσκληση ήρθε και από Ρεπουμπλικάνους και από Δημοκρατικούς γερουσιαστές»,είπε.
«Πιστεύω ότι θα έχω την ευκαιρία να μιλήσω με τον πρόεδρο Τραμπ τις επόμενες ημέρες, εξάλλου όπως γνωρίζετε είμαι από τους παλαιότερους Ευρωπαίους ηγέτες και είχα την ευκαιρία στο παρελθόν να συνεργαστώ μαζί του κατά την διάρκεια της πρώτης προεδρικής του θητείας», κατέληξε ο κ. Μητσοτάκης.
Πιο αναλυτικά, η συνέντευξη του κ. Μητσοτάκη μετά τη Σύνοδο στη Βουδαπέστη έχει ως εξής:
Δημοσιογράφος: Κύριε Πρόεδρε, καλό μεσημέρι. Θα ήθελα να σας πάω στο σημερινό κυρίαρχο θέμα συζήτησης, που ήταν αυτό του ευρωπαϊκού ανταγωνισμού. Εσείς και οι ομόλογοί σας συζητήσατε αναλυτικά την έκθεση του κ. Draghi. «Ήρθε η ώρα η Ευρώπη να “ξυπνήσει” από τη γεωπολιτική της αφέλεια», τονίσατε χθες και θα ήθελα να σας ρωτήσω ποια είναι η αίσθηση που αποκομίσατε από τις συνομιλίες που είχατε με τους ομολόγους σας, ποιες είναι οι θέσεις της Ελλάδας για ένα ζήτημα που φαίνεται ότι ενδύεται τα χρώματα του κατεπείγοντος; Ευχαριστώ.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Είχαμε την ευκαιρία να κάνουμε μία αναλυτική συζήτηση με τον ίδιο τον κ. Draghi και να σχολιάσουμε τα πολύ επίκαιρα και κρίσιμα ζητήματα τα οποία αναδεικνύει στην έκθεσή του.
Όπως είχα την ευκαιρία να πω και χθες, πιστεύω ότι υπάρχει μια συμφωνία πια στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ότι πρέπει να περάσουμε από τα λόγια στις πράξεις και ότι τα ζητήματα της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας πρέπει να αντιμετωπιστούν με τρόπο πολύ πιο δραστικό από ό,τι έχουμε κάνει μέχρι σήμερα.
Θα σταθώ σύντομα σε τρεις επιμέρους τομείς τους οποίους θίγει ο κ. Draghi στην έκθεσή του. Πρώτον, τα ζητήματα καινοτομίας και παραγωγικότητας: υπάρχει μια γενικότερη αίσθηση η οποία επιβεβαιώνεται και από τα στοιχεία ότι η Ευρώπη εξακολουθεί να υστερεί σε ζητήματα που έχουν να κάνουν με την καινοτομία, με τη δημιουργία νέων καινοτόμων επιχειρήσεων και κατατέθηκαν πολύ ενδιαφέρουσες ιδέες για το πώς μπορούμε να αρχίσουμε να γεφυρώνουμε αυτό το χάσμα με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ίσως η πιο σημαντική, θα έλεγα, και για το οικοσύστημα των ελληνικών startups, είναι αυτή η ιδέα για τη δημιουργία ενός 28ου ευρωπαϊκού νομικού καθεστώτος, το οποίο θα επιτρέπει σε startup εταιρείες να μπορούν να εντάσσονται απευθείας σε ένα ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο, χωρίς να χρειάζεται με αυτόν τον τρόπο να αντιμετωπίζουν 27 διαφορετικά κανονιστικά πλαίσια στα κράτη στα οποία θέλουν να δραστηριοποιούνται.
Ασχοληθήκαμε πολύ με τα θέματα της ενέργειας και νομίζω ότι είναι κοινός τόπος το γεγονός ότι η Ευρώπη σήμερα αντιμετωπίζει ένα μεγάλο πρόβλημα ανταγωνιστικότητας όσον αφορά στην ενέργεια, παρά το γεγονός ότι επενδύουμε πολύ στις ανανεώσιμες πηγές. Και θεωρώ εξαιρετικά θετικό το γεγονός ότι στη Δήλωση της Βουδαπέστης υπάρχει μία ρητή αναφορά στις στρεβλώσεις στις τιμές της αγοράς ενέργειας που πρέπει να αντιμετωπιστούν με τρόπο κατεπείγοντα.
Όμως, για να μπορέσει η ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας να λειτουργεί προς όφελος όλων των Ευρωπαίων καταναλωτών, θα πρέπει να γίνουν δύο σημαντικές παρεμβάσεις. Η πρώτη αφορά τις διασυνδέσεις. Χρειαζόμαστε περισσότερες διευρωπαϊκές διασυνδέσεις, οι οποίες, ενδεχομένως, να πρέπει να χρηματοδοτηθούν με ευρωπαϊκούς δημόσιους και όχι μόνο με ιδιωτικούς πόρους.
Και πιστεύω ότι πρέπει πια να ξαναδούμε ουσιαστικά τα ζητήματα που έχουν να κάνουν με την τιμολόγηση, τον τρόπο τιμολόγησης της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος, ώστε να μην καθορίζει το φυσικό αέριο την οριακή τιμή του συστήματος, όπως γίνεται σήμερα, καθώς το φυσικό αέριο κατά κανόνα είναι πολύ πιο ακριβό από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Τέλος, συζητήσαμε προφανώς και τα ζητήματα της στρατιωτικής αυτονομίας, της άμυνας. Έχω μιλήσει πολλές φορές για την ανάγκη της μεγαλύτερης επένδυσης στην ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία. Προφανώς απέχουμε ακόμα πολύ από μια συζήτηση για κοινούς ευρωπαϊκούς πόρους για την άμυνα. Όμως, είχα την ευκαιρία και πάλι σήμερα να μιλήσω για μια παρέμβαση η οποία θα μπορεί να δώσει παραπάνω δημοσιονομικό χώρο σε εκείνες τις χώρες που επιλέγουν να επενδύουν σημαντικά ποσά στην άμυνα.
Να το εξηγήσω με απλά λόγια: η χώρα μας επενδύει σχεδόν 3% του ΑΕΠ στην άμυνα. Πιστεύω ότι έχει έρθει η ώρα να συζητήσουμε, παρότι συμφωνήσαμε σχετικά πρόσφατα στους νέους δημοσιονομικούς κανόνες, ένα ποσό από αυτές τις αμυντικές δαπάνες να εξαιρείται από τους υπολογισμούς των οροφών των δαπανών.
Είναι μια πρόταση στην οποία θα εξακολουθώ να επιμένω. Δεν χρειάζεται αυτή η πρόταση πρόσθετα ευρωπαϊκά χρήματα, χρειάζεται απλά να δούμε με λίγο διαφορετική ματιά τον τρόπο με τον οποίον υπολογίζουμε τους δημοσιονομικούς κανόνες από εδώ και στο εξής.
Και τέλος, να πω ότι σε σχέση με τη συζήτηση που κάναμε χθες το βράδυ, η εκλογή του Donald Trump στις Ηνωμένες Πολιτείες νομίζω ότι κατέστησε απολύτως σαφές σε πολλούς από εμάς ότι αυτή η αναγκαιότητα για τη στήριξη της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας καθίσταται ακόμα πιο κατεπείγουσα μετά από τις εξελίξεις στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Δημοσιογράφος: Θα ήθελα να σας φέρω στη σημερινή συνάντηση του κ. Γεραπετρίτη με τον κ. Fidan στην Αθήνα. Καταρχάς, να πιάσω το νήμα από το χθεσινό τετ-α-τετ που είχατε με τον κ. Erdoğan, αν αυτό ήταν και ένα δείγμα κανονικότητας, έτσι όπως είδαμε αυτή τη συζήτηση τουλάχιστον από τα λίγα πλάνα και τις φωτογραφίες, αλλά και το αν μετά το σημερινό ραντεβού είστε πιο αισιόδοξος ή πιο απαισιόδοξος για το αν τελικά οι δύο χώρες μπορούν να βρουν έναν τρόπο να συζητήσουν τη βασική τους διαφορά. Βλέπουμε ότι η Τουρκία επιμένει να μιλάει για μια λύση-πακέτο για το Αιγαίο.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Η κανονικότητα πιστεύω ότι πρέπει να είναι το ζητούμενο στις σχέσεις μεταξύ γειτόνων. Έχω συναντηθεί με τον Πρόεδρο Erdoğan πολλές φορές και επίσημα και όποτε έχουμε τη δυνατότητα να συναντηθούμε και ανεπίσημα, πάντα θα ανταλλάξουμε μια ευγενική κουβέντα, γιατί αυτό πιστεύω ότι αρμόζει σε γειτονικά κράτη, τα οποία πρέπει να έχουν καλές σχέσεις παρά τις μεγάλες διαφορές που ενδέχεται να έχουν.
Δεν έχω ενημερωθεί ακόμα λεπτομερώς από τον Υπουργό Εξωτερικών, είδα όμως τις δηλώσεις και του κ. Γεραπετρίτη και του κ. Fidan και νομίζω ότι και οι δηλώσεις επιβεβαιώνουν ότι υπάρχει ένα καλό κλίμα πάνω στο οποίο μπορούμε να οικοδομήσουμε. Αλλά, ταυτόχρονα, ναι, σίγουρα δεν υπάρχει ακόμα ένα κοινό πλαίσιο προκειμένου να συζητήσουμε σε βάθος τη μία μεγάλη μας διαφορά με την Τουρκία, που δεν είναι άλλη από την οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο.
Το γεγονός, όμως, ότι έγινε μια συνολική καταγραφή, η οποία αναγνωρίστηκε από τις δύο πλευρές, της προόδου που έχουμε πετύχει, η οποία πρόοδος αφορά και τον τρόπο με τον οποίον οι δύο λαοί μας έρχονται πιο κοντά, για παράδειγμα, η πολύ επιτυχημένη χορήγηση βίζας εξπρές στα νησιά του Aνατολικού Αιγαίου, η οποία στήριξε πολύ τον τουρισμό στα νησιά αυτά, η καλή -και μπορεί να γίνει ακόμα καλύτερη- συνεργασία που έχουμε στο προσφυγικό, η συνεργασία μας σε διεθνείς οργανισμούς, όλα αυτά είναι βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση.
Και θα επαναλάβω αυτό το οποίο έχω πει πολλές φορές. Σε όσους ανησυχούν θέλω να ξαναπώ ότι η Ελλάδα προσέρχεται σε αυτή τη συζήτηση από μία ισχυρή θέση. Είμαστε μία χώρα με ισχυρές Ένοπλες Δυνάμεις, με σταθερή και αναπτυσσόμενη οικονομία, με ένα πλαίσιο γεωπολιτικών συμμαχιών το οποίο αναγνωρίζει το δίκαιο των θέσεών μας, με αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που θωρακίζουν τις ελληνικές θέσεις.
Επομένως, βεβαίως και συνομιλούμε και θα συνομιλούμε. Και έστω και αν δεν μπορούμε να βρούμε ένα πλαίσιο να συμφωνήσουμε στην κεντρική μας διαφορά, οφείλουμε να διαφυλάξουμε τα ήρεμα νερά, τα οποία τελικά αποβαίνουν, νομίζω, προς όφελος και των δύο λαών.
Δημοσιογράφος: Καλησπέρα, κ. Πρόεδρε, καλησπέρα και από εμένα. Είχατε σήμερα την ευκαιρία να συνομιλήσετε με τους ομολόγους σας, δύο μέρες, τρεις ημέρες μετά τη νίκη του Donald Trump στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ήθελα να ρωτήσω πώς βλέπετε και εσείς και οι ομόλογοί σας την επόμενη μέρα των ευρωατλαντικών σχέσεων, αν πιστεύετε ότι υπάρχει κάτι που μπορεί να τις διαταράξει. Και αν μου επιτρέπετε ένα τελευταίο ερώτημα, εάν σκοπεύετε, και πότε, να έχετε μία επικοινωνία με τον νέο Πρόεδρο. Σας ευχαριστώ.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Πιστεύω, και όλοι μας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο πιστεύουμε στη μεγάλη σημασία των ευρωατλαντικών σχέσεων. Είναι σχέσεις που γαλουχήθηκαν εδώ και πολλές δεκαετίες και πιστεύω ότι θα βρούμε τρόπο και με τον νέο Πρόεδρο να τις ενισχύσουμε ακόμα περισσότερο, αναλαμβάνοντας ο καθένας το μερίδιο της ευθύνης που μας αναλογεί.
Είχα την ευκαιρία να πω και μέσα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ότι όταν ο Πρόεδρος Trump έθεσε πολλά ευρωπαϊκά κράτη προ των ευθυνών τους σε σχέση με το γεγονός ότι δεν δαπανούσαν ούτε καν το 2% του ΑΕΠ σε αμυντικές δαπάνες, είχε δίκιο επί της ουσίας. Και νομίζω ότι αυτή η παρότρυνσή του οδήγησε τα ευρωπαϊκά κράτη να αυξήσουν τους αμυντικούς τους προϋπολογισμούς. Και, φυσικά, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και τη γεωπολιτική αστάθεια στον κόσμο γενικότερα, όλοι καταλαβαίνουμε ότι αυτό πια είναι μία αναγκαιότητα.
Υπάρχουν ζητήματα τα οποία θα απασχολήσουν συνολικά τις ευρωατλαντικές σχέσεις, αν θα μπούμε, για παράδειγμα, σε έναν καινούργιο εμπορικό πόλεμο. Εύχομαι πως όχι. Νομίζω ότι υπάρχει ένα περιθώριο να μπορούμε να δούμε μια αποκλιμάκωση ως προς τη ρητορική για την επιβολή δασμών ένθεν και ένθεν. Γιατί, προφανώς, όταν ξεκινάει ένας τέτοιος πόλεμος, δεν σταματάει μόνο στις ενέργειες του ενός μέρους.
Και βέβαια, να επαναλάβω ότι ως προς τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις, αυτές παραμένουν εξαιρετικά ισχυρές. Είναι σχέσεις με στρατηγικό περιεχόμενο. Είναι σχέσεις θωρακισμένες μέσα από την αμυντική συμφωνία την οποία έχουμε υπογράψει, η οποία θέλω να θυμίσω ότι έχει πια και πενταετή διάρκεια. Είναι θέσεις, εξάλλου, οι οποίες επιβεβαιώθηκαν και από το γεγονός ότι, όταν κλήθηκα να μιλήσω στο Αμερικανικό Κογκρέσο, η πρόσκληση ήρθε και από τους Δημοκρατικούς και από τους Ρεπουμπλικάνους Βουλευτές και Γερουσιαστές.
Τώρα, στο ερώτημά σας, εκτιμώ ότι θα έχω την ευκαιρία να συνομιλήσω με τον Πρόεδρο Trump τις επόμενες μέρες. Εξάλλου, όπως γνωρίζετε, είμαι ένας από τους παλαιότερους πια Ευρωπαίους ηγέτες στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, άρα είμαι ένας από αυτούς που είχαν την ευκαιρία να συνεργαστούν μαζί του κατά τη διάρκεια της πρώτης προεδρικής του θητείας.