Το δυσοίωνο γεωπολιτικό περιβάλλον μέσα στο οποίο πραγματοποιείται το φετινό Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, επιβαρύνεται ακόμα περισσότερο από τις «ειδήσεις» που βγαίνουν κατά την διάρκεια των εργασιών, καθώς οι κεφαλές της διεθνούς οικονομίας που παρίστανται στο Νταβός, συσκοτίζουν ολοένα πιο βαθιά τις προοπτικές για το άμεσο μέλλον με τις δηλώσεις τους.
Έτσι, στην ανησυχία για τον πόλεμο και τις οικονομικές επιπτώσεις του, καθώς και στις διάσπαρτες εστίες γεωπολιτικής έντασης, ήρθαν να προστεθούν οι αμφισβητήσεις από επίσημα χείλη στο κυρίαρχο αφήγημα των τελευταίων εβδομάδων, πάνω στο οποίο επένδυσαν, και κέρδισαν, οι διεθνείς αγορές: τις επερχόμενες μειώσεις των επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες, αρχής γενομένης ακόμα και τον Απρίλιο του 2024. Από πλευράς ΕΚΤ, χθες στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός ο Γερμανός και ο Αυστριακός κεντρικός τραπεζίτης, Γιοακίμ Νάγκελ και Ρόμπερτ Χόλτσμαν, κατέβασαν αισθητά τον πήχη των προσδοκιών.
Στον ίδιο τόνο, και ένας άνθρωπος της αγοράς που έχει διατελέσει επί σειρά πρόεδρος της κεντρικής τράπεζας της Ελβετίας, ο νυν αντιπρόεδρος της BlackRock, Φίλιπ Χίλντεμπραντ, ο οποίος συμμετέχοντας στις συζητήσεις στο ελβετικό θέρετρο, χαρακτήρισε «υπερβολική» την αισιοδοξία των επενδυτών και τα στοιχήματα για μειώσεις επιτοκίων από την Fed.
Tι έχει όμως αλλάξει σε σχέση με την ευφορία των τελευταίων εβδομάδων του 2023 και το «κλίμα» στο Νταβός έχει… βαρύνει
Δεν φαίνεται «φως στο τούνελ»
Γεγονός είναι πως πολύ πριν την πραγματοποίηση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, οι διεθνείς συνθήκες δεν ήταν ευνοϊκές.
Τα προβλήματα του πληθωρισμού, της κλιματικής κρίσης και των επιπτώσεων της, η σφιχτή νομισματική πολιτική και η επακόλουθη επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας, οι πολεμικές συγκρούσεις και οι γεωπολιτικές αναταράξεις που αναζωπυρώνουν τις ανησυχίες της ενεργειακής ανασφάλειας, είναι μόνο μερικά από τα στοιχεία που συνθέτουν την διεθνή κατάσταση. Ιδιαίτερα για το πεδίο της γεωπολιτικής αναταραχής, στον σχεδόν διετή πόλεμο στο ουκρανικό έδαφος, έχει προστεθεί πλέον η τρίμηνη σύγκρουση στην Λωρίδα της Γάζας με απειλές για ευρύτερη ανάφλεξη, και τώρα οι αεροπορικές επιδρομές των ΗΠΑ και της Βρετανίας στους μαχητές Χούθι στην Υεμένη, οι οποίοι έχουν μπλοκάρει τους ναυτιλιακούς διαδρόμους της Ερυθράς Θάλασσας ωθώντας τα πλοία σε περίπλου της Αφρικής.
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες κλήθηκαν περισσότεροι από 60 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων, και συνολικά περισσότεροι από 2.800 συμμετέχοντες, συμπεριλαμβανομένων ακαδημαϊκών, επιχειρηματιών, ηγετών διεθνών οργανισμών, να μεταβούν στο Νταβός της Ελβετίας για να συζητήσουν για την παγκόσμια οικονομία, την επιχειρηματική καινοτομία, την συνεργασία για την ειρήνη και ασφάλεια, βελτιώσεις στην υγειονομική περίθαλψη και άλλα πολλά στο πλαίσιο μίας πλούσιας ατζέντας.
Στο «καλημέρα» των εργασιών του φόρουμ, η ανακοίνωση των συμπερασμάτων της ετήσιας έρευνας που πραγματοποιείται πριν την έναρξη της διαδικασίας, έδωσε τον τόνο, προβλέποντας ένα χρόνο με υποτονική ανάπτυξη, αυστηρή νομισματική πολιτική αλλά και την αβεβαιότητα που φέρνει μαζί της η τεχνολογία της τεχνητής νοημοσύνης.
Στις ανησυχίες των παρευρισκομένων στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ συγκαταλέγεται και η πολιτική αβεβαιότητα στην άλλη όχθη του Ατλαντικού, η οποία δημιουργείται από την προοπτική επανεκλογής του Ντόναλντ Τραμπ.
Σε αυτή την δύσκολη και πολυπαραγοντική εξίσωση, μια νότα αισιοδοξίας προσέφερε το προηγούμενο διάστημα η υποχώρηση των διεθνών πληθωριστικών πιέσεων και η προσδοκώμενη «στροφή» στην νομισματική πολιτική έπειτα από δύο σχεδόν χρόνια ενός περιβάλλοντος με υψηλά επιτόκια. Οι αγορές έπιασαν το νήμα από αυτή την αφορμή, προεξοφλώντας διαδοχικές μειώσεις των επιτοκίων μέσα στο έτος.
Πληθωρισμός και επιτόκια
Ωστόσο, ο Δεκέμβριος ήταν μήνας ανάκαμψης των πληθωριστικών πιέσεων και απομάκρυνσης από τον στόχο του 2%. Στις ΗΠΑ «έτρεξε» με ρυθμό 3,4% από 3,1% τον Νοέμβριο, και στην Ευρωζώνη με 2,9% από 2,4%.
Την ίδια στιγμή, οι διαταράξεις στους κλάδους της ενέργειας και του παγκόσμιου εμπορίου, που εσχάτως λόγω της κατάστασης Ερυθράς Θάλασσας εντείνονται, θέτουν ισχυρές απειλές για νέες αναζωπυρώσεις στις τιμές.
Λόγω του μεγαλύτερου ταξιδίου που αναγκάζονται να πραγματοποιούν τα εμπορικά πλοία, το κόστος των ναύλων έχει σχεδόν τριπλασιαστεί, τα ασφάλιστρα έχουν αυξηθεί επίσης ενώ παρουσιάζονται σημαντικές καθυστερήσεις στις ημερομηνίες παράδοσης.
Στο μεταξύ οι αμερικανοβρετανικές επιδρομές ανάγκασαν πολλά τάνκερ που είχαν φορτώσει στον Περσικό Κόλπο, να αλλάξουν ρότα και να κατευθυνθούν σε περίπλου της Αφρικής, εκτοξεύοντας τις τιμές του αργού.
Καθώς δεν διαφαίνεται λύση στην κρίση την παρούσα στιγμή, κανείς δεν μπορεί να προδικάσει ποια θα είναι η συνέχεια της μάχης ενάντια του πληθωρισμού στους επόμενους μήνες, αναγκάζοντας τους ιθύνοντες να βάλουν φρένο στις προσδοκίες για μειώσεις των επιτοκίων.
Και αυτές δεν είναι λίγες: σύμφωνα με δημοσκόπηση του Bloomberg η ΕΚΤ θα πραγματοποιήσεις τέσσερις μειώσεις μέσα στο 2024, καθεμία από 25 μονάδες βάσης, οι οποίες αναμένεται να ξεκινήσουν τον Ιούνιο, με τις επόμενες τον Σεπτέμβριο, Οκτώβριο και Δεκέμβριο, ωθώντας το επιτόκιο στο 3%.
Αντίστοιχα στοιχήματα υπάρχουν και στις ΗΠΑ, όπου λόγω μιας αρκετά θετικής ανακοίνωσης για τις τιμές παραγωγού, οι πιθανότητες που δίνονται πως η Fed θα ξεκινήσει τον κύκλο μείωσης των επιτοκίων από τον Μάρτιο έχουν ανέβει ξανά πάνω από το 80%.
Ωστόσο, οι απόψεις που εκφράζονται στο Νταβός είναι διαφορετικές. Ο κ. Νάγκελ από πλευράς Bundesbank, επανέλαβε την θέση της ΕΚΤ πως θα χρειαστεί να περιμένουν περαιτέρω δεδομένα προτού εξεταστούν οι μειώσεις επιτοκίων, επαναφέροντας την συζήτηση στον πληθωρισμό και δη από την πλευρά της εξέλιξης των μισθών, και μάλιστα σε βάθος δωδεκαμήνου. Ο Γερμανός τραπεζίτης τόνισε πως ο ίδιος αναμένει πως ο στόχος 2% δεν θα επιτευχθεί πριν τα μέσα του 2025, αφήνοντας έτσι ανοιχτό το ενδεχόμενο παράτασης στο πλάνο μειώσεων.
Αντίστοιχα, ο Αυστριακός κεντρικός τραπεζίτης, έδωσε έμφαση στις ασαφείς προεκτάσεις της κρίσης στην Ερυθρά Θάλασσα. Τόνισε πως μπορεί να έχουν αυξητική επίδραση στις τιμές και ως εκ τούτου δεν πρέπει να ποντάρει ηαγορά πως θα υπάρξουν μειώσεις μέσα στο έτος.
«Προσγείωση» στις προσδοκίες από τον Ελβετό πρώην κεντρικό τραπεζίτη
Από την πλευρά του, ο αντιπρόεδρος της BlackRock προειδοποίησε πως η μέχρι πρόσφατα τάση επιβράδυνσης της αύξησης των τιμών καταναλωτή δίνει στις χρηματοπιστωτικές αγορές μια ψευδή αίσθηση ασφάλειας σχετικά με τις υποκείμενες πιέσεις.
Λόγω των παραπάνω, «οι αγορές έχουν τώρα τιμολογήσει αυτό που νομίζω πως είναι πιθανώς υπερβολικές μειώσεις των επιτοκίων στις ΗΠΑ», δήλωσε στο Νταβός ο Χίλντεμπραντ.
Χαρακτηριστικά, προειδοποίησε ότι «οι επενδυτές θα ανακαλύψουν σύντομα ότι οι προοπτικές τους είναι εσφαλμένες» ενώ εξέφρασε την ανησυχία του καθώς θεωρεί πως οι αγορές τιμολογούν «μια σχεδόν τέλεια ήπια προσγείωση όπου ο πληθωρισμός έχει εξαφανιστεί ως πρόβλημα», προσθέτοντας πως «κάποια στιγμή θα συνειδητοποιήσουμε ότι δεν είναι τόσο εύκολο να σταθεροποιηθούμε στους στόχους πληθωρισμού του 2% που αναζητούν οι κεντρικές τράπεζες, και έτσι η αισιοδοξία για τα επιτόκια, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ, είναι μάλλον υπερβολικές».
Ο Χίλντεμπραντ προειδοποίησε ότι οι αυξήσεις των τιμών στις υπηρεσίες εξακολουθούν να είναι ισχυρές και ότι οι μισθοί αυξάνονται ραγδαία, υπογραμμίζοντας πως αυτό θα περιορίσει τον βαθμό στον οποίο οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα μπορέσουν να βοηθήσουν τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις εν μέσω αναιμικής ανάπτυξης.
«Θα υπάρξει αδυναμία στην οικονομία, δεν υπάρχει αμφιβολία για αυτό, αλλά νομίζω ότι οι κεντρικές τράπεζες θα βρουν, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ, ότι δεν θα έχουν τόσο μεγάλο περιθώριο να προβούν σε μειώσεις όσο προσδοκάται επί του παρόντος», κατέληξε ο τραπεζίτης.