Η κατάσταση στην Μέση Ανατολή δείχνει να είναι κάτι περισσότερο από έκρυθμη και η ανησυχία εξαπλώνεται σε όλα τα επίπεδα. Ένα εξ αυτών είναι η οικονομία και ειδικά σε ότι έχει να κάνει με την διεθνή τιμή του πετρελαίου, τουλάχιστον σε πρώτη φάση.
Χθες το πετρέλαιο Brent έκανε άλμα φθάνοντας ακόμη και στα 89 δολάρια το βαρέλι, ενώ την Παρασκευή ήταν κάτω και από τα 84 δολάρια. Σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα προβάλλονται εκτιμήσεις που βλέπουν την τιμή ακόμη και πάνω από τα 100 δολάρια.
Την γενικότερη κατάσταση φαίνεται να επιδεινώνει και το άλμα στην τιμή του φυσικού αερίου κατά 12%, πάνω από τα 43 ευρώ η μεγαβατώρα, αλλά και η νέα άνοδος για την χονδρική τιμή ηλεκτρικού ρεύματος κοντά στα 140 ευρώ.
«Κλειδί» για την επόμενη ημέρα είναι το Ιράν. Τα μάτια των περισσοτέρων είναι στραμμένα προς την δική του κατεύθυνση περιμένοντας να ανοίξει χαρτιά του, ενώ επίσης κομβικής σημασίας θα είναι η στάση των ΗΠΑ αλλά και της Σαουδικής Αραβίας.
Ο ρόλος της κάθε μίας από αυτές τις χώρες θα κρίνουν εν πολλοίς την πορεία της τιμής του «μαύρου χρυσού». Επί του παρόντος και οι τρεις αυτές χώρες με πρωταγωνιστικό ρόλο στην περιοχή εμφανίζονται ιδιαίτερα προσεκτικές στις κινήσεις τους και στην ρητορική τους, αλλά κανείς δεν μπορεί να προδικάσεις την επόμενη κίνησή τους ή την αντίδραση εάν προκληθούν.
Κίνδυνος εκτροχιασμού
Η άμεση επίδραση – στο κακό σενάριο με σημαντική αύξηση της τιμής – έχει να κάνει με τις τσέπες των καταναλωτών, αλλά και την οικονομία στο σύνολό της, αφού πιθανή αύξηση της τιμής θα εκτροχιάσει τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς σε μία περίοδο έντονων πληθωριστικών πιέσεων στα είδη πρώτης ανάγκης, όπως επίσης και «κούρεμα» της ανάπτυξης.
Να σημειωθεί ότι ο προϋπολογισμός έχει συνταχθεί με την παραδοχή ότι η μέση τιμή για το Brent θα είναι στην περιοχή των 81 δολαρίων των βαρέλι. Χθες η τιμή του ξεπέρασε τα 88 δολάρια, ενώ ενδοσυνεδριακά έφτασε και τα 89 δολάρια.
Όπως γίνεται κατανοητό το πρόβλημα δεν έγκειται στην παραγωγή, αφού καμία από τις εμπλεκόμενες πλευρές δεν έχει παραγωγή πετρελαίου. Υπάρχουν όμως και τα στενά του Ορμούζ από όπου και διακινείται σχεδόν το 1/5 της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου και αυτά βρίσκονται υπό τον έλεγχο του Ιράν.
Όπως αναφέρει στο BBC ο ενεργειακός αναλυτής Σαούλ Κάβονιτς, «η τιμή του πετρελαίου ανεβαίνει εξαιτίας της προοπτικής μίας ευρύτερης ανάφλεξης, που θα μπορούσε να διαχυθεί στο Ιράν και τη Σαουδική Αραβία». Ο ίδιος προειδοποίησε πως περίπου το 1/5 των παγκόσμιων προμηθειών πετρελαίου θα μπορούσαν να «γίνουν όμηροι», εάν υπάρξουν προβλήματα στα Στενά του Ορμούζ – μία ζωτικής σημασίας αρτηρία του παγκόσμιου εμπορίου.
Πριν από λίγες ημέρες η JPMorgan εκτιμούσε ότι η τιμή του πετρελαίου θα παραμείνει στα 86 δολάρια μέχρι το τέλος του έτους λόγω μιας αναμενόμενης πτώσης στη ζήτηση ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί ότι η μέση τιμή του αργού θα μειωθεί στα 81,8 δολάρια το βαρέλι το 2023 (από 100,7 δολάρια το 2022) και ότι θα διαμορφωθεί στα 81,2 δολάρια το 2024. Πρόκειται για προβλέψεις που οδηγούνται από τις αβέβαιες προοπτικές της προσφοράς από τη Ρωσία (λόγω των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί σε βάρος της χώρας), από τη Σαουδική Αραβία και τις χώρες OPEC+ καθώς από τον ρυθμό ανάκαμψης της κινεζικής οικονομίας.
Επανάληψη της κρίσης του 1973;
Τα πράγματα όμως έχουν μεταβληθεί μετά το ξέσπασμα του πολέμου, οι προβλέψεις αυτές τείνουν να ανατραπούν καθώς τα πιο ακραία σενάρια κάνουν λόγω για επανάληψη της ενεργειακής κρίσης του 1973 όπου ο Δ’ Αραβοϊσραηλινός Πόλεμος (Πόλεμος του «Γιόμ Κιπούρ») οδήγησε σε τριπλασιασμό των τιμών του πετρελαίου αφού οι χώρες του Αραβικού Κόλπου προέβησαν σε εμπάργκο στις εξαγωγές και τα λιγότερο ακραία να προβλέπουν παρατεταμένο ράλι προς τα 100 δολάρια ή και παραπάνω.
Οι υψηλότερες τιμές του πετρελαίου, είτε αυτές σταματήσουν κοντά στο όριο των 100 δολαρίων είτε το ξεπεράσουν, προμηνύουν αναζωπύρωση της ενεργειακής κρίσης ως αποτέλεσμα του περιορισμού των προμηθειών. Και ενώ το Ισραήλ και τα παλαιστινιακά εδάφη δεν αποτελούν πηγές προμήθειας της παγκόσμιας αγοράς, η εμπλοκή του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας και η ενδεχόμενη επέκταση της κρίσης στην Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο μπορεί να φέρει στο προσκήνιο κυρώσεις είτε από την πλευρά των ΗΠΑ προς το Ιράν είτε από την πλευρά άλλων πετρελαιοπαραγωγών κρατών της περιοχής, τα οποία ούτως ή άλλως έχουν περιορίσει την παραγωγή ως μέρος της προσπάθειας του ΟΠΕΚ+ να τονώσει τις τιμές στην διεθνή αγορά.
Μέχρι στιγμής, παράγοντες της διεθνούς αγοράς θεωρούν ότι είναι μάλλον απίθανη μια εκτόξευση των τιμών όπως την είχε βιώσει η αγορά κατά το 1973 και αυτό γιατί τόσο οι συνθήκες προσφοράς και ζήτησης είναι διαφορετικές όσο και οι γεωπολιτικές ισορροπίες. Έτσι, θεωρούν ότι ναι μεν οι πιθανότητες για ένα αραβικό εμπάργκο πετρελαίου ίσως να είναι περιορισμένες αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι ΗΠΑ δεν θα απαντήσουν με υλοποίηση των κυρώσεων στις εξαγωγές πετρελαίου του Ιράν, κάτι που θα μείωνε εκ των πραγμάτων τις παγκόσμιες προμήθειες και θα ασκούσε ανοδικές πιέσεις στις τιμές.
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163