Από τον… ανατολικο-ευρωπαϊκό «ιό» του αλαλούμ με τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας (σαν και αυτό που έχει «χτυπήσει» και την Ελλάδα τελευταία) πλήττεται η πολιτεία του Τέξας. Η έντονη εξάπλωση της αιολικής και ηλιακής ενέργειας συναντά την έλλειψη κεντρικού σχεδιασμού στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτό οφείλεται και στο Νόμο για τη Μείωση του Πληθωρισμού (IRA), σύμφωνα με την Handelsblatt.
Το Τέξας διαθέτει άφθονη ενέργεια, καθώς δεν είναι μόνο η πολιτεία των ΗΠΑ που παράγει το περισσότερο πετρέλαιο και φυσικό αέριο, αλλά παράγει επίσης μακράν την περισσότερη αιολική ενέργεια στις ΗΠΑ και έχει εγκαταστήσει ακόμη και τους περισσότερους ηλιακούς συλλέκτες – περισσότερους από την ηλιόλουστη πολιτεία της Καλιφόρνιας.
Και όμως, η πλούσια σε ενέργεια πολιτεία κινδυνεύει με διακοπή ρεύματος με απρόβλεπτες συνέπειες κάθε φορά που εκδηλώνεται τυφώνας, χειμερινή καταιγίδα ή καύσωνας.
Όταν ο τυφώνας Beryl σάρωσε το Τέξας πριν από δύο εβδομάδες, χρειάστηκε περισσότερο από μία εβδομάδα για να έχουν όλοι ξανά ρεύμα.
Η χειμωνιάτικη καταιγίδα Uri το 2021 κόστισε τη ζωή σε 250 ανθρώπους, όταν εκατοντάδες χιλιάδες αναγκάστηκαν να μείνουν χωρίς τις ηλεκτρικές θερμάστρες τους για μέρες σε θερμοκρασίες υπό το μηδέν.
Και από την άλλη πλευρά, ο οργανισμός δικτύου του Τέξας Ercot συνεχίζει να απενεργοποιεί ανεμογεννήτριες και ηλιακούς σταθμούς, απλά και μόνο επειδή δεν υπάρχει ζήτηση – ή τουλάχιστον όχι εκεί όπου παράγεται η ενέργεια.
Αυτό σημαίνει ότι το Τέξας παλεύει με τις συνέπειες της ενεργειακής μετάβασης με παρόμοιο τρόπο με πολλές ευρωπαϊκές χώρες: Τα ηλιακά και αιολικά εργοστάσια δεν μπορούν να παράγουν ηλεκτρική ενέργεια με την ίδια συνέπεια όπως τα πυρηνικά εργοστάσια, τα εργοστάσια φυσικού αερίου ή τα εργοστάσια άνθρακα. Επιπλέον, τα εργοστάσια βρίσκονται συχνά μακριά από τους μεγαλύτερους πελάτες τους.
Το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας του Τέξας είναι απομονωμένο από την υπόλοιπη χώρα
Στο Τέξας, ωστόσο, υπάρχουν δύο ιδιαίτεροι παράγοντες:
- Πρώτον, το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας της πολιτείας είναι πλήρως απομονωμένο από την υπόλοιπη χώρα.
- Δεύτερον, η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας είναι εξαιρετικά απορρυθμισμένη, γεγονός που επιδεινώνει σε κάποιο βαθμό τις χαοτικές συνθήκες.
Υπάρχουν τρία διασυνδεδεμένα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας στις ΗΠΑ:
- Ένα για τις δυτικές πολιτείες
- Ένα για τις ανατολικές πολιτείες
- Ένα για το Τέξας, ολομόναχο.
Ως αποτέλεσμα, η νότια πολιτεία αποφεύγει τις υποχρεώσεις παροχής αμοιβαίας βοήθειας σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, οι οποίες θεωρούνταν επί μακρόν περιττές.
Ωστόσο, αυτό σημαίνει επίσης ότι τα γειτονικά κράτη δεν μπορούν να έρθουν σε βοήθεια, εάν, για παράδειγμα, οι κακώς μονωμένες ή μη μονωμένες γραμμές και οι διακόπτες των σταθμών παραγωγής ενέργειας από πετρέλαιο και φυσικό αέριο παγώσουν κατά τη διάρκεια ενός ψυχρού κύματος ή εάν η ζήτηση ενέργειας εκτοξευθεί στα ύψη και ωθήσει την υποδομή στα όριά της.
Επειδή το Τέξας έχει επίσης απελευθερώσει σε μεγάλο βαθμό την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, δεν υπάρχει σχεδόν κανένας κεντρικός σχεδιασμός πόρων.
Αυτό έχει οδηγήσει τους επενδυτές, ιδίως μετά τον νόμο IRA (Inflation Reduction Act) πριν από τρία χρόνια, να κατασκευάζουν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και αποθηκευτικές ικανότητες όχι μόνο εκεί όπου υπάρχει υψηλή ζήτηση για ηλεκτρική ενέργεια ή καλές γραμμές μεταφοράς ρεύματος, αλλά και εκεί όπου μπορούν να κερδίσουν χρήματα πιο εύκολα.
«Πριν από το IRA, οι επενδυτές στο Τέξας συχνά κατασκεύαζαν μπαταρίες αποθήκευσης κοντά σε ηλιακά πάρκα, πράγμα που είχε νόημα», εξηγεί ο Gürcan Gülen από το Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Όστιν.
Τώρα η κυβέρνηση επιδοτεί τόσα πολλά νέα έργα που θέτουν σε κίνδυνο ολόκληρο το σύστημα. «Οι επενδυτές κατασκευάζουν αυτόνομα κέντρα αποθήκευσης μόνο και μόνο επειδή μπορούν να βγάλουν πολλά χρήματα».
«Πριν από το IRA, οι επενδυτές στο Τέξας συχνά κατασκεύαζαν μπαταρίες αποθήκευσης κοντά σε ηλιακά πάρκα, κάτι που είχε νόημα», εξηγεί ο Gürcan Gülen από το Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Όστιν.
Τώρα η κυβέρνηση επιδοτεί τόσα πολλά νέα έργα που θέτουν σε κίνδυνο ολόκληρο το σύστημα. «Οι επενδυτές κατασκευάζουν αυτόνομα κέντρα αποθήκευσης μόνο και μόνο επειδή μπορούν να βγάλουν πολλά χρήματα.
Οι επενδυτές μπαταρίας κερδίζουν τα διπλάσια
Το επιχειρηματικό μοντέλο είναι απλό: επειδή οι φορείς εκμετάλλευσης ηλιακής και αιολικής ενέργειας λαμβάνουν τα φορολογικά τους κίνητρα μόνο για την ενέργεια που παράγεται από την ΙRΑ, μερικές φορές πληρώνουν στους πελάτες τους χρήματα, ώστε να αγοράζουν μόνο την ενέργεια.
Οι χειριστές των συστημάτων αποθήκευσης μπαταριών επωφελούνται από αυτό: Εάν υπάρχει πολύς άνεμος ή ήλιος ή ασθενής ζήτηση, χρεώνουν έως και 23 δολάρια ανά μεγαβατώρα που αγοράζεται και στη συνέχεια τα πωλούν για αρκετές χιλιάδες δολάρια όταν αυξάνεται η ζήτηση: «Αυτό είναι τοκογλυφία», λέει ο Gülen.
Ο Paul Dabbar του Κέντρου Παγκόσμιας Ενεργειακής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια το επιβεβαιώνει:«Πρόκειται προφανώς για στρέβλωση της αγοράς που προκαλείται από τη δημοσιονομική πολιτική».
Επιπλέον, ο άνεμος στο Τέξας φυσάει κυρίως στα δυτικά και οι ανεμογεννήτριες βρίσκονται εκεί, αλλά οι πελάτες βρίσκονται κυρίως στα ανατολικά. Και τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας αποτυγχάνουν όλο και περισσότερο να εξισορροπήσουν την αυξημένη παραγωγή και ζήτηση.Ο Daniel Ludwin της συμβουλευτικής εταιρείας στρατηγικής Oliver Wyman επισημαίνει ότι πριν από μια δεκαετία, το Τέξας είχε ένα πολύ αποτελεσματικό πρόγραμμα για τη μείωση της συμφόρησης του δικτύου.
Έχουν επενδύσει πολλά στο δίκτυο. Αλλά με όλες τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αυτό δεν είναι πλέον αρκετό», λέει ο Ludwin. Για το λόγο αυτό, υπάρχουν πάντα αναγκαστικές διακοπές λειτουργίας μεμονωμένων εγκαταστάσεων για να αποφευχθεί η υπερφόρτωση.
Ψυγεία για μπύρες στο ζεστό γκαράζ
Ο Gülen, οικονομολόγος με ειδίκευση στην αγορά ενέργειας, είναι πεπεισμένος ότι απαιτείται καλύτερος, συντονισμένος σχεδιασμός, από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και τα δίκτυα μέχρι τη διανομή και τους κανόνες για τους καταναλωτές. «Στο Τέξας, τα περισσότερα σπίτια δεν έχουν καν θερμοστάτες», επικρίνει ο Gülen. «Οι Τεξανοί έχουν συχνά ψυγεία μπύρας στα μη ψυχόμενα γκαράζ τους! Ξέρετε πόση ενέργεια καταναλώνει αυτό;»
Κατά δική του ομολογία, ο Γκιουλέν ήταν επί μακρόν μεγάλος υποστηρικτής των απελευθερωμένων αγορών ηλεκτρικής ενέργειας. «Αλλά έχω αλλάξει γνώμη», λέει σήμερα. «Η έλλειψη συντονισμένης προσέγγισης είναι το πραγματικό πρόβλημα. Χρειαζόμαστε προγραμματισμό των πόρων, αν θέλουμε να είναι επιτυχής η ενεργειακή μετάβαση».
Αυτό ισχύει και για την Ευρώπη: «Ίσως πρέπει να βάλουμε λίγο φρένο στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να δούμε ολιστικά ολόκληρο το σύστημα για να το αντιμετωπίσουμε σωστά – στο Τέξας, αλλά και στην Ευρώπη», επισημαίνει.