Το δημογραφικό και η κλιματική κρίση είναι οι παράγοντες που «θολώνουν» τις γενικά καλές προοπτικές του ελληνικού δημόσιου χρέους, σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, καθώς και ο κίνδυνος να μην προχωρήσουν όσο γρήγορα χρειάζονται οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που θα στηρίξουν την ανάπτυξη.
Το ΔΝΤ ενώ αναγνωρίζει την σταθερά πτωτική τροχιά του χρέους της Ελλάδας, την ευνοϊκή δομή του και τις χαμηλές ανάγκες χρηματοδότησής του, δεν παραλείπει να αναφερθεί στους κινδύνους και στις προκλήσεις κυρίως σε μεσοπρόθεσμη βάση, καθώς σε σενάρια μακροοικονομικών σοκ ενδέχεται να αυξηθούν οι χρηματοδοτικές ανάγκες έως και 20% του ΑΕΠ.
Ωστόσο, οι «ασφαλιστικές δικλείδες» του ελληνικού χρέους που αντισταθμίζουν τα ρίσκα, είναι το υψηλό ποσοστό συμμετοχής θεσμικών πιστωτών σε αυτό, τα χαμηλά και σταθερά επιτόκια, η μεγάλη διάρκεια λήξης και οι μεγάλες περίοδοι χάριτος. Στα συν, συγκαταλέγεται επιπλέον και το αποθεματικό των 14 δισ. ευρώ που υπάρχει ως «μαξιλάρι» αλλά και η «προληπτική» διαχείριση του δημόσιου χρέους που κρατά χαμηλά τα κόστη χρηματοδότησης.
Αναφέρεται επίσης στα θετικά και η διαβεβαίωση της ΕΚΤ ότι τα έσοδα από το PEPP θα μπορούσαν να επανεπενδυθούν σε Ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου εάν χρειαστεί μέχρι το 2024.
Οι βραχυπρόθεσμοι κίνδυνοι εκτιμώνται από το ΔΝΤ ως χαμηλοί δεδομένης της μεγάλης μείωσης του χρέους το 2022, του διαφορισμού της ανάπτυξης των επιτοκίων, του περιορισμένου συναλλαγματικού κινδύνου και του αποθέματος 15,7 δισ. ευρώ που προορίζεται για τις ανάγκες εξυπηρέτησης του χρέους, στο πλαίσιο των συνολικών ταμειακών αποθεμάτων ύψους 33,5 δισ. ευρώ ή περίπου 15% του ΑΕΠ στα τέλη Δεκεμβρίου 2023.
Οι θετικές προοπτικές του χρέους
Το ΔΝΤ επισημαίνει πως το κόστος της εξωτερικής χρηματοδότησης της χώρας θα μπορούσε να περιοριστεί περαιτέρω καθώς η Ελλάδα επανήλθε στην επενδυτική βαθμίδα και προσδοκά σε νέες αναβαθμίσεις από τους οίκους αξιολόγησης.
Ευεργετική είναι και η σταθερή βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος, συμπεριλαμβανομένων των προσπαθειών για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για την περαιτέρω προώθηση των βιώσιμων άμεσων ξένων επενδύσεων.
Συνολικά, ο λόγος του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ προβλέπεται να μειωθεί τελικά μακροπρόθεσμα αντανακλώντας την ευνοϊκή διάρθρωση του ελληνικού χρέους ενώ και οι Ακαθάριστες Χρηματοδοτικές Ανάγκες θα παραμείνουν διαχειρίσιμες κάτω από πολλά σενάρια stress test που ενσωματώνουν τη γήρανση του πληθυσμού και τις κλιματικές πιέσεις.
Σύμφωνα με τις μετρήσεις του ΔΝΤ, τα επίπεδα του δημόσιου χρέους αναμένεται να μειωθούν σε λιγότερο από 150% του ΑΕΠ έως το 2026, και λιγότερο από 135% του ΑΕΠ έως το 2032, ενώ, ταυτόχρονα, αναμένεται οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες να παραμένουν κατά μέσο όρο κάτω από το 10% του ΑΕΠ καθ’ όλη την περίοδο.
Οι μακροπρόθεσμες αβεβαιότητες
Ωστόσο, και σε μακροπρόθεσμο επίπεδο, σημειώνεται πως η αβεβαιότητα παραμένει σε υψηλά επίπεδα όσον αφορά την «ευαισθησία» του χρέους σε εξωγενείς παράγοντες.
Οι βασικοί κίνδυνοι περιλαμβάνουν την ανάπτυξη σε περίπτωση παράτασης του περιβάλλοντος των υψηλών επιτοκίων της ΕΚΤ, η βιωσιμότητα των υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων καθώς και το εύρος και ο ρυθμός που θα εφαρμοστούν οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, έτσι ώστε να αντισταθμιστούν οι κίνδυνοι από τις δημογραφικές πιέσεις.
Και αυτό διότι οι αυξημένες συνταξιοδοτικές ανάγκες ενός γηράσκοντος πληθυσμού όπως ο ελληνικός, συνιστούν μείζον δημογραφικό ζήτημα, για το οποίο μάλιστα η ελληνική κυβέρνηση πρόσφατα ανακοίνωσε μέτρα αντιμετώπισης με την πρωτοβουλίες στήριξης των νέων οικογενειών.
Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί πως οι προβλέψεις αναφέρουν πως η εφαρμογή της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος που θα αρχίσει να «αποδίδει» στις επόμενες δεκαετίες, μειώνοντας το κόστος έως και 3,8% του ΑΕΠ μεταξύ 2019 και 2060, μπορεί να αποφέρει μείωση του δημόσιου χρέους έως και 6,3% του ΑΕΠ σωρευτικά έως το 2070.
Επιπλέον, ο πλέον αστάθμητος παράγοντας του οποίου οι επιπτώσεις δεν μπορούν να υπολογιστούν είναι οι κλιματικές καταστροφές, από τις οποίες η Ελλάδα έχει υποφέρει ιδιαίτερα, και αυτό διότι επιφέρουν μεγάλα δημοσιονομικά βάρη για την ανάσχεση των συνεπειών τους και αποκατάσταση των ζημιών.