Η σύγχρονη αναπαραγωγική ιατρική ήδη επιτρέπει στις γυναίκες να κάνουν παιδιά σε μεγαλύτερη ηλικία από ότι στο παρελθόν, αλλά πώς μπορεί ουσιαστικά να παραταθεί η γυναικεία γονιμότητα;
Η «αδικία» των αριθμών σε σχέση με τη στη γυναικεία γονιμότητα
Η φυσική μείωση της γυναικείας γονιμότητας ξεκινάει προοδευτικά από την ηλικία των 35 ετών και δυστυχώς σε μεγάλο βαθμό είναι μη αναστρέψιμη.
Αυτό αποτελεί «μια από τις μεγάλες ανισότητες της φύσης».
Οι άντρες παρουσιάζουν επίσης μείωση στην ικανότητα τους να κάνουν παιδιά καθώς μεγαλώνουν, αλλά αυτή η πτώση τείνει να εμφανίζεται πολύ πιο αργά από ό,τι στις γυναίκες. Το ποσοστό γονιμότητας για τους άνδρες ξεκινά να παρουσιάζει ύφεση περίπου στην ηλικία των 40-45 ετών και μειώνετε με πολύ πιο αργό ρυθμό.
Σε αντίθεση με τους άνδρες, των οποίων τα αναπαραγωγικά όργανα παράγουν εκατομμύρια φρέσκα σπερματοζωάρια σε καθημερινή βάση, οι γυναίκες γεννιούνται με όλα τα ωάρια που θα έχουν για το υπόλοιπο της ζωής τους. Επιπλέον, ο αριθμός αυτός μειώνεται σταθερά καθώς μια γυναίκα περνάει σε προχωρημένη αναπαραγωγική ηλικία: από ένα εκατομμύριο ωάρια κατά τη γέννηση, ο αριθμός μειώνεται σε 300.000 κατά την εφηβεία, σε 25.000 στην ηλικία των 37 ετών και μόνο σε 1.000 στην ηλικία των 51 ετών. Από όλα αυτά τα ωάρια, ωστόσο, μόνο 300 έως 400 ωάρια – συνήθως μόνο ένα το μήνα – θα ωριμάσει και τελικά θα απελευθερωθεί από τις ωοθήκες μιας γυναίκας μέσω της ωορρηξίας. Για λόγους που δεν έχουν καταστεί ακόμη πλήρως κατανοητοί, τα υπόλοιπα ωάρια υφίστανται μια φυσική διαδικασία εκφυλισμού.
Όμως το απόθεμα των ωαρίων και ο ρυθμός εκφυλισμού τους δεν ακολουθεί απόλυτα την ίδια ηλικιακή διαδρομή σε όλες τις γυναίκες.
Το απόθεμα των ωοθηκών ρυθμίζεται γενετικά, αλλά και από εξωγενείς παράγοντες – όπως το άγχος, η έκθεση σε ακτινοβολία ή τοξικές χημικές ουσίες, ακόμη από αρνητικούς παράγοντες που έδρασαν το διάστημα που έμεινε η ίδια η γυναίκα σαν έμβρυο στην μήτρα της μητέρας της – που καθορίζουν τον αριθμό των ωαρίων στη μετέπειτα ζωή της.
Τί συμβαίνει με την ποιότητα των ωαρίων;
Θα ήταν παρήγορο αν ο αριθμός των ωαρίων είναι ο μοναδικός παράγοντας που καθορίζει τη γυναικεία γονιμότητα.
Η ποιότητα των ωαρίων έχει επίσης σημασία και είναι πολύ πιο δύσκολο να εκτιμηθεί από τεχνική άποψη.
Ενώ ο αριθμός των ωαρίων μειώνεται καθώς γερνούν οι γυναίκες, το ίδιο συμβαίνει και με την ποιότητα των χρωμοσωμάτων και του DNA που περιέχεται σε κάθε ωάριο.
Στην ηλικία των 20, το ένα τέταρτο των ωαρίων της μπορεί να αναμένεται να έχει χρωμοσωμικές ανωμαλίες – αυτό αυξάνεται σε ποσοστό έως και 40% για μια γυναίκα σε ηλικία μεταξύ 30 και 35 ετών και αυξάνεται εκθετικά από εκεί και έπειτα έτσι ώστε σε μια γυναίκα στις αρχές της ηλικίας των 40 τα τρία τέταρτα των ωαρίων της να έχουν χρωμοσωμικές ανωμαλίες.
Ποιά είναι τα νέα δεδομένα και τί μπορεί να γίνει για την ανάσχεση της πτώσης της γυναίκειας γονιμότητας;
Τα νέα δεδομένα δείχνουν ότι η ποιότητα του ωαρίου που απελευθερώνεται είναι το αποκορύφωμα όλων των επιδράσεων τησ υγείας της γυναίκας και του περιβάλλοντος σε αυτό το αναπτυσσόμενο ωάριο τους τελευταίους εννέα μήνες. Το άγχος, η έκθεση σε ακτινοβολία ή τοξικές χημικές ουσίες κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στο αναπτυσσόμενο ωάριο.
Είναι ενδιαφέρον ότι η διάρκεια αυτής της περιόδου επώασης –από τη στιγμή που ένα ωάριο βγαίνει από τη χειμερία νάρκη και αρχίζει να αναπτύσσεται – μοιάζει ασυνήθιστα πολύ με τον αριθμό των μηνών που περνάει ένα μωρό μέσα στη μήτρα πριν γεννηθεί.
Πως μπορεί να βελτιωθεί η ποιότητα των ωαρίων;
Ενώ η επιστήμη μπορεί να κάνει λίγα για να αλλάξει τον αριθμό των ωαρίων όπως η φύση (ή η γενετική) έχει καθορίσει, ο Δρ Μαρινάκης επισημαίνει ότι υπάρχουν τρόποι βελτίωσης ή διάσωσης της ποιότητας των ωαρίων. Η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής, η τακτική άσκηση, η διαχείριση του στρες και η διασφάλιση ότι τα προβλήματα υγείας όπως ο υποθυρεοειδισμός και άλλες αυτοάνοσες παθήσεις ελέγχονται, καθώς η ενίσχυση του οργανισμού με βιταμίνες, ιχνοστοιχεία και φυτικά σκευάσματα μπορούν να βοηθήσουν σε σημαντικό βαθμό στη βελτίωση της ποιότητας των ωαρίων.
Το μεγάλο ερώτημα βέβαια παραμένει. Είναι δυνατόν να παραταθεί η γυναικεία γονιμότητα και για πόσο;
Οι σημαντικές πρόοδοι στην αναπαραγωγική ιατρική τις τελευταίες δεκαετίες έχουν αυξήσει σημαντικά την ασφάλεια και την επιτυχία, της τεχνητής αναπαραγωγής.
Πλέον ο αυξανόμενος αριθμός γυναικών που αναζητούν τη βοήθεια της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής είναι άνω των 40 ετών και τα αποτελέσματα αυτών των προσπαθειών με την εξέλιξη της τεχνολογίας είναι όλο και καλύτερα.
Ποιες είναι οι εφαρμόσιμες λύσεις σήμερα;
Σήμερα η πιο σημαντική λύση στη διατήρηση της γυναικείας γονιμότητας είναι η κρυοσυντήρηση ωαρίων.
Ιδιαίτερα όταν πραγματοποιείται σε ηλικίες κάτω των 35 ετών σε γυναίκες με καλό απόθεμα ωαρίων τότε μπορούμε να βεβαιώσουμε ότι αυτή είναι η καλύτερη επένδυση για την παράταση της γυναικεία γονιμότητας.
Επίσης με τη βοήθεια τεχνολογιών όπως ο προεμφυτευτικός γενετικός έλεγχοςκαι η εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης που αναπτύσσει τρόπους εντοπισμού των καλύτερων ωαρίων σήμερα έχουμε εξαιρετικά αποτελέσματα σε γυναίκες μεγάλης αναπαραγωγικής ηλικίας.
Ωστόσο, ενώ η επιστήμη κάνει αξιέπαινα βήματα για να βοηθήσει στην παράταση του ρολογιού της γυναικείας γονιμότητας η μείωση της φυσικής γυναικείας γονιμότητας παραμένει αναπόφευκτη.
Για το λόγο αυτό η κρυοσυντήρηση ωαρίων, ο έγκαιρος οικογενειακός προγραμματισμός, καθώς και η έγκαιρη αναζήτηση βοήθειας από την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή από ειδικούς του είδους και από κέντρα εξωσωματικής γονιμοποίησης άρτια εξοπλισμένα αποτελούν σήμερα τη μοναδική λύση στο πρόβλημα.
Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε με τον ειδικό γυναικολόγο γονιμότητας Dr Μαρινάκη.