Το κύριο χαρακτηριστικό της γήρανσης είναι η έλλειψη ζωτικότητας και αποδοτικότητας στον οργανισμό.
Οι βιολογικές μεταβολές, λόγω γήρανσης, είναι μη αναστρέψιμες και είναι έκδηλες στην εξωτερική εμφάνιση, την κινητικότητα, το καρδιαγγειακό, το αναπνευστικό και το νευρικό σύστημα, ενώ εγκυμονεί και η γνωστική έκπτωση που αφορά στην μνήμη και την σκέψη.
Σύμφωνα με νέα μελέτη, η γήρανση του ανθρώπου δεν συμβαίνει με σταδιακό και γραμμικό τρόπο, ωστόσο, μπορεί να επιταχυνθεί στις ηλικίες των 44 και 60 ετών.
Τα ευρήματα της μελέτης θα μπορούσαν να εξηγήσουν τον λόγο που αυξάνονται ορισμένα προβλήματα υγείας, συμπεριλαμβανομένων των μυοσκελετικών προβλημάτων και των καρδιαγγειακών παθήσεων.
Στην μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Aging, επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ και του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Nanyang στη Σιγκαπούρη παρακολούθησαν 108 συμμετέχοντες (μεταξύ 25 και 75 ετών)) επί σειρά ετών, καταγράφοντας τις αλλαγές της γήρανσης στα μόριά τους – RNA, πρωτεΐνες, μεταβολιτές και το μικροβίωμα, δηλαδή στα τρισεκατομμύρια βακτήρια που βρίσκονται στο σώμα.
Οι ερευνητές αξιολόγησαν 135.000 διαφορετικά μόρια του σώματος και μικρόβια του πεπτικού συστήματος που, είτε αυξάνονταν είτε μειώνονταν, κατά την διάρκεια των συγκεκριμένων δεκαετιών.
Συγκεκριμένα, μπαίνοντας στα μέσα της δεκαετίας των 40, τα μόρια του σώματος μεταβάλλονται με ραγδαίους ρυθμούς, με αποτέλεσμα να παρατηρούνται σημαντικές αλλαγές στα μόρια που σχετίζονται με το αλκοόλ, την καφεΐνη και το μεταβολισμό των λιπιδίων (αυξημένη «κακή» χοληστερίνη, αυξημένα τριγλυκερίδια).
Για τα άτομα που διανύουν την 6η δεκαετία της ζωής τους, παρατηρήθηκαν αλλαγές σε μόρια που σχετίζονται με τον μεταβολισμό των υδατανθράκων και της καφεΐνης, το ανοσοποιητικό σύστημα (ανοσογήρανση) και τη λειτουργία των νεφρών.
Επιπλέον, οι ερευνητές παρατήρησαν σημαντικές αλλαγές και αυξημένο κίνδυνο δερματικών, μυϊκών και καρδιακών παθήσεων και στις δύο ηλικιακές ομάδες. Οι κίνδυνοι ασθενειών αυξάνονται ραγδαία, μετά την ηλικία των 60 ετών, αφού κάνουν την εμφάνιση τους καρδιαγγειακές παθήσεις, νεφρικά προβλήματα και σακχαρώδης διαβήτη τύπου 2.
«Δεν αλλάζουμε απλώς σταδιακά με την πάροδο του χρόνου. Υπάρχουν κάποιες πραγματικά δραματικές αλλαγές που καταγράφονται σε συγκεκριμένες ηλικίες» δήλωσε χαρακτηριστικά ο Michael Snyder, γενετιστής στο Πανεπιστήμιο Stanford και ένας από τους συγγραφείς της μελέτης.
«Αποδεικνύεται ότι τα μέσα της δεκαετίας του ’40 είναι μια εποχή δραματικών αλλαγών, όπως και οι αρχές της δεκαετίας του ’60 και αυτό ισχύει ανεξάρτητα από το ποια κατηγορία μορίων εξετάζουμε» πρόσθεσε.
Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι ο υγιεινός τρόπος ζωής στη μέση ηλικία (συνήθως μεταξύ 40 και 65 ετών), παίζει σημαντικό ρόλο για την συνολική υγεία, κατά την διάρκεια της τρίτης ηλικίας. Μια μελέτη του 2018 που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nutrients συνέδεε συγκεκριμένους παράγοντες του τρόπου ζωής στη μέση ηλικία – διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους, σωματική δραστηριότητα, υγιεινή διατροφή και διακοπή του καπνίσματος – με πιο βελτιωμένη υγεία κατά την διαδικασία της γήρανσης.
Μια έκθεση του 2020 που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό The Lancet έδειξε επίσης ότι η μέση ηλικία σηματοδοτεί μια σημαντική μεταβατική περίοδο για την καλή λειτουργία του εγκεφάλου. Η διαχείριση της αρτηριακής πίεσης και η γνωστική καθώς και σωματική δραστηριότητα στην συγκεκριμένη περίοδο της ζωής των ανθρώπων, συμβάλλει στην μείωση των πιθανοτήτων να παρουσιαστεί άνοια.
«Η υγεία σας στα 60, 70 ή 80 καθορίζεται πραγματικά από τις συνήθειες που έχετε υιοθετήσει τις προηγούμενες δεκαετίες», ανέφερε ο γενετιστής Kenneth Boockvar από το Πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα στο Μπέρμιγχαμ, ο οποίος, όμως, δεν συμμετείχε στη μελέτη.
«Είναι πολύ νωρίς για να γίνουν συγκεκριμένες συστάσεις με βάση τη νέα μελέτη, αλλά οι άνθρωποι που θέλουν να είναι υγιείς στα 60 τους θα πρέπει να αρχίσουν να προσέχουν τη διατροφή και τον τρόπο ζωής τους στις ηλικίες 40 και 50», πρόσθεσε.
Ο τρόπος ζωής καθορίζει την καλή υγεία στην τρίτη ηλικία
Παρά τα αποτελέσματα της μελέτης, απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για να διαπιστωθεί εάν οι ίδιες μοριακές αλλαγές συμβαίνουν σε διαφορετικές ομάδες ανθρώπων.
«Θέλουμε να εξετάσουμε το προφίλ περισσότερων ανθρώπων σε ολόκληρη τη χώρα για να δούμε αν τα ευρήματα ισχύουν για όλους – όχι μόνο για εκείνους που μένουν στην περιοχή του κόλπου του Σαν Φρανσίκο», είπε ο Snyder. «Και θέλουμε να αναλύσουμε τις διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών. Οι γυναίκες ζουν περισσότερο και θέλουμε να καταλάβουμε τον λόγο» υπογράμμισε.
Η γήρανση είναι αναπόφευκτη, αλλά ορισμένες αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να συμβάλλουν στον περιορισμό ασθενειών που σχετίζονται με τη γήρανση.
Ωστόσο, υφίστανται και κάποιοι εξωτερικοί παράγοντες που επηρεάζουν την «υγιή γήρανση», όπως: το περιβάλλον, η οικονομική σταθερότητα, η πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη και την εκπαίδευση.
Πάντως, ο Snyder συστήνει στους πολίτες να είναι ενυδατωμένοι για την καλύτερη λειτουργία των νεφρών, να χτίσουν μυϊκή μάζα, κάνοντας προπόνηση με βάρη και να ακολουθούν φαρμακευτική αγωγή για την αντιμετώπιση της κακής χοληστερίνης που αποτελεί προπομπό καρδιακών παθήσεων.
«Αυτές οι συμβουλές, ασφαλώς, δεν θα σταματήσουν την γήρανση, αλλά θα μειώσουν τα προβλήματα που παρατηρήσαμε στην μελέτη και θα συμβάλλουν στην παράταση της καλής υγείας των ανθρώπων», κατέληξε.