Τα εναλλακτικά προϊόντα καπνού μπορούν να συμβάλλουν στον έλεγχο του καπνίσματος, αλλά σκοντάφτουν σε αντιλήψεις και μύθους, που περιορίζουν την χρήση τους. Και αυτό συνεχίζει να συμβαίνει, μολονότι αυξάνονται τα επιστημονικά δεδομένα που δείχνουν ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, τα προϊόντα θέρμανσης καπνού και τα προϊόντα μασώμενου καπνού μπορεί να μειώσουν τους κινδύνους που απειλούν όσους καπνίζουν συμβατικά τσιγάρα.
Οι παραπάνω επισημάνσεις ειπώθηκαν από τους ομιλητές στο πρόσφατο διεθνές διαδικτυακό φόρουμ «In Focus: Tobacco HarmReduction» στο οποίο παρουσιάσθηκαν οι επικρατέστεροι μύθοι για τα εναλλακτικά προϊόντα καπνού και τα δεδομένα πουτους καταρρίπτουν.
Όπως είπε ο Dr. David B. Abrahms, καθηγητής στο Τμήμα Κοινωνικών & Συμπεριφορικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, η επιμονή όσων χαράσσουν τις πολιτικές δημόσιας υγείας να αντιμετωπίζουν με αρνητισμό τα εναλλακτικά προϊόντα καπνού, έχει ως συνέπεια να παραμένουν τουλάχιστον 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι παγκοσμίως στο συμβατικό τσιγάρο.
«Υπάρχει πολλή παραπληροφόρηση που πρέπει να αντιμετωπιστεί», είπε. «Δεν είμαστε λογικά όντα. Οι βαθιά ριζωμένες πεποιθήσεις και τα συναισθήματα συχνά είναι πιο ισχυρά από την επιστημονική γνώση. Αυτό πρέπει να διορθωθεί, διότι παγκοσμίως διακυβεύεται η ζωή 1 δισεκατομμυρίου καπνιστών, συν όσων χρησιμοποιούν άλλα προϊόντα καπνού υψηλού κινδύνου. Τα εναλλακτικά προϊόντα καπνού μπορεί να έχουν όφελος για τη δημόσια υγεία, ιδιαίτερα μεταξύ των ανθρώπων που θέλουν να διακόψουν το κάπνισμα αλλά δεν μπορούν».
Ο Dr. Abrahms εξήγησε πως όταν μία γνώμη βασίζεται στο συναίσθημα «ισχυροποιείται αντί να αποδυναμώνεται όταν έρχεται αντιμέτωπη με αντίθετες γνώμες». Με άλλα λόγια, «πολύς κόσμος, αντιστέκετε σθεναρά στην νέα επιστημονική γνώση, διότι είναι αντίθετη με τις απόψεις τους». Ωστόσο «οι πολέμιοι των στρατηγικών μείωσης της βλάβης (harm reduction) από το κάπνισμα, δεν διαθέτουν επιχειρήματα με ισχυρή επιστημονική βάση».
Οι έφηβοι δεν είναι οι κύριοι χρήστες
Όπως είπε, ένας από τους κυριότερους μύθους είναι ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα είναι μία «πύλη» μέσω της οποίας οι έφηβοι μεταβαίνουν στα συμβατικά τσιγάρα. Ωστόσο πρόσφατη μελέτη που κατέγραψε τις τάσεις στις καπνιστικές συνήθειες των εφήβων στις ΗΠΑ την περίοδο 1991-2019, κατέληξε σε εκ διαμέτρου αντίθετοσυμπέρασμα. Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε το 2020 στο ιατρικό περιοδικό JAMA Network Open, έδειξε πως ναι μεν υπήρξε αύξηση στη χρήση ηλεκτρονικών τσιγάρων (δεν υπήρχαν καν τη δεκαετία του ’90), αλλά ο συνολικός επιπολασμός της χρήσης συμβατικών τσιγάρων και εναλλακτικώνπροϊόντων καπνού μειώθηκε ταχύτερα κατά την ίδια περίοδο.
«Η μελέτη αυτή υποδηλώνει ότι η εισαγωγή των εναλλακτικών προϊόντων, επιτάχυνε τη μείωση της χρήσης συμβατικών τσιγάρων μεταξύ των εφήβων και των νεαρών ενηλίκων», τόνισε ο Dr. Abrahms.
«Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι έφηβοι δεν αποτελούν τους κύριες χρήστες των εναλλακτικών προϊόντων καπνού», συνηγόρησε ο κ. Mark Kehaya, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας AMV Holdings LLC, μίας από τις μεγαλύτερες αλυσίδες λιανικής διάθεσης εναλλακτικών προϊόντων καπνού στις ΗΠΑ. «Από το 2015 και μετά κάνουμε συνεχώς έρευνες για το προφίλ και τις προτιμήσεις των πελατών μας. Η πιο πρόσφατη έγινε το 2019 σε περισσότερους από 6.500 πελάτες μας. Η διάμεση ηλικία τους ήταν τα 36,7 έτη. Το 90% από αυτούς κάπνιζαν συμβατικά τσιγάρα πριν στραφούν στα εναλλακτικά προϊόντα, με τους έξι στους δέκα να δηλώνουν πως έκαναν την μετάβαση για να διακόψουν το κάπνισμα. Βλέπουμε δηλαδή πως οι περισσότεροι χρήστες των εναλλακτικών προϊόντων καπνού δεν είναι έφηβοι ή 20χρονοι, αλλά ενήλικες που καπνίζουν επί χρόνια και θέλουν να διακόψουν το κάπνισμα».
Εφικτή η διακοπή του καπνίσματος
Στην πραγματικότητα, από το 90% των συμμετεχόντων που κάπνιζαν συμβατικά τσιγάρα πριν από τα εναλλακτικά, οι μισοί ήταν καπνιστές -για περισσότερο από 10 χρόνια. Το 66% κάπνιζαν περισσότερο από μισό πακέτο τσιγάρα την ημέρα, με τους μισούς από αυτούς να καπνίζουν 11-19 τσιγάρα ημερησίως και τους υπόλοιπους 20 ή περισσότερα.
Από τους καπνιστές αυτούς, «περισσότεροι από έξι στους δέκα (το 64%) είπαν ότι άρχισαν το άτμισμα για να διακόψουν το κάπνισμα. Το 61% είπαν ότι άρχισαν να χρησιμοποιούν τα εναλλακτικά προϊόντα καπνού, επειδή τα θεωρούν λιγότερο επιβλαβή από το συμβατικό τσιγάρο. Το 42% είπαν ότι έχουν σαν στόχο να διακόψουν και τα εναλλακτικά προϊόντα καπνού», συνέχισε ο κ. Kehaya.
Σε διάστημα 12 μηνών, «το 68% των καταναλωτών είπαν ότι είχαν σταματήσει πια τα παραδοσιακά τσιγάρα. Από αυτούς, το 48% ανέφεραν βελτιώσεις στην υγεία τους κατά τις επισκέψεις στους γιατρούς», πρόσθεσε.
Ποιοι χρησιμοποιούν υγρά αναπλήρωσης με γεύσεις
Η ίδια έρευνα έδωσε κάποιες απαντήσεις για τον ρόλο που έχουν τα εναλλακτικά προϊόντα καπνού με γεύσεις στην προσέλκυση των νέων στο κάπνισμα, κατά τον κ. Kehaya. «Το 90% των πωλήσεών μας στα υγρά αναπλήρωσης είναι μη καπνικές γεύσεις, με τις γεύσεις φρούτων να είναι με διαφορά οι πιο δημοφιλείς στους ενήλικες πελάτες μας», είπε. «Ακόμα και μεταξύ όσων διακόπτουν τα συμβατικά τσιγάρα χάρη -των εναλλακτικών, το 91% μας είπαν ότι χρησιμοποιούν υγρά αναπλήρωσης με γεύσεις διαφορετικές από εκείνη του καπνού».
Όσον αφορά στους ατμιστές οι οποίοι δεν είχαν καπνίσει συμβατικά τσιγάρα πριν αρχίσουν τα εναλλακτικά προϊόντα καπνού, «λιγότερο από το 1% άρχισαν να καπνίζουν και συμβατικά τσιγάρα. Συνεπώς είναι πολύ μικρό το ποσοστό αυτών που από τα εναλλακτικά προϊόντα καπνού μεταβαίνουν στο κλασικό τσιγάρο», υπογράμμισε.
Ο ρόλος της νικοτίνης
Ένα ακόμη σημαντικό σημείο στον δημόσιο διάλογο, είναι ο άμεσος ρόλος της νικοτίνης στις βλάβες που προκαλεί το κάπνισμα στην υγεία. «Περισσότεροι από επτά στους δέκα ενήλικες πιστεύουν ότι η νικοτίνη είναι εξίσου, αν όχι πιο βλαβερή, απ’ ό,τι τα συμβατικά τσιγάρα καθαυτά», είπε η κυρία Maria Gogova, αντιπρόεδρος και επιστημονική υπεύθυνη στην εταιρεία Altria. «Το ίδιο πολλοί ιατροί αναφέρουν ότι σχετίζεται άμεσα με τον καρκίνο, την χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και άλλα νοσήματα. Η αλήθεια όμως είναι πως ο καπνός που εισπνέει ο καπνιστής από την καύση του τσιγάρου του είναι πιο επιβλαβής από τη νικοτίνη». Έχει βρεθεί ότι ο καπνός των συμβατικών τσιγάρων εκλύει 70 διαφορετικές καρκινογόνες ουσίες.
Και συνέχισε: «Οι πολιτικές για τη δημόσια υγεία πρέπει να βασίζονται σε επιστημονικά δεδομένα και όχι σε προσωπικές γνώμες. Οι περισσότεροι καπνιστές πιστεύουν ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, τα προϊόντα μασώμενου καπνού και τα προϊόντα θέρμανσης καπνού είναι στην καλύτερη περίπτωση εξίσου επιβλαβή με τα παραδοσιακά τσιγάρα. Η πεποίθηση αυτή είναι μεγάλο εμπόδιο στην μετάβασή τους από τα συμβατικά τσιγάρα στα εναλλακτικά προϊόντα καπνού. Μελέτες έχουν δείξει, π.χ., πως η μετάβαση εξαρτάται και από το πόσο επικίνδυνα θεωρούν οι καπνιστές τα ηλεκτρονικά τσιγάρα. Αν τα θεωρούν λιγότερο επικίνδυνα, έχουν τριπλάσιες πιθανότητες να κάνουν την μετάβαση».
«Οι μύθοι και οι λανθασμένες αντιλήψεις έχουν γερές βάσεις και επανέρχονται συνεχώς, παρότι η ιατρική έρευνα τους καταρρίπτει. Σίγουρα οι έφηβοι δεν πρέπει να χρησιμοποιούν εναλλακτικά προϊόντα καπνού. Παράλληλα δεν θα πρέπει να αφήνονται εκατοντάδες χιλιάδες ενήλικες να πεθαίνουν εξαιτίας του συμβατικού τσιγάρου κάθε χρόνο», κατέληξε ο Dr. Abrahms.
