Απογοητευτικά είναι τα συμπεράσματα έρευνας για τους Έλληνες ασθενείς σχετικά με την ικανότητα τους να αποκτούν, να επεξεργάζονται και να κατανοούν πληροφορίες γύρω από θέματα υγείας, ώστε να λαμβάνουν και τις κατάλληλες αποφάσεις.
Η ικανότητα αυτή περιγράφεται ως «εγγραμματοσύνη υγείας» και εμφανίζεται μειωμένη στους Έλληνες ασθενείς, σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη από την Ένωση Ασθενών Ελλάδας και το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.
Συγκεκριμένα χαμηλά παραμένουν τα επίπεδα εγγραμματοσύνης υγείας των πολιτών στη χώρα μας, καθώς 2 στους 3 δυσκολεύονται να κατανοήσουν βασικές πληροφορίες, 1 στους 3 θεωρεί πως είναι δύσκολο να βρει πληροφορίες σχετικά με τα συμπτώματα της ασθένειας του, ενώ 1 στους 4 δεν έχει καλή πρόσβαση για τους εμβολιασμούς και προληπτικούς ελέγχους υγείας.
«Οι ασθενείς που έχουν χαμηλή γραμματοσύνη υγείας κοστίζουν 4 φορές περισσότερο στο σύστημα υγείας, από ασθενείς με υψηλή εγγραμματοσύνη» τονίζει ο Πρόεδρος επιστημονικής επιτροπής της Ένωσης Ασθενών Ελλάδος και καθηγητής Πολιτικής Υγείας στη Σχολή Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Κυριάκος Σουλιώτης.
«Όταν μιλάμε για εγγραμματοσύνη υγείας, ζητούμενο είναι το άτομο να λαμβάνει τεκμηριωμένες και ενημερωμένες αποφάσεις και να πορεύεται στη βάση αυτών» όπως σημείωσε ο κ. Κυριάκος Σουλιώτης από το βήμα του 11ου Συνεδρίου της Ένωσης Ασθενών Ελλάδος, προσθέτοντας:
«Πρόκειται για πολύ σημαντική εξέλιξη των τελευταίων ετών. Έχει υπάρξει ένας διαχωρισμός στον ορισμό μεταξύ της οργανωσιακής εγγραμματοσύνης υγείας και της ατομικής. Δεν αρκεί ένα άτομο να έχει τη δυνατότητα να κατανοεί, να κρίνει και να λαμβάνει αποφάσεις με βάση κάποιες συγκεκριμένες πληροφορίες, οι οποίες είναι προσβάσιμες. Πρέπει και οι Οργανισμοί που παρέχουν φροντίδες υγείας να διασφαλίσουν όλη αυτή τη συνθήκη, όλη αυτή την πραγματικότητα».
Τα ευρήματα
Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την Ένωση Ασθενών Ελλάδος -το καλοκαίρι του 2022, 2 στους 3 ενήλικες δυσκολεύονται να κατανοήσουν βασικές πληροφορίες υγείας, στην εποχή του διαδικτύου. Σε μια εποχή που πλέον η πληροφορία είναι διαθέσιμη παντού.
«Το πρόβλημα ωστόσο είναι ότι η πληροφορία είναι παντού και είναι αναξιοποίητη. Δεν ξέρουμε εάν είναι έγκυρη, απλά κυκλοφορεί και αυτό μπορεί να λειτουργεί συγχυτικά. Βέβαια υπάρχει ένα μεγάλο πρόβλημα με το κόστος. Οι ασθενείς που έχουν χαμηλή γραμματοσύνη υγείας κοστίζουν 4 φορές περισσότερο στο σύστημα υγείας, από ασθενείς με υψηλή γραμματοσύνη. Άρα ενδιαφέρει την πολιτική υγείας» όπως υπογραμμίζει ο κ. Σουλιώτης.
Παράλληλα προσθέτει: «Όσο μεγαλύτερη είναι η εγγραματοσύνη στην υγεία, έχουμε μικρότερες επισκέψεις στα επείγοντα, μικρότερη παραμονή σε νοσηλεία, καλύτερες υπηρεσίες στην θεραπεία. Είναι λοιπόν ένα σημαντικό κεφάλαιο, δεν είναι πολυτέλεια. Δεν είναι δευτερεύον στόχος της πολιτικής υγείας», ανέφερε ο επιστήμονας.
Θεραπείες, άγχος και επικοινωνία με γιατρό
Το 29% των πολιτών στη χώρα μας, σύμφωνα με την έρευνα, θεωρεί πως είναι δύσκολο να βρει πληροφορίες σχετικά με τα συμπτώματα της ασθένειας που τον απασχολεί.
Την ίδια στιγμή, σε σχετικό ερώτημα για το «πόσο εύκολο θα λέγατε ότι είναι να βρείτε πληροφορίες για το πώς θα διαχειριστείτε είναι προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως το άγχος και η κατάθλιψη» το 30% δηλώνει πως υπάρχει δυσκολία.
Ενώ, σε σχετικό ερώτημα για το «πόσο εύκολα θα λέγατε ότι είναι να βρείτε πληροφορίες σχετικά με εμβολιασμούς και προληπτικούς ελέγχους υγείας» το 26% απαντά πως είναι αρκετά δύσκολα.
Σε ερώτημα σχετικά με το πόσο εύκολο είναι να βρείτε πληροφορίες για το πώς θα διαχειριστείτε καταστάσεις όπως παχυσαρκία, η υψηλή αρτηριακή πίεση, η κατανάλωση αλκοόλ, το 29% δηλώνει πως είναι αρκετά δύσκολο.
Σχετικά με το «Πόσο εύκολο θα λέγατε ότι είναι να βρείτε πληροφορίες για δραστηριότητες υγείας, όπως η άσκηση» τα ποσοστά δυσκολίας είναι χαμηλά (13%) γιατί πραγματικά αυτή η πληροφορία είναι πιο εκλαϊκευμένη. Έχει σημασία ο τρόπος με τον οποίο η πληροφορία είναι διατυπωμένη και προσβάσιμη, όπως σημειώνει ο κ. Κυριάκος Σουλιώτης, τονίζοντας πως «πρέπει να είναι κατανοητή η πληροφορία, αλλιώς απευθύνετε στους λίγους που μπορούν να την κατανοήσουν.
Ενώ, σχετικά με το «Πόσο εύκολο είναι να καταλάβετε τι σας λέω γιατρός σας» ένα 15% δυσκολεύεται να καταλάβει, ενώ ένα μεγαλύτερο ποσοστό «δυσκολεύεται να καταλάβει τα φυλλάδια που συνοδεύουν τα φάρμακα τα οποία υπάρχουν». Βέβαια πολύ λίγοι σήμερα τα διαβάζουμε, όπως σημειώνει ο κ. Σουλιώτης.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού έχουν θέσει την εγγραμματοσύνη υγείας σε κυρίαρχο στόχο της προσπάθειάς τους για τους υγιείς πολίτες το 2030, αλλάζοντας κάποιες λεπτομέρειες στους ορισμούς.
«Για παράδειγμα δεν αρκεί να κατανοούμε τις πληροφορίες, αλλά πρέπει να μάθουμε να τις χρησιμοποιούμε. Δεν αρκεί να παίρνουμε τις κατάλληλες αποφάσεις να λαμβάνουμε καλά πληροφορημένες αποφάσεις. Άρα αντιλαμβάνεστε ότι ο πήχης ανεβαίνει και βέβαια μπαίνουν και δεσμεύσεις στους οικείους Οργανισμούς Υγείας να διευκολύνουν, να λειτουργούν κοιτίδες εγγραμματοσύνης υγείας» τονίζει ο κ. Σουλιώτης.
Ε. Αγαπηδάκη: Έρχονται ηλεκτρονικές εφαρμογές για την καλύτερη κατανόηση των θεμάτων υγείας
Η Γενική Γραμματέας Δημόσιας Υγείας Ειρήνη Αγαπηδάκη, τόνισε μιλώντας στο συνέδριο πως η εγγραμματοσύνη υγείας σε συνδυασμό και με τις ψηφιακές δεξιότητες αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της σύγχρονης Δημόσιας Υγείας.
Αναφέρθηκε στην ψηφιακή δράση «Σύμβουλος Υγείας», η οποία θα αντλεί δεδομένα από τον ατομικό ηλεκτρονικό φάκελο υγείας και όλα τα διαθέσιμα στοιχεία από προληπτικά προγράμματα και εξετάσεις που έχει κάνει ένας ασθενής και θα βγάζει το ατομικό προφίλ υγείας.
Αυτό το προφίλ θα δείχνει που βρισκόμαστε σε σχέση με παράγοντες κινδύνου, σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό, ποιες εξετάσεις θα πρέπει να γίνουν και ποια προγράμματα είναι διαθέσιμα δωρεάν, αλλά και τα εμβόλια τα οποία θα πρέπει να γίνουν.
Παράλληλα, η κα Αγαπηδάκη ανακοίνωσε πως αναπτύσσεται μια μεγάλη παρέμβαση στην εγγραμματοσύνη υγείας, το λεγόμενο Healthflix, που όπως το Ertflix ή το Netflix, θα έχει βίντεο με πληροφορίες, που θα συμβάλλουν στη βελτίωση συμπεριφορών υγείας, αλλά και πως μπορεί κάποιος να χρησιμοποιήσει την άυλη συνταγογράφηση και άλλα συστήματα.
Ποιες είναι οι δεξιότητες της εγγραματοσύνης υγείας
Η εγγραμματοσύνη της υγείας περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα δεξιοτήτων:
Βασικές δεξιότητες, όπως το να είναι κανείς σε θέση να διαβάσει οδηγίες σε φαρμακευτικά σκευάσματα, ετικέτες τροφίμων, ιατρικές οδηγίες ή τα αποτελέσματα βιοχημικών εξετάσεων, να μετρήσει τα χάπια ή τη δοσολογία από ένα φάρμακο, να υπολογίσει τις θερμίδες ενός γεύματος κ.α.
Σύνθετες δεξιότητες, επικοινωνιακές και νοητικές, για να μπορεί να αλληλεπιδρά εποικοδομητικά με τους επαγγελματίες υγείας και, ακόμα, να κατανοεί σε βάθος τις πληροφορίες που του παρέχονται, να μπορεί να τις επεξεργαστεί και να τις αξιολογήσει σε σχέση με την ποιότητα και την αξιοπιστία τους.
Η ανάπτυξη εγγραμματοσύνης είναι μια εκπαιδευτική διαδικασία, συνεπώς μια διαδικασία δυναμική. Χρειάζεται να είναι κανείς σε θέση να εξελίσσει τις γνώσεις του και να τις προσαρμόζει με κριτική σκέψη στις εκάστοτε συνθήκες καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του.
Είναι επίσης μια διαδραστική διαδικασία μεταξύ του ατόμου, του συστήματος υγείας και της κοινωνίας, καθώς εξίσου σημαντικός με την ικανότητα των ατόμων να επεξεργάζονται την πληροφορία είναι και ο τρόπος με τον οποίον αυτή παρέχεται, από τους ειδήμονες, από τα διάφορα μέσα, αλλά και από τον κοινωνικό περίγυρο.
Της Γιάννας Σουλάκη / Iatropedia.gr
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163