Κάθε χρόνο μεγάλος αριθμός ασθενών υποφέρουν ή χάνουν τη ζωή τους από επιπλοκές των ελκών κατάκλισης, δηλαδή των τραυματισμών του δέρματος που προκαλούνται από παρατεταμένη πίεση. Η ταχύτατη θεραπεία αλλά και η πρόληψη αποτρέπει αυτόν τον κίνδυνο και μετριάζει τις αυξημένες δαπάνες για περίθαλψη και θεραπευτικές αγωγές.
Επιστημονικά στοιχεία δείχνουν ότι απαιτούνται έγκαιρες παρεμβάσεις, που να επικεντρώνονται πρωτίστως στην πρόληψη και δευτερευόντως στη θεραπεία. Και η πρόληψη έγκειται σε πρακτικές αποφυγής συνεχούς πίεσης στα ίδια σημεία, στη φροντίδα του δέρματος και στη σωστή επιλογή στρώματος.
Πού οφείλονται;
Προκαλούνται από την πίεση που δέχεται το δέρμα, η οποία μειώνει τη ροή του αίματος στους ιστούς και από την τριβή του, είτε πάνω στα ρούχα και τα κλινοσκεπάσματα είτε πάνω στο στρώμα.
Οι ηλικιωμένοι ασθενείς είναι πιο ευάλωτοι – τα δύο τρίτα των ελκών κατάκλισης εμφανίζονται σε άτομα άνω των 70 ετών. Επιρρεπείς είναι και όσοι έχουν παθήσεις που τους καθηλώνουν στο κρεβάτι ή σε αναπηρικό αμαξίδιο.
Τι συμβαίνει εάν δεν θεραπευτούν;
Τα περισσότερα έλκη κατάκλισης ανταποκρίνονται στη θεραπεία, όχι όμως όλα. Σε αυτές τις περιπτώσεις εμφανίζονται επιπλοκές, όπως λοιμώξεις. Οι παθογόνοι μικροοργανισμοί μπορεί να εισχωρήσουν στις αρθρώσεις και τα οστά και να προκαλέσουν, για παράδειγμα, σηπτική αρθρίτιδα ή οστεομυελίτιδα. Σπάνιος είναι ο κίνδυνος σήψης, όταν τα παθογόνα μπουν στην κυκλοφορία του αίματος. Ακόμα σπανιότερη είναι η πιθανότητα εξέλιξης ενός μακροχρόνιου έλκους που δεν επουλώνεται σε έναν τύπο ακανθοκυτταρικού καρκινώματος.
Πώς μπορούν να προληφθούν;
Η φροντίδα του δέρματος, η καλή διατροφή, η ενυδάτωση του οργανισμού και η καθημερινή άσκηση, ακόμα και παθητική, συμβάλουν στην αποτροπή της εμφάνισης ελκών κατάκλισης.
Το «κλειδί», όμως, στην πρόληψή τους είναι αφενός η συχνή αλλαγή στάσης του σώματος ανά μία ή δύο ώρες, ώστε να αποφεύγεται η συνεχής ή παρατεταμένη πίεση του δέρματος στα ίδια σημεία και αφετέρου η επιλογή ενός στρώματος κατακλίσεων που κατανέμει τις πιέσεις.
Από τα ιδανικότερα είναι τα στρώματα κατακλίσεων πολυουρεθάνης, τα οποία ακολουθούν τις κινήσεις του ασθενή και έχουν ζώνες διανομής της πίεσης για μεγαλύτερη ανακούφιση από αυτήν και μείωση του κινδύνου εμφάνισης κατακλίσεων.
Κάποια από αυτά έχουν σχεδιαστεί για να αναδιανέμουν την πίεση αρκετές φορές κάθε ώρα, ακόμη και αν ο ασθενής δεν κινείται. Ακόμα πιο εξελιγμένα στρώματα προσφέρουν τη δυνατότητα πλήρους και μόνιμης αποφόρτισης της πίεσης από περιοχές υψηλού κινδύνου, όπως οι φτέρνες, οι πληγές και τα σημεία του σώματος στα οποία έχει προηγηθεί χειρουργική επέμβαση, μέσω της μοναδικής τεχνολογίας Wound Valve Technology.
Χρησιμοποιούνται για ασθενείς (και υπέρβαρους) που νοσηλεύονται σε Μονάδες φροντίδας ή νοσοκομεία, αλλά και για ασθενείς που τους παρέχεται φροντίδα στο σπίτι. Τα στρώματα αυτά προστατεύουν το δέρμα, αφού το κάλυμμά τους έχει αντιμικροβιακές, αντιμυκητιακές και βακτηριοστατικές ιδιότητες. Διευκολύνουν την περιποίηση των ασθενών από τους φροντιστές τους και καθαρίζονται / απολυμαίνονται πολύ εύκολα και γρήγορα.
Εξίσου επιβοηθητικά στη πρόληψη και τη θεραπεία όλων των βαθμών κατακλίσεων είναι τα επαναχρησιμοποιούμενα καλύμματα θεραπευτικών επιφανειών, τα οποία έχουν κατασκευαστεί με τεχνολογία SKIN IQ Microclimate, ειδικά για τη διαχείριση των μικροκλιματικών συνθηκών, δηλαδή της θερμοκρασίας και της υγρασίας των ιστών στο σημείο που το σώμα έρχεται σε επαφή με την επιφάνεια στήριξης.
Ο λόγος είναι ότι η υπερβολική υγρασία και θερμοκρασία αυξάνουν την ευαισθησία του δέρματος ως προς τις βλαπτικές επιδράσεις της πίεσης και της τριβής, οι οποίες είναι βασικοί παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση κατακλίσεων.
Ενώ τα χαρακτηριστικά και οι αντίστοιχες επιδόσεις μιας εξειδικευμένης επιφάνειας ποικίλλουν σημαντικά, όλες αναδιανέμουν την πίεση είτε δημιουργώντας ένα σταθερό περιβάλλον χαμηλής πίεσης (αντιδραστική επιφάνεια) είτε μειώνοντας περιοδικά την πίεση μέσω της εκτόνωσης εναλλασσόμενων κυψελών αέρα (ενεργή επιφάνεια).
Η επιλογή του είδους του στρώματος που θα χρησιμοποιηθεί εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως το επίπεδο ακινησίας και αδράνειας, την ανάγκη για έλεγχο του μικροκλίματος και μείωση της διάτμησης, το μέγεθος και βάρος του ατόμου, τον αριθμό, σοβαρότητα και θέση των υφιστάμενων τραυματισμών από πίεση, καθώς και τον κίνδυνο ανάπτυξης νέων.
Μελέτη σε ασθενείς που βρίσκονταν σε μονάδα εντατικής θεραπείας και είχαν παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη ελκών κατάκλισης κατέδειξε ότι τα στρώματα αφρού πολυουρεθάνης που ανακατανέμουν την πίεση προστατεύουν το δέρμα και προλαμβάνουν την εμφάνιση τραυματισμών από πίεση, συγκριτικά με τα στρώματα που δεν ανακατανέμουν την πίεση.
Τα ποσοστά δείχνουν ακριβώς πόσο ευεργετικά είναι τα στρώματα πολυουρεθάνης, αφού τραυματισμούς πίεσης υπέστη μόνο το 1,6% των συμμετεχόντων που τα χρησιμοποίησαν, σε αντίθεση με το 10,2% εκείνων που δεν χρησιμοποίησαν τέτοιου είδους στρώματα.
Η χρήση τους συνέβαλε, επίσης, στην αναβολή της εμφάνισης τραυματισμών πίεσης κατά 4,2 ημέρες κατά μέσο όρο. Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η χρήση προσφέρει 88% μειωμένο κίνδυνο ανάπτυξης τραυματισμού από πίεση.
Τα έλκη κατάκλισης μπορούν, λοιπόν, να αποφευχθούν σε μεγάλο βαθμό, αρκεί να ακολουθούνται οι οδηγίες των θεραπόντων ιατρών. Με αυτές τις λύσεις οι ασθενείς μπορούν να απολαμβάνουν καλύτερη ποιότητα ζωής.
