Η τρέχουσα διασπορά του ιού της ευλογιάς των πιθήκων παρουσιάζει ασυνήθιστα χαρακτηριστικά και εξαιρετικά μεγάλη μετάδοση για το είδος του ιού.
Οι πληροφορίες σχετικά με την επιδημιολογία της ευλογιάς των πιθήκων, τις πηγές μόλυνσης και τους τρόπους μετάδοσης, ωστόσο, είναι περιορισμένες, καθιστώντας δύσκολη την πρόβλεψη του αντίκτυπου της επιδημίας στη δημόσια υγεία, εν μέσω μάλιστα της αναζωπύρωσης των κρουσμάτων κορονοϊού.
Οι επιστήμονες φοβούνται την ύπαρξη μεταλλάξεων, χωρίς ωστόσο να μπορούν ακόμη να το τεκμηριώσουν.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), αλλά και άλλοι υγειονομικοί Οργανισμοί σε ΗΠΑ και Ευρώπη, ανησυχούν για το πρόσφατο παγκόσμιο ξέσπασμα της ευλογιάς των πιθήκων, ενώ ταυτόχρονα ο ΠΟΥ δέχεται και έντονη κριτική για ετεροχρονισμένη αντίδραση στις παγκόσμιες ιογενείς απειλές.
Από τις 21 Μαΐου 2022, ωστόσο, και μέχρι σήμερα περισσότερα από 4.100 κρούσματα (επιβεβαιωμένα και ύποπτα) έχουν εντοπιστεί σε τουλάχιστον 40 χώρες εκτός Αφρικής και οι νέες διαγνώσεις συνεχίζονται καθημερινά.
Οκτώ χώρες (οι 6 εκ των οποίων ευρωπαϊκές) εμφανίζουν τριφήφιο αριθμό κρουσμάτων, ενώ στη χώρα μας έχουν επιβεβαιωθεί μέχρι στιγμής -σύμφωνα με την τελευταία ανακοίνωση του ΕΟΔΥ την Πέμπτη (23/6)– τρία επιβεβαιωμένα κρούσματα και ένα ακόμη ύποπτο, το οποίο εξετάζεται στα ειδικά εργαστήρια.
Οι χώρες με τη μεγαλύτερη διασπορά, σύμφωνα με το monkeypox.global.health, που αποτυπώνει τα κρούσματα σε πραγματικό χρόνο είναι: Ηνωμένο Βασίλειο (910 κρούσματα), Ισπανία (736), Γερμανία (676), Πορτογαλία (348), Γαλλία (330), Καναδάς (225), Ολλανδία (211), Ηνωμένες Πολιτείες (173) και Ιταλία (127).
Ακολουθούν το Βέλγιο (77), η Ελβετία (55), η Ιρλανδία (28), Αυστρία (20) κ.α.
Περισσότερα πλέον τα κρούσματα εκτός Αφρικής
Μέχρι πρόσφατα, η ευλογιά των πιθήκων περιοριζόταν κυρίως στην Κεντρική και Δυτική Αφρική, με κάποιες χιλιάδες επιβεβαιωμένες περιπτώσεις ετησίως. Τα εκτός Αφρικής κρούσματα στο παρελθόν περιορίζονταν σε ελάχιστα και αυτά σχετίζονταν κατ’ αποκλειστικότητα με ταξίδια στην Αφρική, ή με εισαγωγή μολυσμένων ζώων.
Το πρώτο κρούσμα της νόσου στον δυτικό κόσμο, εντοπίστηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο στις 7 Μαΐου, σε ασθενή που είχε πρόσφατα ταξιδέψει στη Νιγηρία. Ωστόσο, από τότε και μέχρι σήμερα η μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο στις χώρες εκτός Αφρικής παρουσιάζει πλέον εντυπωσιακή αύξηση, με αριθμό κρουσμάτων που έχει ξεπεράσει τα κρούσματα που εντοπίζονταν μέχρι σήμερα στις αφρικανικές χώρες.
Οι δύο κλάδοι του ιού και η μετάδοση
Όλα τα κρούσματα του ιού της ευλογιάς των πιθήκων που σχετίζονται με την πρόσφατη εξάπλωση, έχει αποδειχθεί ότι σχετίζονται με τον κλάδο της Δυτικής Αφρικής, αν και δεν είναι σαφές εάν πρόκειται τελικά για μεταλλαγμένο στέλεχος του κλάδου της Δυτικής Αφρικής με αυξημένη μεταδοτικότητα ή παθογένεια.
Συγκεκριμένα, υπάρχουν δύο γενετικοί κλάδοι του ιού της ευλογιάς των πιθήκων: ο κλάδος της Δυτικής Αφρικής και ο κλάδος της Κεντρικής Αφρικής (Λεκάνη του Κονγκό).
Ο κλάδος της Δυτικής Αφρικής, που εντοπίζεται στα πρόσφατα κρούσματα σε Ευρώπη, ΗΠΑ και Καναδά, παρουσιάζει ποσοστό θνησιμότητας <1%. Μέχρι σήμερα, ωστόσο, δεν είχε τεκμηριωθεί από τον κλάδο αυτό μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Αντίθετα, ο κεντροαφρικανικός κλάδος προκαλεί πιο σοβαρή ασθένεια, μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο, ενώ εμφανίζει θνησιμότητα έως και 11% .
Οι τρέχουσες παγκόσμιες εστίες διασποράς έχουν προκληθεί κατ’ αποκλειστικότητα από τον κλάδο της Δυτικής Αφρικής, όπως επίσης και στα κρούσματα της Ελλάδας.
Ωστόσο, δεν είναι ακόμη σαφές στους επιστήμονες εάν αυτά τα κρούσματα προκλήθηκαν από μεταλλάξεις του κλάδου αυτού, οι οποίες εμφανίζουν αυξημένη μεταδοτικότητα και νοσηρότητα.
Δερματικές βλάβες και συμπτώματα
Στις περισσότερες περιπτώσεις των ασθενών που έχουν προσβληθεί από τον κλάδο της ευλογιάς των πιθήκων της Δυτικής Αφρικής, εντοπίζονται εξανθήματα και δερματικές βλάβες περιγεννητικές, περιπρωκτικές και γύρω από το στόμα.
Σχεδόν όλες οι περιπτώσεις αφορούν άνδρες ηλικίας 20 έως 50 ετών, πολλοί από τους οποίους είναι ομοφυλόφιλοι, αμφιφυλόφιλοι, και κάνουν σεξ με άντρες. Ωστόσο, δεν είναι σαφές εάν η σεξουαλική μετάδοση είναι ένας παράγοντας που συμβάλλει στην τρέχουσα επιδημία.
Μία από τις υποθέσεις που εξετάζονται είναι η μετάδοση να συμβαίνει μετά από στενή επαφή με ασθενή που φέρει δερματικές βλάβες (εξανθήματα) εξαιτίας της λοίμωξης.
Οι επιστήμονες υποστηρίζουν πως χρειάζεται χρόνος, ώστε να ολοκληρωθούν περισσότερες μελέτες και να προσδιοριστεί η ακριβής προέλευση των εστιών, οι οδοί μετάδοσης και οι παράγοντες κινδύνου για μόλυνση.
Τα συμπτώματα γενικά ξεκινούν με πυρετό, πονοκέφαλο, μυϊκούς πόνους και αίσθημα κόπωσης.
Το εξάνθημα εμφανίζεται συνήθως 1 έως 3 ημέρες μετά την έναρξη του πυρετού, με τις δερματικές βλάβες να εξελίσσονται παράλληλα με τον πυρετό. Η κατανομή τους είναι κυρίως περιφερειακή αλλά μπορεί να καλύψει και ολόκληρο το σώμα σε περίπτωση εκδήλωσης σοβαρής νόσου.
Η ευλογιά των πιθήκων είναι συνήθως μια αυτοπεριοριζόμενη ασθένεια, με τα συμπτώματα να διαρκούν από 2 έως 4 εβδομάδες.
Της Γιάννας Σουλάκη/iatropedia.gr.
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163