Γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα: Κίνδυνος για την υγεία;

αλλοιώνοντας τη γενετική του ταυτότητα με την προσθήκη ή και με την αφαίρεση γονιδίων που προέρχονται από οργανισμούς που ανήκουν σε εντελώς διαφορετικά είδη.

Ποιος όμως ο σκοπός της απελευθέρωσης γενετικά τροποποιημένων οργανισμών στο περιβάλλον μέσα από την καλλιέργεια τους. Είναι μια απλά εμπορική κίνηση ή μια λύση στην καταπολέμηση της πείνας και μια προσπάθεια για την προστασία των καλλιεργειών;

Ο άνθρωπος έχει επέμβει στον γενετικό κώδικα των προϊόντων αυτών με σκοπό τη μεγιστοποίηση της παραγωγής τους. Βέβαια αποβλέπει και στη μεγιστοποίηση της αντοχής τους σε δύσκολες καιρικές συνθήκες και στην παραγωγή καλύτερων ποικιλιών φυτών. Λέγεται ότι με αυτό τον τρόπο θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τον υπερπληθυσμό στον πλανήτη μας.

Παράλληλα όμως υπάρχουν και οι πιθανοί κίνδυνοι με κυριότερους: την πιθανότητα ανάπτυξης αλλεργιών, την αλλοίωση της φυσικής χλωρίδας με μη προβλέψιμες συνέπειες, την μείωση της βιοποικιλιότητας, την πιθανή επανεμφάνιση ξεχασμένων ασθενειών, αλλά και την συγκέντρωση της παραγωγής στα χέρια λίγων πολυεθνικών εις βάρος του αγροτικού λαού.

Πολλές απόψεις έχουν ακουστεί αλλά λίγα στοιχεία από κλινικά αποτελέσματα έχουν δημοσιευθεί και αυτά ασαφή. Οπότε κανείς δεν μπορεί να πει κατηγορηματικά και με απόλυτη βεβαιότητα ότι οι εφαρμογές της βιοτεχνολογίας αποτελούν βελτίωση ή απειλή για τη ποιότητα ζωής, γιατί πρόκειται για μια κατάσταση εν εξελίξει.

Η αναμφισβήτητη κοινωνική αντίδραση τουλάχιστον στην Ευρώπη, θα ήταν ενδεχομένως μικρότερη αν μπορούσε να τεκμηριωθεί ότι το πρόβλημα της ασθένειας των “τρελών αγελάδων” θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί αν είχε χρησιμοποιηθεί γενετική βιοτεχνολογία για την παραγωγή ζωοτροφών στη θέση της “κανιβαλικής” ανακύκλωσης.

Γεγονός είναι όμως ότι τα “επιτεύγματα” της γενετικής μηχανικής και της βιοτεχνολογίας εξελίσσονται ερήμην των καταναλωτών που βρίσκονται μπροστά σε ένα φαινόμενο με απρόβλεπτες και ανεξέλεγκτες συνέπειες, χωρίς να μπορεί να σχηματίσει αντικειμενική γνώμη.

Τα πρώτα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα δημιουργήθηκαν στις ΗΠΑ το1983 και αυτά ήταν δενδρύλλια καπνού που ήταν ανθεκτικά στα αντιβιοτικά. Από τότε η επιστήμη της βιοτεχνολογίας έχει δημιουργήσει πολλά μεταλλαγμένα, όπως:

Kαλαμπόκι και σόγια που θα χρησιμοποιούνται για την παραγωγή λαδιού με λιγότερα κορεσμένα λίπη.
Πατάτες με χαμηλά λιπαρά και μεγάλη περιεκτικότητα σε άμυλο που θα απορροφούν λιγότερο λάδι στο τηγάνισμα.
Ρύζι με μεγάλη περιεκτικότητα σε λυσίνη.
Φρούτα και λαχανικά με υψηλά επίπεδα βιταμινών C,E καθώς και B-καροτίνης (συστατικά που συμβάλουν προληπτικά στην καταπολέμηση χρόνιων ασθενειών). Φυτά ανθεκτικά στα καταστροφικά έντομα και ζιζάνια.
Φυτά ανθεκτικά στην ξηρασία.
Γευστικότατες ντομάτες όλο τον χρόνο που έχουν φυσιολογική γεύση και άρωμα.

Στην Ελλάδα το πρώτο μεταλλαγμένο προϊόν που πήρε άδεια για πειραματική καλλιέργεια ήταν ντομάτα της εταιρείας Zeneca που είχε υποστεί τροποποίηση για επιβράδυνση της ωρίμανσης. Μετά ακολούθησε η άδεια για καλλιέργεια μεταλλαγμένου βαμβακιού της εταιρείας Monsanto που εμφανίζει εντομοκτόνο δράση και αντοχή σε ζιζανιοκτόνο της ίδιας εταιρείας. Μετά το βαμβάκι ήταν η σειρά του μεταλλαγμένου καλαμποκιού της εταιρείας Χελλασίντ για λογαριασμό της AgrEvo. Στη συνέχεια έχουμε τα μεταλλαγμένα ζαχαρότευτλα που έχουν υποστεί τροποποίηση ώστε να παρουσιάζεται αυξημένη αντοχή σε ζιζανιοκτόνα συγκεκριμένων εταιρειών.

Τα μεταλλαγμένα προϊόντα λοιπόν, αργά και σταθερά, “τρυπώνουν” στη διατροφή μας. Αγαπημένα μας προϊόντα όπως σοκολάτες, μπισκότα, σνακ, σάντουιτς, γλυκά, πίτες, παιδικές τροφές κλπ μπορεί να περιέχουν μεταλλαγμένη σόγια ή καλαμπόκι ως βασικά συστατικά ή πρόσθετα (π.χ. λεκιθίνη, γλυκόζη, αμυλοσιρόπια, ζελατίνη, φρουκτόζη κλπ).

Σύντομα λοιπόν θα δούμε στο τραπέζι μας:

Κρέας με ανθρώπινο γονίδιο. Το γενετικά τροποποιημένο πρόβατο με το όνομα “Tracy” περιέχει στο γενετικό του κώδικα το ανθρώπινο γονίδιο που παράγει την ουσία άλφα-1-
Αντιθρεψίνη. Το γενετικά τροποποιημένο γουρούνι με ανθρώπινες αυξητικές ορμόνες, γίνεται γιγάντιο, το κρέας του περιέχει λιγότερο λίπος, πάσχει όμως από την εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος.

Γάλα αγελάδας με ανθρώπινο γονίδιο. Μεταβιβάζοντας στον γενετικό κώδικα βοδιού το ανθρώπινο γονίδιο που παράγει την πρωτεΐνη “λακτοφερίνη” η οποία περιέχεται στο μητρικό γάλα, το γάλα των αγελάδων που γονιμοποιήθηκαν από το βόδι αυτό, περιέχουν στο γάλα τους αυτή την πρωτεΐνη.

Κοτόπουλο με γονίδια μοσχαριού. Είναι κοτόπουλο γενετικά τροποποιημένο ώστε να παράγει την αυξητική ορμόνη των μοσχαριών, να γίνεται μεγαλύτερο και να περιέχει λιγότερο λίπος.

Σπαράγγι με γονίδια αρουραίου Με τη χρήση γονιδίου αρουραίου το σπαράγγι γίνεται ανθεκτικό στα ζιζανιοκτόνα.

Ντομάτες με γονίδια ψαριού. Τροποποιημένες, οι ντομάτες γίνονται ανθεκτικές στο κρύο ώστε να μπορούν να καλλιεργηθούν και στις βόρειες χώρες.

Πατάτες με γονίδια σκορπιού. Οι πατάτες εμπλουτίζονται με τα γονίδια του σκορπιού που παράγουν το δηλητήριο του, ώστε να γίνονται πιο ανθεκτικά στα διάφορα έντομα. Το δηλητήριο θα βρίσκεται, φυσικά, και στις πατάτες.

Λάχανο με γονίδια βακτηρίων .Το λάχανο εμπλουτίζεται με τα γονίδια του δηλητηριώδους Bacillus Thuringensis που το προστατεύουν από τις κάμπιες.

Κάπου εδώ εύλογα γεννιέται το ερώτημα: Τελικά τι είναι ακίνδυνο και τι πρέπει να τρώμε; Σε κάθε περίπτωση πάντως, είναι δικαίωμα όλων να γνωρίζουν αν ένα τρόφιμο είναι ή όχι γενετικά τροποποιημένο. Ίσως η επιστροφή σε παραδοσιακότερες μορφές μεσογειακής διατροφής, να βοηθούσε. Ένας βασικός κανόνας παραμένει η μικρότερη κατανάλωση κρέατος, η μεγαλύτερη ποικιλία στα τρόφιμα.