Γράφει ο: Δρ. Χρήστος Μαρκόπουλος, Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Αθηνών – ΕΚΠΑ, Πρόεδρος Ευρωπαϊκού Τμήματος Χειρουργικής Μαστού της UEMS, Πρόεδρος Ευρωπαϊκών εξετάσεων UEMS – EBSQ Χειρουργικής Μαστού, Δ/της Κλινικής Μαστού – Ιατρικό Κέντρο Αθηνών – Μαρούσι.
«Καρκίνο μαστού στην ηλικία της;», είναι μία φράση που έρχεται από τη λανθασμένη αντίληψη σε πολύ κόσμο ότι ο καρκίνος του μαστού είναι σπάνιος στις ηλικιωμένες γυναίκες και ακολουθείται από την ανησυχία των συγγενών, «μα θα αντέξει ο οργανισμός της τη θεραπεία σε τέτοια ηλικία;».
Η αλήθεια είναι ότι συμβαίνει εντελώς το αντίθετο: η συχνότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού αυξάνει με την πρόοδο της ηλικίας και οι θεραπείες που ακολουθούμε στις ηλικιωμένες ασθενείς τροποποιούνται κατάλληλα, ώστε να προσφέρουν το προσδοκόμενο όφελος με τον μικρότερο δυνατό κίνδυνο.
Ο καρκίνος του μαστού είναι παγκοσμίως ο συχνότερος κακοήθης όγκος που εμφανίζεται στις γυναίκες, με περισσότερες από το 30% των περιπτώσεων να είναι ασθενείς ηλικίας άνω των 70 ετών. Εξαιρουμένης της «κληρονομικότητας», η «ηλικία» είναι ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου του μαστού και αν λάβουμε υπόψη τη συνεχιζόμενη αύξηση του προσδόκιμου ζωής, αναμένεται να αυξάνεται επίσης και ο απόλυτος αριθμός των ηλικιωμένων γυναικών που θα διαγιγνώσκονται με καρκίνο του μαστού.
Έχουν όμως όλες οι ηλικιωμένες ασθενείς με καρκίνο του μαστού σωστή αντιμετώπιση; Η απάντηση είναι μάλλον όχι. Τα στοιχεία μας δείχνουν ότι, παρά τις προόδους στην ογκολογία τα τελευταία χρόνια, η βελτίωση της πορείας των ηλικιωμένων ασθενών με καρκίνο του μαστού δεν έχει ακολουθήσει αναλογικά τη μεγάλη πρόοδο που έχουμε κάνει στην αντιμετώπιση της νόσου σε νεώτερες ηλικιακά ασθενείς.
Αυτό οφείλεται στο προχωρημένο στάδιο που συνήθως γίνεται η διάγνωση της νόσου στις ηλικιωμένες γυναίκες και στο γεγονός ότι η μεγαλύτερη ηλικία κατά τη διάγνωση οδηγεί, τις περισσότερες φορές αναίτια, σε ανεπαρκή θεραπεία.
Όλα τα προγράμματα πληθυσμιακού ελέγχου σταματούν στις ηλικίες 70 ή 75 ετών, ενώ δεν υπάρχουν σαφείς οδηγίες για μαστογραφικό έλεγχο μετά τα 75 έτη. Ο διαχωρισμός, όμως, με βάση τη «χρονολογική» και όχι τη «βιολογική» ηλικία, σε συνδυασμό με αρκετά άλλα προβλήματα – άλλοτε σοβαρά και άλλοτε όχι – που συνοδεύουν τη τρίτη ηλικία, οδηγούν τη διάγνωση του καρκίνου του μαστού στις ηλικιωμένες γυναίκες κατά κανόνα σε πλέον προχωρημένο στάδιο.
Από την άλλη πλευρά, είναι αλήθεια ότι οι ιατρικές μελέτες που είναι απαραίτητες για τη βελτίωση των θεραπειών και οδηγούν στην εφαρμογή της «τεκμηριωμένης Ιατρικής» σπάνια περιελάμβαναν στο παρελθόν ασθενείς ηλικίας άνω των 65 ετών, με αποτέλεσμα να βασίζουμε τη θεραπεία μας σε στοιχεία που αφορούν ασθενείς νεώτερης ηλικίας. Μόλις τα τελευταία χρόνια άρχισαν μελέτες με στόχο τις πλέον προχωρημένες ηλικίες, αναπτύχθηκαν εξειδικευμένα φάρμακα και δόθηκε έμφαση στη «γηριατρική» ογκολογία.
Ασφαλής θεραπεία
Σύμφωνα και με την εμπειρία μας στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, η χειρουργική επέμβαση τοπικής αφαίρεσης του όγκου ή του μαστού αν είναι αναγκαίο, μπορεί να γίνει με ασφάλεια στη συντριπτική πλειοψηφία των ασθενών, αφού προηγηθεί λεπτομερής γηριατρική και συστηματική αξιολόγηση από την ιατρική ομάδα.
Η ακτινοθεραπεία μπορεί να προσφέρει στον τοπικό έλεγχο της νόσου, νεώτερες όμως μελέτες τείνουν να περιορίσουν τη χρήση της ανάλογα με το προσδόκιμο ζωής της ασθενούς. Η βιολογία / επιθετικότητα της νόσου στις μεγαλύτερες ηλικίες είναι ήπια και τις περισσότερες φορές πρόκειται για ορμονο-ευαίσθητους όγκους που αντιμετωπίζονται εύκολα, με ορμονοθεραπεία και όχι χημειοθεραπεία.
Σε κάθε περίπτωση όμως, η επίδραση της θεραπείας ή του συνδυασμού των θεραπειών που θα ακολουθήσουμε στην ποιότητα ζωής και τη καθημερινότητα της ασθενούς που βρίσκεται σε μεγάλη ηλικία, είναι ο σημαντικότερος παράγοντας που υπολογίζεται, όταν λαμβάνουμε αποφάσεις και εξατομικεύουμε τη θεραπευτική τακτική.
Οι ηλικιωμένες γυναίκες αποτελούν ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού που συνεχώς θα αυξάνεται και οι ηλικιωμένες ασθενείς με καρκίνο του μαστού αξίζουν το ίδιο καλή και αποτελεσματική αντιμετώπιση με τις νεώτερες ασθενείς.
Η θεραπεία τους πρέπει να εξατομικεύεται και να είναι ανάλογη με τη «βιολογική» και όχι τη «χρονολογική» τους ηλικία, συνυπολογίζοντας πάντα τα τυχόν συνυπάρχοντα νοσήματα και το προσδόκιμη ζωής της ασθενούς.