Καθυστερήσεις καταγράφονται στο νέο πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας του υπουργείου Υγείας, αλλά και τον εμβολιασμό κατά του ιού HPV, σύμφωνα με τους έλληνες επιστήμονες.
Το πρόσφατο Εθνικό Πρόγραμμα «Προλαμβάνω» του υπουργείου Υγείας, με δράσεις για την πρόληψη των καρκίνων μαστού, τραχήλου και παχέος εντέρου, το οποίο περιλαμβάνει δράσεις και δωρεάν προσυμπτωματικό έλεγχο για την έγκαιρη διάγνωση έχει χαρακτηριστεί ως ένα σημαντικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, καθώς ανοίγει επιτέλους μια προοπτική για εφαρμογή και στην Ελλάδα οργανωμένων Εθνικών Προγραμμάτων Προσυμπτωματικού Ελέγχου.
Ωστόσο, όπως επισημαίνει η Ελληνική Εταιρεία Πρόληψης και Αντιμετώπισης του Ιού των Θηλωμάτων (HPV), στο πρόγραμμα «Σπύρος Δοξιάδης», παρατηρούνται καθυστερήσεις στην πλήρη εφαρμογή του, με αποτέλεσμα την αργοπορία στην έναρξη του μαζικού προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, παρά το γεγονός ότι είναι θέμα το οποίο παραμένει ψηλά στην ατζέντα των συστημάτων υγείας, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς.
Η εταιρεία τονίζει ότι, αν και οι Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις (ΚΥΑ) που αφορούν τον προσυμπτωματικό έλεγχο έχουν ήδη δημοσιευθεί, οι σχετικές διαδικασίες υστερούν σε σχέση με τις προσδοκίες.
«Παρ’ όλον ότι οι εξελίξεις αυτές είναι βεβαίως κατ’ ουσίαν θετικές, υπάρχουν εν τούτοις αρκετά θέματα αμφιλεγόμενα, ασαφή, προς συζήτηση κλπ., με αποτέλεσμα να προκύπτει και πάλι, δυστυχώς, καθυστέρηση ως προς την εφαρμογή των διαδικασιών, οι οποίες ήδη ψηφίστηκαν και αποφασίστηκαν από την Πολιτεία», αναφέρει χαρακτηριστικά, εκ μέρους του ΔΣ της Εταιρείας, ο Θεόδωρος Αγοραστός, Καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας Α.Π.Θ. Πρόεδρος του ΔΣ της Ελληνικής Εταιρείας Έρευνας και Αντιμετώπισης του Ιού των Θηλωμάτων (HPV)
Ο Καθηγητής επισημαίνει, πως το ζήτημα της πρόληψης του καρκίνου του τραχήλου μήτρας εντάσσεται στην παγκοσμίως εξελισσόμενη εντατική προσπάθεια για την εξάλειψη της νόσου αυτής, με βάση τις κατευθυντήριες οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Συγκεκριμένα, ο στόχος του ΠΟΥ και της ΕΕ που πρέπει να επιτευχθεί μέχρι το 2030 είναι, έως τότε να συμμετάσχει σε προσυμπτωματικό έλεγχο με HPV DNA testing το 70-90% των επιλέξιμων γυναικών.
Μακριά από τους στόχους του ΠΟΥ
Οι έλληνες επιστήμονες εκφράζουν την ανησυχία τους, καθώς όπως λένε, οι προσπάθειες που γίνονται στην Ελλάδα τόσο για τον εμβολιασμό των εφήβων κατά του HPV, όσο και στην πλήρη εφαρμογή των προγραμμάτων προληπτικού ελέγχου, παρουσιάζουν καθυστερήσεις και ασυνέπεια.
Ένα Εθνικό Πρόγραμμα Προσυμπτωματικού Ελέγχου, όπως πρεσβεύουν όλοι οι διεθνείς οργανισμοί “πρέπει να είναι μια συνεχής διαδικασία και όχι ένα πρόγραμμα «μια κι έξω», δηλ. μια συνεχής εφαρμογή ενός Προγράμματος Πληθυσμιακού Ελέγχου σε μια χώρα, χωρίς ημερομηνία λήξης», αναφέρει η Ελληνική Εταιρεία Πρόληψης και Αντιμετώπισης του Ιού των Θηλωμάτων (HPV) και προσθέτει πως στον Ν. 4958 και στην σχετική ΚΥΑ Αριθμ.16076,9 το λεγόμενο Εθνικό Πρόγραμμα Προσυμπτωματικού Ελέγχου για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας (ΚΤΜ), ως μέρος του Προγράμματος «ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΩ», είναι τελικά μόνο μια ΔΡΑΣΗ Δημόσιας Υγείας, «η οποία βασίζεται σε περιορισμένη χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, έχει περιορισμένη διάρκεια και λήγει 31 Δεκεμβρίου 2025».
«Αυτό σημαίνει ότι, για παράδειγμα, αν μια γυναίκα 35 ετών κληθεί τον Φεβρουάριο 2025, στο πλαίσιο αυτής της Δράσης, να κάνει ένα HPV DNA test και αυτό βγει αρνητικό, δεν υπάρχει καμία οδηγία για το τι θα κάνει αυτή η γυναίκα τα επόμενα χρόνια για την πρόληψη του ΚΤΜ», σχολιάζει ο Καθηγητής Θεόδωρος Αγοραστός και προσθέτει πως παρά τις διαβεβαιώσεις του Υπουργείου Υγείας ότι το πρόγραμμα θα συνεχιστεί, «δεν αναφέρεται σε κανένα Νόμο ή Απόφαση η εξασφάλιση της απαιτούμενης προς τον σκοπό αυτό χρηματοδότησης και η νομική και οργανωτική βάση μιας μακροχρόνιας, συνεχούς και lege artis εφαρμογής ενός Εθνικού Προγράμματος Προσυμπτωματικού Ελέγχου για ΚΤΜ».
Δεν προβλέπεται το self sampling, δεν υπάρχει επάρκεια ιατρών στην περιφέρεια
Επισημαίνεται, επίσης, πως ενώ το υπουργείο Υγείας έχει δηλώσει ότι «έχει υιοθετήσει τους στόχους του ΠΟΥ για την εξάλειψη του καρκίνου τραχήλου μήτρας» με τον ΠΟΥ, αλλά και η ΕΕ, να προτείνουν την αυτοδειγματοληψία (self-sampling) ως αποδεκτή εναλλακτική μέθοδο λήψεως του κολποτραχηλικού δείγματος (το οποίο αποστέλλεται ακολούθως στο Εργαστήριο), στην Δράση του Υπουργείου δεν γίνεται καμία αναφορά σ’ αυτή την προοπτική, η οποία εφαρμόζεται ήδη σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες, στην Αυστραλία και πρόσφατα και στις ΗΠΑ.
Τέλος, η λήψη κολποτραχηλικού δείγματος από μια γυναίκα για την διενέργεια Pap test ή HPV DNA test μπορεί να γίνει μόνο από γυναικολόγο ή κυτταρολόγο ιατρό, όμως, στα περισσότερα Κέντρα Υγείας της περιφέρειας – ιδιαίτερα των νησιών – δεν υπηρετεί γυναικολόγος ή κυτταρολόγος ιατρός.
Συχνά, όμως, σ’ αυτά τα Κέντρα Υγείας υπηρετούν Μαίες, στα αναγνωρισμένα καθήκοντα των οποίων, εδώ και πολλά χρόνια, είναι και η λήψη κολποτραχηλικού υλικού για την διενέργεια Pap test.
«Είναι απορίας άξιο, γιατί έχουν αποκλεισθεί οι Μαίες από την συμμετοχή τους στην εν λόγω Δράση, την στιγμή που θα μπορούσαν να προσφέρουν τις ειδικές υπηρεσίες τους, τουλάχιστον σε περιπτώσεις απουσίας ιατρών ειδικότητας γυναικολογίας ή κυτταρολογίας», προσθέτουν οι γιατροί της Εταιρείας και καταλήγουν:
«Δεδομένου ότι είναι αμφιλεγόμενο αν όλες οι ΚΟΜΥ θα είναι στελεχωμένες με γυναικολόγο ή κυτταρολόγο ιατρό, τίθεται το ερώτημα πού θα απευθύνονται οι επιλέξιμες γυναίκες που θα ειδοποιούνται με SMS για να ελεγχθούν και πόσο χρόνο, κόπο και χρήματα θα πρέπει να καταβάλουν για να βρουν συμβεβλημένη Μονάδα Φροντίδας Υγείας (ΜΦΥ) όπου θα μπορεί να γίνει η λήψη του δείγματος; Εάν, τελικά, δεν επιτραπεί ούτε σε Μαίες – που πιθανόν στελεχώσουν τις ΚΟΜΥ – η λήψη του κολποτραχηλικού δείγματος, είναι προφανές ότι η μόνη μέθοδος που μπορεί να λύσει απλά, σύγχρονα, αποδεκτά και με ελάχιστο κόστος αυτό το πρόβλημα είναι η προτεινόμενη από τον ΠΟΥ και την ΕΕ μέθοδος της αυτοδειγματοληψίας – self sampling«, (κατά την οποία την συσκευή λήψης, μαζί με οδηγίες, θα παραλαμβάνει η γυναίκα είτε ταχυδρομικώς,20 είτε μέσω του Φαρμακείου, είτε από την Μαία στο Κέντρο Υγείας ή στο σπίτι της).
Ανησυχίες για τον εμβολιασμό κατά του HPV
Παράλληλα, σοβαρά προβλήματα υπάρχουν και στον τομέα του εμβολιασμού κατά του HPV (ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων), ο οποίος είναι καθοριστικής σημασίας για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.
Σύμφωνα με την Ελληνική HPV Εταιρεία, τα ποσοστά εμβολιαστικής κάλυψης παραμένουν χαμηλά, ειδικά στις νεαρές ηλικίες. Οι μελέτες δείχνουν ότι τα ποσοστά εμβολιασμού στην Ελλάδα υπολείπονται των ευρωπαϊκών μέσων όρων, γεγονός που προκαλεί ανησυχία για την επαρκή προστασία του πληθυσμού.
Να σημειωθεί πως εάν ο καρκίνος διαγνωστεί στα πρώτα στάδια, οι πιθανότητες επιβίωσης αυξάνονται εκθετικά, ενώ πραγματοποιούνται λιγότερα ή και καθόλου χειρουργεία. Η θεραπεία που ακολουθείται είναι, στις περισσότερες περιπτώσεις, πιο ήπια.
Έτσι, πιο συγκεκριμένα, στο πλαίσιο της παγκόσμιας στρατηγικής για την εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας έως το 2030, σημαντικό θεωρείται, το 90% των κοριτσιών μέχρι 15 ετών να έχει εμβολιαστεί πλήρως κατά της μόλυνσης από τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV). Ωστόσο, αυτός είναι ένας από τον οποίο η Ελλάδα βρίσκεται πολύ μακριά, σύμφωνα με τον Καθηγητή Αγοραστό:
«Ο εμβολιασμός είναι ο πιο σημαντικός πυλώνας για την εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Υπάρχει από το 2008, έχουν περάσει 15 – 16 χρόνια και είμαστε δυστυχώς σε μια κάλυψη του πληθυσμού γύρω στο 50%. Μιλάμε για τα κορίτσια κάτω των 15 ετών. Πρέπει να φτάσουμε στο 90%. Και γι’ αυτό απαιτείται η Πολιτεία να αναλάβει άμεσα να κάνει μια εκστρατεία ενημέρωσης του κόσμου», τονίζει ο ίδιος.
Και πράγματι στην Ελλάδα σήμερα, 16 χρόνια μετά την εισαγωγή του εμβολίου κατά του HPV στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών, η εμβολιαστική κάλυψη βρίσκεται συγκεκριμένα στο 43,8%.
Επιπλέον, η έλλειψη κατάλληλης ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για την ανάγκη εμβολιασμού, τόσο στα σχολεία όσο και στην κοινότητα γενικότερα, επιτείνει το πρόβλημα. Η Εταιρεία καλεί την Πολιτεία να αναλάβει πιο δραστικές πρωτοβουλίες για την προώθηση του εμβολιασμού και την ευρύτερη ενημέρωση των γονέων και των εφήβων.
Της Γιάννας Σουλάκη / iatropedia.gr