Όταν μιλάμε για τη σπονδυλική στήλη η έκφραση «για μια ζωή» μπορεί να εννοηθεί με δύο τρόπους, εξίσου σωστούς και σημαντικούς.
Ο πρώτος είναι ο κυριολεκτικός, καθώς η σπονδυλική μας στήλη καλείται να στηρίξει ολόκληρο το σώμα μας σε κάθε ενέργεια ή δραστηριότητα: όταν κινούμαστε, όταν σηκώνουμε βάρη, όταν αθλούμαστε και όταν στεκόμαστε για ώρα και αυτό «για μια ζωή».
Ο δεύτερος είναι ο μεταφορικός. Το «για μια ζωή» αναφέρεται στην πρόληψη, στην καλή κατάσταση της σπονδυλικής στήλης, στην υγεία της: «πρόσεχε για να έχεις». Αν το πρώτο «για μια ζωή», δηλαδή η διάρκεια, είναι δεδομένο, πώς θα επιτύχουμε το δεύτερο, δηλαδή την καλή κατάσταση;
Στο παραπάνω ερώτημα απαντά ο Παντελής Σταυρινού, Διευθυντής Νευροχειρουργός στο Metropolitan Hospital, Επίκουρος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Κολωνίας, στη Γερμανία, ο οποίος εξηγεί τα σοβαρά προβλήματα που μπορούν να προκύψουν στη σπονδυλική στήλη από καθημερινές δραστηριότητες -από την εργασία, μέχρι τον τρόπο που κοιμόμαστε- και πως μπορούμε να αποφύγουμε ή να μειώσουμε την επιβάρυνση της σπονδυλικής στήλης.
Καλή στάση σώματος
Ένας από τους πιο εύκολους και αποτελεσματικούς τρόπους να προστατέψουμε τη σπονδυλική μας στήλη είναι να διατηρούμε καλή στάση σώματος. Η σπονδυλική στήλη έχει τρεις καμπύλες: στον αυχένα, στον θώρακα και στη μέση. Η σωστή ισορροπία ανάμεσα σ’ αυτές τις καμπύλες βοηθά το κέντρο βάρους μας να παραμένει ιδανικό, αποφορτίζοντας έτσι συνδέσμους και μυς. Το αντίθετο συμβαίνει όταν η στάση του σώματος είναι λάθος.
Οι μύες αναγκάζονται να «δουλεύουν» παραπάνω, προκειμένου να «κρατήσουν» το σώμα μας και η σπονδυλική μας στήλη φορτίζεται υπερβολικά. Μερικά κλασικά λάθη που κάνουμε είναι το να καμπουριάζουμε μπροστά από την οθόνη του υπολογιστή ρίχνοντας τον αυχένα μπροστά και σηκώνοντας το κεφάλι όρθιο ή το να «κρεμάμε» τους ώμους μας.
Επιβάρυνση της σπονδυλικής στήλης κατά την πανδημία
Οι γιατροί που ασχολούνται με τη σπονδυλική στήλη παρατήρησαν μια σημαντική αύξηση των προβλημάτων μέσης και αυχένα μετά την πανδημία. Η πανδημία αύξησε δραματικά τον αριθμό των ανθρώπων που εργάζονταν και συνεχίζουν να εργάζονται αποκλειστικά κατ’ οίκον και κατ’ επέκταση, τον αριθμό αυτών που έχουν στο μεγαλύτερο μέρος της ημέρας λάθος στάση σώματος σε μη εργονομικές θέσεις εργασίας καθώς και την επιπλέον επιβάρυνση ότι περιόρισαν και το χρόνο που περπατούσαν ή γυμνάζονταν.
Πόνος στον αυχένα και κινητά τηλέφωνα
Η αυξανόμενη χρήση κινητών συσκευών μπορεί να συμβάλει στην κακή υγεία της σπονδυλικής στήλης, επηρεάζοντας τη στάση και τη μηχανική του σώματός μας. Το 2014 δημοσιεύτηκε μελέτη, η οποία έδειξε τι μπορεί να προκαλέσει στον αυχένα μας η χρήση κινητού.
Στο άρθρο, που δημοσιεύτηκε στο Surgical Technology International, φάνηκε ότι η καταπόνηση του αυχένα αυξάνεται καθώς αυξάνεται η γωνία του κεφαλιού προς τα εμπρός, κάτι που συμβαίνει όταν κοιτάμε το κινητό μας. Όταν κρατάμε το κεφάλι μας όρθιο, στη σωστή θέση, ο αυχένας καλείται να σηκώσει περίπου 4,5 κιλά βάρους. Αρκεί μια κάμψη του κεφαλιού κατά 30 περίπου μοίρες και το βάρος αυτό εκτοξεύεται στα σχεδόν 40 κιλά. Αν συνυπολογίσουμε ότι ο μέσος άνθρωπος περνά κατά μέσο όρο 2-4 ώρες σκυμμένος πάνω από το κινητό του, αυτό σημαίνει 700-1400 ώρες καταπόνησης του αυχένα κάθε χρόνο.
Εργασία και προβλήματα σπονδυλικής στήλης
Πολλά επαγγέλματα βάζουν τους εργαζόμενους σε υψηλό κίνδυνο χρόνιου τραυματισμού της σπονδυλικής στήλης. Ο αντίκτυπος αυτών των τραυματισμών στους εργαζόμενους, τους εργοδότες και την οικονομία είναι σημαντικός. Το πλήθος δε των επαγγελμάτων που το κάνουν αυτό μπορεί να σας εκπλήξει.
Οικοδόμοι: Οι άνθρωποι που εργάζονται σε ένα εργοτάξιο περνούν πολύ χρόνο σηκώνοντας, λυγίζοντας, κουβαλώντας, τραβώντας, επανειλημμένα. Οι επαναλαμβανόμενες κινήσεις -και ειδικά οι δονήσεις- οδηγούν σε υπερβολική καταπόνηση του μυοσκελετικού συστήματος και τραυματισμούς και ο πόνος στην πλάτη είναι εξαιρετικά συχνός. Οι εργάτες όμως είναι εκτεθειμένοι και σε κίνδυνο οξέος τραύματος. Όποιος ανεβαίνει σκάλες ή εργάζεται σε σκαλωσιές κινδυνεύει να πέσει. Οι σοβαροί τραυματισμοί της σπονδυλικής στήλης από πτώσεις μπορεί να προκαλέσουν αναπηρία και μερικές φορές είναι απειλητικοί για τη ζωή.
Νοσηλευτές: Ο πληθυσμός στο σύνολό του μεγαλώνει, γεγονός που εν μέρει ευθύνεται για τον αυξανόμενο αριθμό γηροκομείων και γηριατρικών κλινικών. Οι νοσηλευτές σε αυτά τα ιδρύματα διατρέχουν υψηλό κίνδυνο για πόνο στην πλάτη και τραυματισμό της σπονδυλικής στήλης. Για το 80% όλων των τραυματισμών στην πλάτη και στους ώμους ευθύνονται ο τρόπος και το βάρος που καλούνται να σηκώσουν κατά τις μετακινήσεις των ασθενών. Η μεταφορά ενός ασθενούς μεταξύ του κρεβατιού, της μπανιέρας και της τουαλέτας απαιτεί ανύψωση, κράτημα και τράβηγμα, κινήσεις που καταπονούν σημαντικά τη σπονδυλική στήλη.
Υπάλληλοι σε αποθήκες ή σουπερμάρκετ: Η εργασία σε μια αποθήκη ή σε ένα σουπερμάρκετ απαιτεί συχνά από τους εργαζόμενους να σηκώνουν βάρη, να σπρώχνουν, να τραβούν ή να έχουν για ώρα άβολες στάσεις σώματος. Ορισμένες μάλιστα εργασίες απαιτούν το χειρισμό μηχανημάτων τα οποία παράγουν έντονους κραδασμούς σε ολόκληρο το σώμα.
Οδοντίατροι και χειρουργοί: Και τα δύο επαγγέλματα απαιτούν παρατεταμένη ορθοστασία, σκύψιμο, κάμψη και άβολη στάση του σώματος, συχνά με την επιπλέον επιβάρυνση ποδιάς μολύβδου. Αυτή η εργασία μπορεί να είναι διανοητικά έντονη και μπορεί να αποσπάσει προσωρινά την προσοχή του ιατρού από την κακή στάση σώματος που έχει κατά την πραγματοποίησή της, με αποτέλεσμα να επιβαρύνεται περισσότερο η σπονδυλική του στήλη.
Επαγγέλματα τα οποία έχουν επίσης υψηλά ποσοστά αυχεναλγίας και οσφυαλγίας είναι αυτά του αχθοφόρου, του οδηγού, του κηπουρού, του αγρότη και πολλά άλλα.
Ύπνος
«Το μέρος που όλοι περνάμε ένα μεγάλο μέρος του χρόνου μας είναι το κρεβάτι. Αυτό καθιστά ζωτικής σημασίας το να έχουμε ένα στρώμα που μας επιτρέπει να κάνουμε ξεκούραστο ύπνο. Ένα καλό στρώμα διατηρεί την ίδια φυσική ευθυγράμμιση της σπονδυλικής στήλης που έχουμε όταν στεκόμαστε και μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη του πόνου στην πλάτη», αναφέρει ο ειδικός.
Μερικές απλές συμβουλές για ξεκούραστο ύπνο είναι οι εξής:
- Προσπαθήστε να μην κοιμάστε μπρούμυτα.
- Αν κοιμάστε ανάσκελα, βάλτε ένα μαξιλάρι κάτω από τα γόνατα.
- Αν κοιμάστε πλάγια, βάλτε ένα μαξιλάρι ανάμεσα στα πόδια σας. Θα βοηθήσει να ευθυγραμμιστεί η σπονδυλική σας στήλη.
- Χρησιμοποιήστε ανατομικό μαξιλάρι.
Διατροφή και άσκηση
Οι διατροφικές συνήθειες και η άσκηση μπορούν να βοηθήσουν στο να προστατεύσουμε τη σπονδυλική μας στήλη. Η άσκηση δυναμώνει τους μυς οι οποίοι με τη σειρά τους βοηθούν τη σπονδυλική στήλη να ανταπεξέλθει στην καταπόνηση. Κατά κάποιο τρόπο «της παίρνουν ένα βάρος». Οι διατατικές ασκήσεις, η ενδυνάμωση και η αερόβια άσκηση αποτελούν μέρος μιας ρουτίνας η οποία σε βάθος χρόνου μπορεί να προστατέψει σημαντικά τη σπονδυλική στήλη.
Προσπαθήστε να βάλετε τη γιόγκα στη ζωή σας. Φροντίστε για τουλάχιστον λίγα λεπτά διατάσεων την ημέρα. Και μην ξεχνάτε τη διατροφή. Η σωστή διατροφή βοηθά να κρατηθεί το σωματικό βάρος χαμηλά και έτσι αποφεύγεται η παχυσαρκία, η οποία είναι ιδιαίτερα επιβαρυντική για τη μέση.
Κάπνισμα και πόνος στη μέση
Το κάπνισμα ενέχει πολλούς κινδύνους με τον καρκίνο του πνεύμονα και τη στεφανιαία νόσο να είναι οι πιο γνωστοί. Αυτό όμως που δε γνωρίζουν πολλοί είναι ότι το κάπνισμα επιταχύνει τη φθορά της σπονδυλικής στήλης.
«Η αθηρωμάτωση των μικρών αγγείων της οδηγεί σε μειωμένη αιμάτωση και μειωμένη απομάκρυνση των επιβαρυντικών χημικών ουσιών όπως είναι οι ελεύθερες ρίζες. Επιπλέον, το κάπνισμα οδηγεί σε μειωμένη οστική πυκνότητα και είναι εξαιρετικά επιβαρυντικό σε περίπτωση σπονδυλοδεσίας γιατί αποτρέπει τη δημιουργία νέου οστού. Μελέτες έχουν δείξει ότι οι ασθενείς που καπνίζουν έχουν τριπλάσιες πιθανότητες για χρόνια οσφυαλγία σε σχέση με μη καπνιστές.
Ακολουθώντας αυτές τις απλές συμβουλές, μπορείτε να βελτιώσετε την υγεία της σπονδυλικής σας στήλης και να μειώσετε τον κίνδυνο τραυματισμού. Γενικά, προσπαθήστε να ακούτε το σώμα σας και να κάνετε τις προσαρμογές που χρειάζεται. Μια υγιής σπονδυλική στήλη είναι απαραίτητη για τη συνολική ευεξία, οπότε μέλημα του καθενός είναι να φροντίζει για την καλή κατάστασή της», καταλήγει ο κ. Σταυρινού.