Ο βήχας είναι ένα πολύ συχνό πρόβλημα στα παιδιά. Τις περισσότερες φορές ακολουθεί το κοινό κρυολόγημα για το οποίο ευθύνεται κάποια ίωση σε συνδυασμό με έκθεση σε χαμηλές θερμοκρασίες. Ο βήχας συνήθως σταματάει λίγες ημέρες μετά την ίωση.
Είναι αρκετές φορές όμως που ο βήχας των παιδιών διαρκεί πάνω από δέκα μέρες, έως και όλο τον χειμώνα με εξάρσεις και υφέσεις, ενώ άλλοτε εμφανίζεται απρόκλητα χωρίς να έχει προηγηθεί κάποια ίωση. Οι δύο τελευταίες περιπτώσεις είναι και αυτές που προβληματίζουν τους γονείς.
Βρογχικό άσθμα στα παιδιά
«Έχει το παιδί μου βρογχικό άσθμα; Είναι αυτό σοβαρό; Θα έχει άσθμα για μια ζωή;». Αυτές είναι οι πιο συνηθισμένες ερωτήσεις που απασχολούν τους γονείς των παιδιών με βήχα που διαρκεί ή υποτροπιάζει συχνά.
Tην διάγνωση άσθματος δεν μπορούμε να την βάλουμε σε παιδί κάτω των 3-4 ετών. Τα παιδιά που τελικά θα διαγνωσθούν με άσθμα, υπάρχουν μεγάλες πιθανότητες αυτό να υποχωρήσει πλήρως μέχρι την ηλικία των 10 ετών περίπου ή να εξασθενήσει αρκετά παρουσιάζοντας κρίσεις λιγότερο από μία φορά το χρόνο.
Ελάχιστα παιδιά τελικώς συνεχίζουν να έχουν κρίσεις και μετά την ενηλικίωση αλλά και για αυτά το άσθμα τους αντιμετωπίζεται και ελέγχεται με κατάλληλη αγωγή.
Η αντιμετώπιση του παιδικού βήχα
Κάθε βήχας που επιμένει δεν έχει την ίδια αιτιολογία. Καλό θα είναι τα παιδιά με τέτοιο βήχα να εξετάζονται από παιδίατρο. Αυτός αρχικά θα ελέγξει για κάποια σοβαρά αίτια όπως χρόνια νοσήματα. Κατόπιν θα αναζητήσει από το ιστορικό που θα δώσουν οι γονείς στοιχεία για πιθανή εισρόφηση ξένου σώματος και ειδικά σε μικρά παιδιά κάτω των 4 ετών.
Αίτια είναι συνήθως τα ακατάλληλα για την ηλικία τους παιχνίδια ή οι ξηροί καρποί, οι οποίοι σημειωτέον απαγορεύονται αυστηρά μέχρι την ηλικία των 4 ετών. Από την κλινική εξέταση θα διαγνώσει αν υπάρχει κάποια λοίμωξη όπως πνευμονία, φυματίωση, άτυπη πνευμονία από μυκόπλασμα ή κοκκύτης που προκαλούν χαρακτηριστικό επίμονο μακροχρόνιο βήχα και πιθανόν να ζητήσει κάποιες εξετάσεις, αιματολογικές ή ακτινολογικές για να επιβεβαιώσει τη διάγνωσή του.
Αφού αποκλειστούν τα παραπάνω, μένουν οι δύο πιθανότερες αιτίες του βήχα που επιμένει για πολλές μέρες μετά από κρυολόγημα, και αυτές είναι:
Ρινίτιδα – οπισθορινικές εκκρίσεις
Στα παιδιά με ρινίτιδα οι εκκρίσεις τους συχνά παροχετεύονται προς τα πίσω στον ρινοφάρυγγα, περνούν από το πίσω μέρος του στόματος και προωθούνται προς το λάρυγγα και τη τραχεία προκαλώντας ερεθισμό και βήχα, στην προσπάθεια του οργανισμού να τα απομακρύνει.
Ο βήχας είναι εντονότερος στην πρώτη μισή ώρα της κατάκλισης λόγω της ύπτιας θέσης η οποία διευκολύνει την παροχέτευση των ρινικών εκκρίσεων προς τα πίσω. Η θεραπεία είναι ο καθαρισμός της μύτης με συχνές ρινικές πλύσεις με φυσιολογικό ορό και η χρήση τοπικών αποσυμφορητικών.
Βρογχίτιδα, κρίση άσθματος, βρογχόσπασμος, συριγμός
Όλες αυτές οι λέξεις χρησιμοποιούνται από τους γιατρούς για να περιγράψουν την ίδια κατάσταση η οποία στην πραγματικότητα είναι υπερευαισθησία των βρόγχων (των «σωλήνων» που κατεβάζουν τον αέρα μέσα στους πνεύμονες). Οι βρόγχοι, μετά από ένα κρυολόγημα (ή άλλοτε μετά από αλλεργικό ερέθισμα) αντιδρούν με φλεγμονή, ερεθισμό και σύσπαση με αποτέλεσμα το βήχα και πολλές φορές και δυσκολία στην αναπνοή.
Η λέξη «άσθμα» συχνά τρομοκρατεί τους γονείς οι οποίοι φοβούνται ότι το παιδί τους έχει κάτι πολύ σοβαρό και κινδυνεύει. Ο βήχας είναι χαρακτηριστικός σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι παρατεταμένος και παράγει ένα ανεπαίσθητο σφύριγμα (συριγμός, σαν τον ήχο της χύτρας που βράζει) και πολλές φορές μόνο ο γιατρός μπορεί να το αντιληφθεί με την ακρόαση.
Σε αυτήν την περίπτωση η θεραπεία αποτελείται από εισπνεόμενα φάρμακα, βρογχοδιασταλτικά και κορτικοστεροειδή, που χορηγούνται στα παιδιά με ειδικές συσκευές (aerochamber – «μάσκες»). Σε ακραίες περιπτώσεις που συνοδεύονται από δύσπνοια χορηγούνται και κορτικοστεροειδή από το στόμα.
«Ο γιατρός μου σύστησε εισπνεόμενη κορτιζόνη για ένα μήνα! Μπορώ να δώσω τέτοια φάρμακα στο παιδί μου;»: Η θεραπεία της υπερευαισθησίας των βρόγχων συμπεριλαμβάνει την χορήγηση εισπνεομένων κορτικοστεροειδών για μακρό χρονικό διάστημα, οπωσδήποτε πάνω από 15 μέρες και συνήθως για ένα ως δύο μήνες.
Η θεραπεία αυτή αποσκοπεί στην καταπολέμηση της φλεγμονής των βρόγχων που συνοδεύει το βρογχόσπασμο και έχει ως αποτέλεσμα την πρόληψη της υποτροπής των συμπτωμάτων. Βοηθάει ιδιαίτερα στη διακοπή του βήχα που προκαλείται από άσκηση (παιχνίδι, τρέξιμο κτλ) και ελαττώνει τη βρογχική υπερευαισθησία.
Η συνολική δόση που λαμβάνεται είναι πολύ μικρή συγκριτικά με τη θεραπεία με κορτικοστεροειδή από το στόμα και επιπλέον ασκούν τη δράση τους στο σημείο που θέλουμε (τους πνεύμονες) και απορροφώνται ελάχιστα από τον υπόλοιπο οργανισμό. Έχει αποδειχτεί από πολλές μελέτες ότι οι τυχόν παρενέργειες είναι αμελητέες μπροστά στα οφέλη που παρέχουν.
Βήχας σε παιδί που διαρκεί πάνω από δέκα μέρες χρειάζεται διερεύνηση από παιδίατρο. Αρκετές φορές είναι αναγκαία η θεραπεία με εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά φάρμακα και κορτικοστεροειδή για σημαντικό χρονικό διάστημα. Τα τελευταία όταν κριθούν απαραίτητα πρέπει να χορηγούνται στα παιδιά, καθώς οι παρενέργειες είναι συνήθως αμελητέες ενώ τα οφέλη σημαντικά.
Από τα παιδιά που θα διαγνωστούν με βρογχικό άσθμα, τα περισσότερα σταματούν τις κρίσεις μέχρι την ηλικία των 10 ετών. Για τα λίγα που συνεχίζουν να έχουν κρίσεις υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία.
Πηγή: Γιατροί SOS, Αντώνιος Πλατνάρης, Παιδίατρος, Παιδοπνευμονολόγος, Στρατιωτικός Ιατρός
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163