Επαναληπτική χρήση αντιηλιακού, ελαφρά γεύματα, πολύ νερό και καπέλο. Οδηγίες για ένα ευχάριστο καλοκαίρι, χωρίς εκπλήξεις για την υγεία μας. Η λίστα όμως δεν τελειώνει εκεί. Παρόλο που συχνά το ξεχνάμε, τα μάτια μας κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού χρειάζονται, επίσης, φροντίδα.
«Ανάμεσα στις καταστάσεις που μας ταλαιπωρούν πιο πολύ τους θερινούς μήνες, τρεις είναι οι συχνότερες. Κατ’ αρχάς είναι απαραίτητη η προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία» λέει εν μέσω καλοκαιριού ο χειρουργός οφθαλμίατρος του Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών κ. Βασίλης Λιαράκος. Ενώ η πληροφορία είναι γνωστή σε όλους και όλες, υπάρχουν παγίδες. «Φοράμε γυαλιά ηλίου με σκοπό να προστατεύσουμε το εσωτερικό του ματιού, δηλαδή την ωχρά κηλίδα και τον αμφιβληστροειδή από την επιπρόσθετη υπεριώδη ακτινοβολία, η οποία βλάπτει τους φωτοϋποδοχείς και επηρεάζει τη λειτουργικότητα του ματιού» εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Λιαράκος.
Πρακτικά, η βλάβη που προξενείται από την υπεριώδη ακτινοβολία, εάν δεν φοράμε γυαλιά ή αυτά είναι ακατάλληλα, «δεν γίνεται υποχρεωτικά αντιληπτή» την ίδια στιγμή. Το στοιχείο που κάνει τη διαφορά είναι «πρωτίστως ο βαθμός απορρόφησης της υπεριώδους ακτινοβολίας, τον οποίο παρέχει ο κατασκευαστής». Για παράδειγμα, μπορεί να έχουμε ένα ζευγάρι γυαλιά με διάφανο τζάμι και, ταυτόχρονα, απορρόφηση της τάξης του 95%, ενώ, αντίθετα, ενδέχεται ένας σκούρος φακός «είτε πολυοργανικός, είτε κρύσταλλο, επειδή ελαττώνει την ποσότητα του φωτός που φτάνει στο μάτι, να το οδηγεί να μεγαλώνει την κόρη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, εάν το φίλτρο κατακράτησης της υπεριώδους ακτινοβολίας δεν υπάρχει ή είναι περιορισμένο, ανεπαρκές, το μάτι να βομβαρδίζεται με ακόμα μεγαλύτερη ποσότητα ακτινοβολίας». Συνεπώς, είναι απαραίτητο να επιλέγουμε υψηλής προστασίας γυαλιά ηλίου.
Παίζει ρόλο, ωστόσο, το ποσοστό της έντασης του φωτός που απορροφά το γυαλί; «Ναι, είναι το δεύτερο στοιχείο για ξεκούραστη όραση. Σε μια πολύ φωτεινή μέρα θέλουμε να απορροφάται μεγαλύτερο μέρος του φωτός, ώστε να μην βομβαρδίζεται με επιπλέον φωτόνια το μάτι, και, έτσι, να μην υποφέρουμε από κοπιωπία» σημειώνει ο γιατρός που ειδικεύεται, μεταξύ άλλων, στις οφθαλμικές μεταμοσχεύσεις. Η κοπιωπία, όπως εξηγεί ο κ. Λιαράκος, είναι η κούραση του ματιού. Η υπεριώδης ακτινοβολία, αρχικά βαραίνει το βλέμμα μας, και, κατόπιν, προκαλεί «σταδιακή φθορά και επιτάχυνση της φθοράς στην ωχρά κηλίδα, άρα πρόωρη, ας πούμε, γήρανσή της και, συνεπώς, σχετίζεται με πρόωρη παθογένεση. Για παράδειγμα, επιταχύνεται η εμφάνιση του καταρράκτη λόγω της έκθεσης στην ακτινοβολία. Ακόμα και το δέρμα των βλεφάρων επιβαρύνεται, με σημάδια φωτογήρανσης», δηλαδή ρυτίδες. Συνεπώς, η χρήση των γυαλιών ηλίου είναι εξίσου σημαντική με τη χρήση του αντιηλιακού και, μάλιστα, ένας απλός κανόνας για την προστασία των ματιών είναι ότι όσες και όποιες ώρες χρειάζεται το ένα, χρειάζεται και το άλλο.
Εξάλλου, το έντονο φως και η υπεριώδης ακτινοβολία έρχονται να προστεθούν σε μια ήδη δύσκολη καθημερινότητα, ιδίως για όσους κάνουν δουλειά γραφείου. «Μια πτυχή της κοπιωπίας είναι η κούραση του ματιού από την παρατεταμένη κοντινή όραση. Τα μάτια μας είναι φτιαγμένα για να εστιάζουν στο άπειρο, θεωρητικά. Ουσιαστικά, αυτό που ορίζουμε ως μακρινή όραση είναι η όραση από τα 3-4 μέτρα και πέρα. Αλλά, οι υπολογιστές και τα κινητά τηλέφωνα αναγκάζουν την όραση να προσαρμόζεται σε κοντινές αποστάσεις, όπως και η ζωή μέσα σε κτήρια οπού ποτέ οι αποστάσεις δεν ξεπερνούν τα 4 μέτρα. Αυτό οδηγεί το μάτι σε έναν μόνιμο σπασμό προσοχής. Ενεργοποιείται δηλαδή ο μηχανισμός προσαρμογής του ματιού, το οποίο πιέζεται» τονίζει ο κ. Λιαράκος.
Σε αυτή την περίπτωση, το καλοκαίρι παρουσιάζει μια μεγάλη ευκαιρία, καθώς «μπορούμε να αφήσουμε το μάτι να χαλαρώσει βλέποντας μακριά. Εστιάζοντας μακριά, μειώνεται η ένταση στο μάτι να προσαρμοστεί, με αποτέλεσμα να βελτιώνεται και η εγκεφαλική υγεία. Διότι ο σπασμός του ματιού μπορεί να προκαλέσει πονοκεφάλους». Οι καλοκαιρινές διακοπές δεν χρειάζεται να είναι η μόνη περίσταση που τα μάτια μας κάνουν ένα διάλειμμα. «Εάν έχουμε την πολυτέλεια να έχουμε ένα παράθυρο, να θυμόμαστε να κοιτάμε έξω από αυτό, μακριά. Όσο πιο συχνά μπορούμε μέσα στη μέρα» υπογραμμίζει ο οφθαλμίατρος του Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών.
Μια άλλη «νόσος της σύγχρονης εποχής» που εμφανίζεται εντονότερα τους καλοκαιρινούς μήνες είναι η ξηροφθαλμία. «Λόγω αυξημένης ζέστης, αυξημένης ακτινοβολίας και φωτεινότητας, λόγω της θάλασσας, ακόμα και λόγω της χρήσης των κλιματιστικών, επιδεινώνεται η ξηρότητα στα μάτια, η οποία επηρεάζει την ποιότητα ζωής των ασθενών» σχολιάζει ο κ. Λιαράκος. Τρίβοντας τα μάτια μας, ειδικά σε μια εποχή που η υγιεινή των χεριών είναι εξαιρετικά σημαντική, δεν βρίσκουμε λύση στο πρόβλημα. «Η ξηροφθαλμία οδηγεί στην αίσθηση ξένου σώματος» και, συνεπώς, πρέπει «να ενυδατώνουμε σωστά τα μάτια μας με σκευάσματα τα οποία αναπληρώνουν το μέρος των δακρύων που λείπουν» λέει ο γιατρός, επισημαίνοντας ότι «τα τεχνητά δάκρυα δεν είναι όλα ίδια, σε κάθε άνθρωπο ταιριάζει διαφορετικό σκεύασμα και ο οφθαλμίατρος μπορεί να κατευθύνει στον ασθενή στην σωστή επιλογή». Αξίζει να αναφερθεί ότι πλέον για την πρόληψη και την ανακούφιση από την ξηροφθαλμία υπάρχει θεραπεία με παλμούς, η οποία είναι ιδιαίτερα κατάλληλη για όσους είναι υποχρεωμένοι να εκτίθενται καθημερινά, παρατεταμένα και χωρίς προστασία στον ήλιο -για παράδειγμα, σε πολλές περιπτώσεις οι εργαζόμενοι στον τουρισμό- και τα αποτελέσματα της οποίας, όπως εξηγεί ο κ. Λιαράκος, διαρκούν για πάνω από ένα έτος.
Τέλος, αν και το καλοκαίρι οι αλλεργίες συνήθως υποχωρούν, πολλοί άνθρωποι αγνοούν τις αλλεργίες που οι ίδιοι προκαλούν στα μάτια τους! «Τα οφέλη των αντιηλιακών σκευασμάτων είναι αδιαμφισβήτητα. Να προσέξουμε όμως γιατί κάποια από αυτά μπορεί να μας προκαλέσουν αλλεργικά συμπτώματα και δεν έχει να κάνει με το εάν είναι καλά ή κακά, ποιοτικά, επώνυμα, ακριβά. Μπορεί ένα εξαιρετικό προϊόν να μην μας ταιριάζει και να προκαλέσει τοξική αλλεργική αντίδραση στα μάτια» τονίζει ο οφθαλμίατρος κ. Λιαράκος. Δηλαδή, όταν τα μάτια μας τσούζουν, δεν πρέπει να αγνοούμε τα σημάδια αλλά να τα εμπιστευόμαστε. Όπως σχολιάζει ο γιατρός του Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών «προφανώς δεν αναφερόμαστε στην περίπτωση που τρέξει λίγη κρέμα, μας μπει από λάθος στο μάτι, αλλά όταν η κρέμα εξατμίζεται και τα μάτια μας ερεθίζονται, τότε πρέπει να προσαρμόσουμε την επιλογή μας σε κάτι που ταιριάζει στον δικό μας οργανισμό. Έρχονται λοιπόν ασθενείς με αλλεργία, η οποία έχει προκληθεί από κρέμες προσώπου». «Το καλοκαίρι μπορεί να μας φτιάξει την ψυχολογία, μπορεί όμως και να μας την χαλάσει, εάν επηρεαστεί η ποιότητα της όρασης μας, οπότε καλό είναι να ακολουθούμε απλά βήματα φροντίδας για τα μάτια μας» καταλήγει ο κ. Λιαράκος.
